مقایسه تطبیقی فطرت و سلوک عرفانی در آراء تحلیلی امام خمینی(ره) و آیت‌الله شاه‌آبادی(ره)

عرفان اسلامی

دوره 19، شماره 73، مهر 1401، صفحه 220-240   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فیروزه ابراهیمی¹؛ فرج الله براتی^{* 2}؛ مریم بختیار³؛ علی‌اکبر افراسیاب‌پور⁴

¹دانشجوی دکتری عرفان اسلامی و اندیشه های امام خمینی(ره)، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

²استادیار گروه کلام و فلسفه تطبیقی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.نویسنده مسئول [e-mail]

³استادیار گروه عرفان اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

⁴دانشیار مدعو، گروه عرفان اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران / دانشیارگروه عرفان، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

چکیده

فطرت و عرفان از مباحثی است که دارای سازه­های گوناگونی هستند و می‌توان آن را با صورت‌بندی‌های متفاوت مورد مداقه قرارداد. در این پژوهش می‌کوشیم آراء تحلیلی فطرت و سلوک عرفانی را در منظومه‌های فکری و معرفتی امام­خمینی (ره) و آیت‌الله شاه‌آبادی (ره) مورد واکاوی قرار دهیم. به‌منظور شناسایی منظومه فکری و معرفتی آنان بایستی ابتدا، مبانی عرفانی هستی شناسانه و انسان شناسانه فطرت را شناسایی­کرده و سپس، شاخصه‌های فطرت و سیر و سلوک عرفانی، ابعاد فطرت، رابطه معرفت فکری با معرفت شهودی (سلوک عرفانی) و فطرت و عشق از منظر امام خمینی (ره) و آیت‌الله شاه‌آبادی (ره) را مورد تحلیل قراردادیم و در نهایت مبانی فکری معرفتی آن‌ها مقایسه­شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که آیت‌الله شاه‌آبادی (ره)، نقطه‌ عطفی در سیر تطورات تاریخی نظریه فطرت است. نوآوری شگرف ایشان در ارتباط با فطرت نشان از برجستگی کار ایشان است زیرا نظریه فطرت را به مباحث نفس­شناسی و حکمت عملی پیوند زد و برای تجرد نفس و ارائه راهکار عملی برای سیر و سلوک، به مقتضیات فطرت تمسک کرده­ است. امام خمینی (ره) درخصوص فطرت و سلوک عرفانی نظریه نظام‌مند را صورت­بندی­کرد. ایشان فطرت را با مقام ولایت مطلقه پیوند زده­است. روش پژوهش به‌صورت توصیفی – تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

فطرت؛ سلوک عرفانی؛ آراء؛ امام خمینی (ره)؛ آیت‌الله شاه‌آبادی (ره)

مراجع