توصیف و تصویر سیمای معشوق در «جوانی‌ها»ی بیژن الهی

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

دوره 12، شماره 43، مرداد 1401، صفحه 22-33   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

هادی طیطه^* ؛ مهسا ایمانی برنج آباد

دانشجوی دکتری ادبیات غنایی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

بیژن الهی از زمرۀ شاعران «شعر دیگر» است که در مجموعۀ «جوانی‌ها» علی‌رغم زبانی تغزلی و توجه به عنصر عاطفه، به لایۀ زیبایی‌شناسی و عنصر بلاغی شعر نیز توجه داشته است. در «جوانی‌ها» این درهم‌تنیدگی دو عنصر عاطفه و بلاغت به توصیف رخسار معشوق و ویژگی‌ها و حالات او نیز سرایت کرده است. چهرۀ معشوق در «جوانی‌ها» حسی است و نوع عشق در اشعار او تنانه است. الهی از زبانی تغزلی از نوعی شعر سپید بهره می‌گیرد که بیشترین نزدیکی را به طبیعت نثر دارد. در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، چهرۀ معشوق؛ از جمله: چشم، پوست چهرۀ معشوق، پیشانی و پلک، پیکر و قلب معشوق، ویژگی‌ها، کنش‌ها و واکنش‌ها، حالات و رفتارهای معشوق از جمله دوست‌ داشتن، عشق دوسویۀ عاشق و معشوق، وصال و چگونگی بیان این حالات در زبانی تغزلی و ادبی بررسی و تحلیل می‌شود، همچنین تشبیه معشوق به پدیده‌های دیگر و تصاویر بلاغی مرتبط با چهره، پیکر و ویژگی‌های معشوق تبیین می‌گردد تا بر اساس تصاویر خیالی و حسی، جنبة زیبایی‌شناسی چهرۀ معشوق، نوع رفتار، کنش و واکنش‌ها و ویژگی‌های معشوق عیان‌تر و آشکارتر شود. در این پژوهش ضمن بیان توصیفاتی که شاعر از معشوق دارد، به بیان لایه‌های زیبا‌یی‌شناسی و عناصر بلاغی حاصل از این توصیفات می‌پردازیم. 

کلیدواژه‌ها

بیژن الهی؛ تصویر؛ توصیف؛ زبان تغزلی؛ معشوق

مراجع

 احمدی، بابک (1400). ساختار وتأویل متن. چاپ بیست و دوم. تهران: نشر مرکز.

الهی، بیژن (1397). جوانی‌ها. چاپ سوم. تهران: بیدگل.

امامی، نصرالله (1390). خاستگاه هنری ابهام و گونه‌های آن. فصلنامۀ نقد ادبی. 4 (13)، 22-7.

جورکش، شاپور (1385). بوطیقای شعر نو. چاپ دوم. تهران: ققنوس.

حسن‌زاده میرعلی، عبدالله؛ رضایی، محمد؛ مقیمی، نرجس (1394). بررسی انواع هنجارگریزی در جریان شعری شعر استان بر مبنای الگوی لیچ. مطالعات زبانی- بلاغی. 6 (12)، 76-55.

شمیسا، سیروس (1386). معانی، تهران: میترا.

صفوی، کوروش (1394). از زبان‌شناسی به ادبیات. 2 ج. چاپ پنجم.تهران: سوره مهر.

طیطه، هادی (1400). جریان‌های نو شعر فارسی بعد از شعر حجم رؤیایی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

فورست، لیلیان (1395). رمانتیسم. ترجمة مسعود جعفری. چاپ هفتم. تهران: مرکز.

قاسمی‌پور، قدرت (1386). درآمدی بر فرمالیسم در ادبیات. اهواز: رسش.

هاشمی، زهره (1389). نظریة استعارة مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون. ادب پژوهی. 4 (12)، 140-119.