تحلیل مقولۀ زیبایی در اندیشۀ عطار با رویکرد به آراء فلوطین

عرفان اسلامی

دوره 19، شماره 73، مهر 1401، صفحه 321-340   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

معصومه شکوری¹؛ کورس کریم‌پسندی^{* 2}؛ نعیمه کیالاشکی³؛ مریم شادمحمدی³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail].

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

چکیده

از زمان بی‌آغاز انسان هرگز ­نتوانست از چمبرۀ صفت قدیسۀ زیبایی بی‌اعتنا بگذرد. به همین‌دلیل مقولۀ زیبایی همواره مورد عنایت فلاسفه و نظریه­پردازان عرصۀ هنر و ادبیات بوده­است. بدین‌جهت مقالۀ حاضر با استناد به مطالعات توصیفی و کتابخانه­ای برآن است تا به واکاوی واژگان هم­سنگ زیبایی در اشعار عطار بپردازد و آنگاه با مکتب زیباشناسی فلوطین مقایسه‌نماید و مفارقت­ها و مقارنت­های دیدگاهشان را واکاوی­نماید. بر اساس تتبعات انجام­شده تصادمات افکار فلوطین و عطار برآن است که زیبایی امری مدرّج است چه در عالم محسوسات و چه در عالم مغیبات و ماهیِ جان انسان­ها در سه بحر متفاوت زیبایی را درک‌می­­کند؛ دریایِ حس، دریای عقل و دریای روح. نکتۀ قابل­تامّل در بیان افتراق افکار آن‌دو، این است که عطار حزن و اندوه را بستری برای رسیدن به زیبایی جانان می‌داند اما فلوطین درک شادی‌های جمال الهی را زمینه‌ساز بهجت روح می‌بیند. علاوه براین  عطار که با مفهوم زیبایی از دیدگاه فلوطین مرافق است صبغۀ دینی و عرفانی را چاشنی درک زیبایی کرده‌است.

کلیدواژه‌ها

زیبایی؛ فلوطین؛ عطار؛ حس؛ عقل و شهود

مراجع