رابطه اعیان ثابته با جاودانگی ارزش‌های اخلاقی در فلسفه اخلاق ابن‌عربی

عرفان اسلامی

مقاله 3، دوره 19، شماره 73، مهر 1401، صفحه 45-64   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نسیم حجتی¹؛ انشاءالله رحمتی^{* 2}؛ پرویز عباسی‌داکانی^{* 3}

¹دانشجوی دکتری گروه فلسفه و حکمت اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

³استادیار گروه ادیان و عرفان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

اخلاق و ارزش­های اخلاقی در زندگی اموری بنیادی هستند و باور به مطلقیت و ثبات ارزش­های اخلاقی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم در مسائل اصلی زندگی انسان ، به­ویژه در جوامع مدرن دارد. یکی از عقاید گروه مطلق­گرایان اخلاقی، اعتقاد به عینیت­داشتن ارزش­های اخلاقی است که بر اساس آن، منشأ و معیار اخلاقیات را برگرفته از حقایقی عینی، ثابت و واقعی می­دانند. این مقاله به بررسی آراء "محیی­الدین ابن­عربی" عارف فیلسوف­مآب مسلمان اندلسی، در این زمینه اختصاص­دارد. بنا بر آن بر اساس قول به نظریۀ اسما و اعیان ثابتۀ ابن­عربی، عینیت ارزش­های اخلاقی و جاودانگی و ازلی بودن آن­ها امری ثابت و یقینی می­باشد. از دید ابن­عربی، وجودی جز خداوند نیست و خلقت چیزی جز ظهور اسما و صفات او نبوده و نخواهدبود. با توجه به نظریۀ اسما و اعیان ثابته، فضایل و ارزش­های اخلاقی چیزی جز اسما و صفات خدا نیستند که با فیض اقدس الهی، از علم الهی در اعیان ثابته متجلی­شدند و در انسان که محل ظهور جامع اسمای الهی است، به شکل اخلاق ظهو­ردارند و ارزش­های اخلاقی و صفاتی و افعالی، چیزی جز ظهور اسمای خداوندی و اعیان ثابتۀ آن­ها نیستند.

کلیدواژه‌ها

ابن‌عربی؛ اعیان ثابته؛ عینیت‌گرایی اخلاقی؛ فرااخلاق؛ اسمای الهی

مراجع