مقاله مروری: ژنتیک معکوس در بیماری‌شناسی گیاهی: روش‌ها، مزایا و چالش‌ها

گیاهپزشکی کاربردی

دوره 10، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 119-133   

نوع مقاله: مقاله مروری

نویسنده

جلال غلام نژاد^*

دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

چکیده

با ظهور دانش زیسـت‌شناسی مولکـولی، عملـکرد بسیـاری از ژن‌ها با مطالعه فنوتیپ ژن‌های جهش‌یافته (Forward genetics) تا حدی مشخص ‌شد و سر نخی از عملکرد ژن مورد نظر به­دست ‌آمد. سپس با اختراع روش تعیین توالی DNA در مقیاس گسترده، هزاران ژن در موجودات گوناگون بدون این­که عملکرد­شان مشخص باشد، شناسایی شدند. امروزه با استفاده از دانش ژنتیک معکوس، به­عنوان کارآمد­ترین روش ارزیابی نقش و عملکرد ژن‌ها در حال حاضر، عملکرد بسیاری از ژن‌های تعیین توالی شده، مشخص شده است. امروزه توالی بسیاری از ژن­های موجودات زنده شناخته شده است، اما فنوتیپ این توالی­ها اغلب ناشناخته مانده­اند. بنابراین استراتژی­های ژنتیک معکوس مورد توجه بسیاری از محققین ژنتیک قرار گرفته است؛ البته این استراتژی­ها کاربرد مشابهی در همه موجودات ندارند. Reverse genetics  تکنیکی است برای کشف عملکرد ژن­هایی که به­وسیلۀ تکنولوژی DNA sequencing تعیین توالی شده­اند. در واقع در این روش، عملکرد ژن­ها به­وسیلۀ مطالعۀ موجوداتی که عملکرد ژن­های آن­ها تغییر داده شده است، تعیین می­شود. در گذشته تحقیقات به این­صورت بود که مطالعات ژنتیکی با مطالعۀ فنوتیپ­های جهش یافته صورت می­گرفت؛ ولی امروزه با پیشرفت در علوم زیستی، پژوهشگران قادرند ویژگی­های فنوتیپی منسوب به یک ژن خاص را تعیین نمایند.

کلیدواژه‌ها

ژنتیک معکوس؛ ژنومیکس؛ بیمارگر گیاهی

مراجع