خلاقیت ادبی در هشت کتاب سهراب سپهری

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 14، شماره 53، مهر 1401، صفحه 113-140   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2022.694814

نویسندگان

رویا پروین¹؛ منصوره تدینی^{* 2}؛ سیما منصوری²؛ مسعود پاکدل²

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.

چکیده

خلاقیت ادبی بازتاب توان بالقوة آفرینش­گرانة شاعر در خلق مفاهیم نو می ­باشد. بر همین اساس هدف از این پژوهش، نشان­دادن روند خلاقیت ادبی با بهره­گیری از ترفندها و شگردهای زبانی و مفهوم سازی­ های نوین در اشعار سهراب سپهری با تکیه بر هشت کتاب می ­باشد. داده­ های مورد نظر، با بهره­ گیری از منابع دست اول و دوم در محیط کتابخانه­ گردآوری گردیده است. سپس با تکیه بر اهداف و ابعاد مورد نظر جستار حاضر، داده­ های مورد نظر به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش حاضر بیانگر آن است که بخش عمده­ای از خلاقیت ادبی در معناسازی و تصویرآفرینی با الهام از نگاه تازه و ذن بودیسم بوده است.از سویی دیگر شاعر در روند شگردهای­ های زبانی و خلاقیت ­های معنایی حاصل از آن به تجربیات زندگی شخصی خود که با دو مورد فوق ­الذکر همگرایی داشته روند رو به رشد آفرینش ادبی را دنبال کرده است. نگارنده در تلاش است که با کنکاش در هشت کتاب سپهری و مطالعه منابع موجود در این زمینه، فرآیند روند خلاقیت ادبی را نشان دهد و بگوید که چگونه شاعر به سبک منحصر به فرد خویش رسیده است و با درک عمیق فلسفۀ نگاه تازه و ذن بودیسم و تاثیر آن بر ذهن و زبانش موجد پدید آمدن اثری شاخص شده است.

کلیدواژه‌ها

سهراب سپهری؛ خلاقیت ادبی؛ هشت کتاب؛ شگردهای زبانی؛ نگاه تازه

مراجع

کتاب‌ها

آشوری، داریوش (1392) شعر و اندیشه‌، تهران: نشر مرکز.

براهنی، رضا (1371) طلا در مس، تهران: ناشر نویسنده.

ترابی، ضیاءالدین (1375) سهرابی دیگر، تهران: نشر دنیای‌ نو.

حسینی، صالح (1375) نیلوفر خاموش، تهران: انتشارات نیلوفر.

دهخدا، علی اکبر (1377) لغت‌نامه، تهران: انتشارات‌ دانشگاه.

رفیع، مهدی (1394) مساحت احساس، تهران: نشر نی.

ساورسفلی، سارا (1388) خانۀ دوست‌ کجاست؟، نقد و تحلیل‌ اشعار سهراب ‌سپهری‌، تهران: انتشارات ‌سخن.

سپهری، سهراب (1370) هشت کتاب، تهران: انتشارات طهوری.

سجادی، سید ضیاءالدین (1372) مقدمه‌ای بر عرفان و تصوف، تهران: انتشارات سمت.

سلاجقه، پروین (1389) نقد نوین‌ در حوزۀ شعر، تهران: انتشارات مروارید. ‌

سنجری، محمود (1378) مکاشفۀ هشت (به تماشای شعر سهراب سپهری)، تهران: انتشارات فرادید.

سیاهپوش، حمید (1383) باغ‌ تنهایی (یادنامۀ سهراب سپهری)، تهران: انتشارات نگاه.

شریفیان، مهدی (1390) به رنگ معما (میراث صوفیانه شعر معاصر ایران)، همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1387) ادوار شعر فارسی ‌از مشروطیت‌ تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1390) با چراغ‌ و آینه‌ در جستجوی ‌ریشه‌های‌ تحول ‌شعر معاصر ایران، تهران: انتشارات سخن.

شمس‌ لنگرودی، محمد (1387) تاریخ ‌تحلیل ‌‌شعر نو (دورۀ چهارجلدی)، تهران: نشر مرکز.

شمیسا سیروس (1388) راهنمای ‌ادبیات‌ معاصر ایران، تهران: نشر میترا.

صفوی، کوروش (1388) نگاهی به معنی‌شناسی، تهران: انتشارات کتاب ماد.

فولادوند، عزت‌الله (1387) از چهره‌های شعر معاصر (اخوان ثالث، شاملو، سپهری، شفیعی کدکنی و ...)، تهران: انتشارات سخن.

ویسی، الخاص (1395) هنجارگریزی زبانی در شعر، خوزستان: انتشارات دانشگاه پیام نور.

همایی، جلال‌الدین (1370) فنون بلاغت‌ و صناعات ‌ادبی، تهران: موسسۀ ‌نشر هما.

یوشیج، نیما (1368) ارزش احساسات و پنج مقاله در شعر و نمایش، آلمان غربی: انتشارات نوید.

مقالات

دیانی‌دردشتی،اکرم. (1389). قرآن، خلاقیت‌ و نوآوری. بینات، 17(2)، 48-60.

حسن لی، کاووس، صدیقی، مصطفی. (1382). تحلیل‌ رنگ ‌در سروده‌های ‌سهراب سپهری. نشریۀ نثر پژوهی ادب فارسی، 12(18)، 61-103.

منابع لاتین

Jones, Rodney (2012) Discourse and Creativity, England: Pearson Education Limited.