شگردهای تأثیرپذیری سیدحسن حسینی از قرآن کریم

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 14، شماره 53، مهر 1401، صفحه 402-424   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2022.1946541.2371

نویسندگان

حسن قاسم زاده ابلی¹؛ خدابخش اسدالهی^{* 2}؛ محمدرضا شاد منامن³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.

چکیده

مطالعۀ آثار ادبی از منظر تأثیر و تأثر، رهیافتی در جهت کشف و شناخت بینامتنی است؛ شناختی که برجستگی طرز، و سیاق پیروی هنرمند را آشکار می­ سازد. بهره­ گیری متنوّع سیدحسن حسینی، از قرآن کریم، بیانگر آشنایی او با شگردهای مختلف تأثیرپذیری است. حسینی در استفاده از قرآن کریم، علاوه بر تأثیرپذیری به شگردهای مختلف، دارای نوآوری و انسجام فکری بوده و واژه ­سازی و آوردن ترکیبات تازه، از ویژگی­ های بارز اشعار قرآنی به شمار می ­آید. حسینی با نوآوری در زبان، آن را غنا بخشیده، و با به­ کارگیری واژه­ای آشنا در بعدی تازه از ساختار جمله، معنای جدیدی به آن داده است. واژه ­ها و عبارات در شعر حسینی، ابزاری برای بیان اندیشه به ­شمار می آید و هدف او، القای مفاهیم متعالی است؛ به تبع آن، بهره­ گیری از قرآن کریم، علاوه بر جنبۀ هنری و بلاغی آن، در جهت اثبات عقیده، بیان احوال درونی، تقدس بخشیدن به سرودۀ خویش است. حسینی از اثرپذیری تلمیحی بیشترین بهره را گرفته است. این پژوهش با بهره­ گیری از منابع کتابخانه ­ای و به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم؛ سیّدحسن حسینی؛ اثرپذیری تلمیح؛ ترجمه؛ درج

مراجع

کتاب‌ها

قرآن کریم.

آقا تهرانی، میرزا جواد، حسینی مجاهد، سیدمهدی (1388) تفسیر مصباح الهدی، با مقدّمۀ علّامه حکیمی، قم: موسّسۀ معارف اسلامی امام رضا(ع).

حسینی، سیدحسن (1396) مجموعه کامل شعرها، تهران: نشر آبی.

حلبی، سید علی‌اصغر (1371) تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی، تهران: انتشارات اساطیر.

ثروتیان، بهروز (1377) بیان در شعر فارسی، تهران: برگ.

راستگو، محمّد (1387) تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی، تهران: سمت.

شمیسا، سیروس (1374) سبک‌شناسی، تهران: فردوس.

غلامرضایی، محمّد (1377) سبک‌شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو، تهران: جامی.

نادمی، احمد (1387) شمشیر باستانی شرق با خاطرۀ شاعر حماسه‌ها و دریغ‌ها سیدحسن حسینی، تهران: هنر رسانه‌ای.

مقالات

بیات، موسی، عدالتی‌نسب، علی، تنگستانی، معصومه. (1393). بینامتنی قرآنی در شعر سید حسن حسینی. همایش ملی بینامتنیت (التناص)، 1(2)، 45-61.

حاجی‌زاده، مهین، تواضعی، رضا. (1396). بررسی تطبیقی سرچشمه‌های اجتماعی شعر امل دنقل و سید حسن حسینی با تکیه بر نظریه‌ ساختارگرای تکوینی گلدمن. مطالعات تطبیقی فارسی و عربی، 2(3)، 118-85.

حجت، محمّد. (1387). اثرپذیرى دیوان صائب تبریزى از قرآن کریم. فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، 2(6)، 89-104.

صادقی، معصومه. (1397). سبک‌شناسی لایۀ واژگانی سروده‌های پایداری سیدحسن حسینی. فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس، 4(2)، 87-112.

عربی، فرشاد. (1389). «تجلّی قرآن و حدیث » در گلشن راز شیخ محمود شبستری بررسی شواهدی از اقتباس، تضمین و تلمیح. فصل‌نامه علمی عرفانیات در ادب فارسی، 2(5)، 106-93.