تحلیل تجربی اثر شوک‌های سیاست مالی بر تراز تجاری در ایران (کاربرد مدل خود رگرسیون برداری ساختاری)

دو فصلنامه علمی - تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه ریزی

مقاله 1، دوره 9، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 1-21   

نویسندگان

مجید مداح¹؛ الهام رستگار نیا²

¹استاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه سمنان، مدیریت وعلوم اداری

²دانش آموخته کارشناسی ارشد ،گروه اقتصاد ، دانشگاه سمنان

چکیده

وضعیت تراز تجاری کشور بر شاخص­های اقتصاد کلان مثل نرخ ارز و درآمد ملی اثر دارد.  تراز تجاری مثبت مستمر موجب ورود بیشتر ارز و افزایش تولید ناخالص ملی و همچنین تراز تجاری منفی مستمر موجب خروج ارز و کاهش تولید ناخالص ملی کشور می­شود. ابزارهای سیاست مالی و وضعیت بودجه دولت یکی عوامل مؤثر بر وضعیت تراز تجاری هستند. در این مقاله اثر شوک­های ناشی از سیاست مالی شامل مخارج دولت و مالیات­ها بر تراز تجاری ایران در چارچوب مدل خودرگرسیون برداری ساختاری (SVAR) با استفاده از داده­های فصلی مورد بررسی و تحلیل تجربی قرار گرفته است. نتایج حاصل از تخمین مدل نشان می­دهند  اولاً) رابطه^ء منفی و معنی­داری بین شوک­های مخارج دولت و تراز تجاری در ایران وجود دارد که به معنی آن است شوک مثبت مخارج دولت، وضعیّت تراز تجاری را طی سال­های تحت بررسی بدتر کرده است. ثانیاً) رابطه^ء مثبت و معنی­داری بین شوک­های بار مالیاتی و تراز تجاری وجود دارد که نشان می­دهد بار مالیاتی بیشتر از طریق محدود کردن واردات منجر به بهتر شدن وضعیت تراز تجاری ایران شده است.

کلیدواژه‌ها

سیاست مالی؛ مخارج دولت؛ مالیات؛ تراز تجاری؛ مدل خودرگرسیون برداری ساختاری (SVAR)؛ اقتصاد ایران

مراجع

جعفری صمیمی، احمد، محمد، علی­زاده، عزیزی، خسرو. (1385). بررسی رابطه بلندمدت کسری بودجه و عملکرد اقتصاد کلان در ایران: یک تحلیل نظری و تجربی. پژوهش­های رشد و توسعه پایدار، (4)6: 46-25.  

دادگر، یدالله، ناجی میدانی، علی اکبر. (1383). آثار جهانی شدن تجارت بر رشد اقتصادی در ایران. مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، 0(5): 64-33.

دادگر،یدالله، نظری، روح­الله. (1387). بررسی تأثیر جهانی شدن تجارت بر اندازه دولت در ایران. پژوهشنامه بازرگانی، 48: 38-1.

دلاوری، مجید، کریمی کیا، اسما. (1387). بررسی تأثیر سیاست مالی بر تراز تجاری ایران با تأکید بر مخارج دولتی. تحقیقات اقتصادی، (85)43: 174-145.

سجودی، احمد، دایی کریم زاده، سعید. (1398). تأثیر تکانه مصرفی مخارج دولت بر حساب جاری و نرخ ارز موثر واقعی در کشورهای در حال توسعه نفتی و غیر نفتی: رهیافت  Panel VAR. نظریه­های کاربردی اقتصاد، (3)6: 72-49.

سوری، علی. (1393). اقتصاد سنجی مقدماتی با کاربرد Eviews 8و Stata 12، انتشارات فرهنگ شناسی.

سیکدار، سوم ین. (1394). اصول اقتصاد کلان. ترجمه مجید مداح و نگین بازارچه شبستری، انتشارات دانشگاه سمنان، چاپ اول.

صفری، مهدی، پورشهاب، فرشید. (1388). اثر کسری بودجه بر کسری تجاری در اقتصاد ایران (با استفاده از روش ARDL: طی سالهای 1386-1345). بررسی مسایل و سیاست­های اقتصادی، 93و 94: 50-35. 

عظیمی، سید امیر، نوفرستی، محمد. (1394). بررسی رابطه بین کسری بودجه دولت و تراز تجاری در ایران در چارچوب یک الگوی اقتصادسنجی کلان ساختاری پویا. پژوهشهای اقتصادی. (2)15: 156-137.

فرح بخش، ندا، فرزین وش، اسدالله. (1388). اثر کسری بودجه بر کسری حساب جاری و رشد اقتصادی. مجله تحقیقات اقتصادی، (3)44.

کهنسال، محمدرضا، علیزاده، پریسا. (1394). بررسی فرضیه کسری دوگانه در اقتصاد ایران: رهیافت خودرگرسیون برداری آستانه­ای دو رژیمه. نظریه­های کاربردی اقتصاد، (3)2: 92-73.

 Abu, N., & Gamal, A. A. M. (2020). An Empirical Investigation of the Twin     Deficits Hypothesis in Nigeria: Evidence from Cointegration Techniques. Contemporary Economics, 14(3): 285-306.

Ahmed, S. (1987), Government Spending, the Balance of Trade and the Terms of Trade in British History. Journal of Monetary Economics, 20(2):195-220. Baharumshah, A. Z., Lau, E., & Khalid, A.H. (2006). Testing Twin Deficits Hypothesis Using VARs and Variance Decomposition. Journal of the Asia Pacific Economy, 11(3): 331-354.

Banday, U. J., & Aneja, R. (2019). Twin Deficit Hypothesis and Reverse Causality: a Case Study of China. Palgrave Communications, 5(1):1-10.

Basu, S., & Datta, D. (2005). Does Fiscal Deficit Influ­ence Trade Deficit? : An Econometric Enquiry. Eco­nomic and Political Weekly, 40(30): 3311-3318.

Bussiere, M., Fratzscuer, M., & Muller, G. (2005). Productivity Shocks Budget Deficits and the Current Account. ECB Working Paper, No.509:1-34.

Cebe. C. (2015). Government Spending Multiplier in Turkey. Working Paper, No.15/15.

Cebi, C., & Culha, A.A.  (2014). The Effects of Government Spending Shocks on the Real Exchange Rate and Trade Balance in Turkey. Applied Economics, 45(26): 3151-3162.

Erceg, C. J., Guerrieri, L., & Gust, C. (2005). Expansionary Fiscal Shocks and the Trade Deficit. International Finance Discussion Paper, 825. 

Fleegler, E. (2006). The Twin Deficits Revisited: A Cross – Country, Empirical Approach Duke University. Duke University, Durham, NC.

Funke, K., & Nickel, C. (2006). Does Fiscal Policy Matter For the Trade Account? A Panel Cointegration Study. IMF Working Paper, No. 26: 1-31.

Helmy, H. E. (2018). The Twin Deficit Hypothesis in Egypt. Journal of Policy Modeling, 4(2): 328-349.

Khalid, A. M., & Guan, T. W. (1999). Causality Tests of Budget and Current Account Deficits: Cross-Country Comparisons. Empirical Economics, 24(3): 389-402. Kouassi, E., Mougoue, M., & Kymn, K. (2004). Causality Tests of the Relationship between the Twin Deficits. Empirical Economics, 29: 503-525.

Lahiani, A., Mtibaa, A., & Gabsi, F. (2022). Fiscal Consolidation, Social Sector Expenditures and Twin Deficit Hypothesis: Evidence from Emerging and Middle-Income Countries, Comparative Economic Studies, 1-38.

Marinheiro, C. F. (2008). Ricardian Equivalence, Twin Deficits, and the Feldstein–Horioka Puzzle in Egypt. Journal of Policy Modeling, 30(6):1041-1056.

Mukhtar, T., Zakaria, M., & Ahmad, M. (2007), An Empirical Investigation for the Twin Deficits Hypothesis in Pakistan. Journal of Economic Cooperation, 24(4): 63-80.

Pattichis, C. (2004). Budget and Trade Deficits in Leba­non. Applied Economics Letters, 11(2): 105-108.

Soukiazis, E., Antunes, M., & Kostakis, I. (2018). The Greek Economy under the Twin-Deficit Pressure: a Demand Oriented Growth Approach. International Review of Applied Economics, 32(2): 215-236.

Trachanas, E., & Katrakilidis, C. (2013). The Dynamic Linkages of Fiscal and Current Account Deficits: New Evidence from Five Highly Indebted European Countries Accounting for Regime Shifts and Asym­metries. Economic Modelling, 31: 502-510. Yi, K.-M. (1993). Can Government Purchases Explain the Recent U.S Net Export Deficits? Journal of International Economics 35: 201-225.