بررسی تطبیقی تموز در ادبیات عرب با حاجی فیروز در ادبیات فارسی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 9، دوره 16، شماره 62، شهریور 1401، صفحه 143-162   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2022.1958347.2414

نویسندگان

زهرا علی یاری^{* 1}؛ حسین شمس آبادی²؛ سبحان کاوسی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد،گروه زبان و ادبیات عربی،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه کوثر بجنورد،بجنورد،ایران.

²دانشیار، گروه زبان و ادبیات عربی ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران. (نویسنده مسؤول)

³استادیار، گروه زبان وادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران.

چکیده

حضور نمادین اسطوره و بازآفرینی آن در ادبیّات معاصر جهان، از جمله ادبیّات فارسی و عربی، سبب نوآوری و غنای ادبیّات گردیده است. بر اساس اهمیت و تاثیری که اسطوره ها در محتوا و اندیشه آثار ادبی دارند و لزوم بررسی تطبیقی این تاثیر در ادبیات ملل، در پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، به تبیین علل و شیوه‌های کاربست نمادین اسطوره تموز در فرهنگ و ادبیات عربی و اسطوره حاجی فیروز در فرهنگ و ادبیات فارسی می پردازیم. نتایج این تحقیق بیانگر آن است اسطوره تموز در ادبیات عربی، به صورت نمادین به کار رفته و حاکی از رستاخیز، تجددخواهی،امید و حیات دوباره است و شاعرانی چون خلیل حاوی، بیاتی، سیاب و.. بنابر اوضاع سیاسی و اجتماع حاکم بر جوامع عربی به صورت نمادین از آن بهره گرفته‌اند. از سویی دیگر شخصیت اسطوره ای حاجی فیروز در اشعار شاعران معاصر فارسی به کار نرفته اما در تصنیف‌های عامیانه، به عنوان نمادی از نوروز، نوزایی، دگرگونی، شادی، مبارزه منفی، و بازگشت دوباره جلوه‌گر شده است. علی‌رغم برخی شباهتا میان اسطوره تموزی و حاجی فیروز، به نظر می‌رسد بازخوانی متن‌های مرتبط با دو موزی و شباهت‌های بین او و حاجی فیروز برای هم ریشه دانستن این دو کافی نیست و نمی‌توان تموز و حاجی فیروز را دارای ریشه‌ای مشترک دانست.

کلیدواژه‌ها

اسطوره؛ حاجی فیروز؛ تموز؛ دوموزی

مراجع

سرکارتی، بهمن (1378 ) سایه های شکار شده، گزیده مقالات فارسی، تهران، قطره.

روتون، ک، ک(1378) اسطوره، ترجمه أبوالقاسم اسماعیل پور، تهران: نشر مرکز.

آذرنوش،آذرتاش(1384) فرهنگ معاصرعربی-فارسی، چاپ هفتم، تهران.