تأثیر اسانس آویشن دنایی، فوزتیل آلومینیوم و مانکوزب- متالاکسیل بر روی القای سیستم دفاعی گیاه خیار در برهمکنش با بیماری پوسیدگی طوقۀ خیار با عامل .Phytophthora sp

گیاهپزشکی کاربردی

دوره 10، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 89-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جواد محبوبی فولادی¹؛ جلال غلام نژاد^{* 2}؛ ناصر محمدی³

¹دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه بیماری‌شناسی گیاهی، دانشکـده کشـاورزی، واحد ورامین- پیشـوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران

²دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

³استادیار، مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران

چکیده

کشت خیار به­صورت گلخانه­ای در ایران در سال­های اخیر بسیار گسترش پیدا کرده است. در این بررسی، تأثیر اسانس آویشن دنایی و دو قارچ­کش فوزتیل­آلومینیوم (الیت) و متالاکسیل- مانکوزب (ریدومیل ام زد) برای بیماری بوته­میری گیاه خیار گلخانه­ای ناشی از شبه قارچ فیتوفتورا مطالعه شد. هر گلدان دارای یک گیاه به­عنوان یک تکرار در نظر گرفته شد. در آزمون گلخانه­ای اثر تیمار­های مذکور بر روی فعالیت آنزیم­های پراکسیداز، کاتالاز و همچنین آنزیم فنیل­آلانین آمونیالیاز در گیاه خیاری که به­وسیلۀ شبه قارچ .Phytophthora sp آلوده شده بود، اندازه­گیری شد. داده­ ها تحت طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفت و از آزمون چند دامنه­ای دانکن برای مقایسه میانگین­ها استفاده شد. نتایج تأثیر تیمار­های مختلف بر مکانیسم ­های دفاعی گیاه خیار نشان داد که بیشترین فعالیت سه آنزیم پراکسیداز، کاتالاز و همچنین آنزیم فنیل­آلانین آمونیالیاز، مربوط به تیمار گیاه خیار آلودۀ تیمار شده با غلظت 150 پی­پی­ام قارچ­کش فوزتیل آلومینیوم بود. در ششمین روز بعد از آلوده­سازی با بیمار­گر، میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز به ΔOD/Min/mg protein 95/1 رسید. روند فعالیت هر سه آنزیم تا روز ششم افزایشی و سپس کاهشی بود؛ به این صورت که در روز دهم بعد از آلوده­سازی خیار­ها با عامل بیمار­گر، میزان فعالیت این آنزیم در تیمار فوزتیل آلومینیوم کاهش یافت و به ΔOD/Min/mg protein 29/1 رسید. تیمار استفاده از قارچ­کش فوزتیل آلومینیوم در تمام روز­های نمونه­برداری نسبت به همۀ تیمار­های دیگر دارای اختلاف معنی­دار از نظر سطح فعالیت آنزیم بود. در کلیۀ روز­های نمونه­برداری، فعالیت آنزیم­ها در تیمار متالاکسیل-مانکوزب به­صورت معنی­داری بیشتر از شاهد بود. در روز دهم بعد از نمونه­برداری میزان فعالیت هر سه آنزیم، در تمام تیمار­ها نسبت به روز هشتم کاهش یافت، اما باز روند فعالیت آنزیم در هر سه تیمار مشابه سایر روز­ها بود. به عبارت دیگر، همۀ تیمار­ها قادر به افزایش فعالیت این آنزیم­ها (کاتالاز و پراکسیداز)، نسبت به شاهد بودند. اما مهم­تر از آن این آنزیم­ها کاتالاز و پراکسیداز،  تحت تأثیر روز­های نمونه­برداری نیز بود. نتایج نشان داد که آویشن دنایی همراه با متالاکسیل- مانکوزب، در تمام روز­های نمونه­برداری قادر به القای آنزیم­های دفاعی در برابر بیمار­گر بود. به بیان دیگر اسانس این گیاه توانست در کنار القاگر­های شیمیایی بر مکانیسم­های دفاعی گیاه اثر گذاشته و از این راه، باعث کاهش خسارت بیمار­گر­ها به گیاه شود.  

کلیدواژه‌ها

پوسیدگی طوقه؛ خیار؛ اسانس آویشن؛ فوزتیل آلومینیوم؛ متالاکسیل – مانکوزب

مراجع