اثر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر سرمایه‌گذاری خصوصی داخلی در اقتصاد ایران (در دو بخش ساختمان و ماشین‌آلات)

دو فصلنامه علمی - تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه ریزی

مقاله 3، دوره 9، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 49-78   

نویسندگان

روح اله بابکی¹؛ مهناز عفتی²

¹استادیار، گروه اقتصاد،، دانشگاه بجنورد،بجنورد،ایران

²کارشناسی ارشد،گروه اقتصاد،دانشگاه بجنورد،بجنورد،ایران

چکیده

تأثیرات سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در کشورهای میزبان، یکی از موضوعات مورد بحث در اقتصاد است. در بررسی تاثیر سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در توسعه، یک سوال کلیدی این است که آیا جذب سرمایه­گذاری مستقیم خارجی اثر مثبت بر سرمایه­گذاری داخلی دارد و مکمل آن به حساب می­آید، یا اثر منفی بر آن دارد و جانشین آن می­شود. از این رو در این مقاله، اثر سرمایه­گذاری مستقیم خارجی بر سرمایه­گذاری خصوصی داخلی به تفکیک دو بخش ساختمان و ماشین­آلات در ایران با استفاده از روش خود توضیح با وقفه­های توزیعی (ARDL) طی دوره زمانی 1399-1349 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که  اثر سرمایه­گذاری مستقیم خارجی بر سرمایه­گذاری خصوصی در هر دو بخش ساختمان و ماشین آلات، مثبت و معنی­دار است. بر این اساس می­توان گفت که سرمایه­گذاری مستقیم خارجی ورودی، مکملی برای سرمایه­گذاری خصوصی داخلی در اقتصاد ایران به حساب می­آید.
 

کلیدواژه‌ها

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی؛ سرمایه‌گذاری خصوصی داخلی؛ ایران؛ روش خود توضیح با وقفه‌های توزیعی

مراجع

بابکی، روح ­اله؛ بکی حسکوئی، مرتضی؛ و عفتی، مهناز (1398). اثر تعاملی توسعه مالی و سرمایه­ گذاری مستقیم خارجی بر سرمایه­ گذاری داخلی (شواهدی از کشورهای شرق و غرب آسیا، شامل ایران)، مدلسازی اقتصادسنجی، دوره 4، شماره 4 (شماره پیاپی 15)، صص 178-155. 
بابکی، روح ­اله؛ حاج امینی، مهدی؛ زارع، محمدحسن؛ و عفتی، مهناز. (1400). اثر درون‌رانی یا برون‌رانی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر سرمایه‌گذاری داخلی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا. فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی. دوره 29، شماره 97، صص ۳۶۹-۳۳۷.
پژویان، جمشید و خسروی، تانیا. (1391). تأثیر تورم بر سرمایه­ گذاری بخش خصوصی. دانش سرمایه‌گذاری، سال اول، شماره 4، زمستان، صص 18-1.
دلیری، حسن. (1396). بررسی اثر متقابل سرمایه­ گذاری مستقیم خارجی و سرمایه­ گذاری داخلی (مطالعه تطبیقی ایران و 136 کشور دنیا). پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی، سال هفتم، شماره 26، بهار، صص 96-81 .
طیبی، سید کمیل و بابکی، روح­اله. (1387). نقش باز بودن اقتصاد در درجه تأثیرگذاری سرمایه­گذاری مستقیم خارجی (FDI) بر صادرات کشورهای آسیایی و اقیانوسیه: درسی برای اقتصاد ایران. پژوهشنامه بازرگانی، شماره ۴۸، صص 68-39.
طیبی، سید کمیل؛ پورشهابی، فرشید؛ خانی زاده امیری، مجتبی؛ و کاظمی، الهام. (1392). اثر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و درجه بازبودن تجاری بر سرمایه­گذاری داخلی و رشد اقتصادی (مطالعه موردی 10 کشور در حال توسعه آسیایی). پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، سال بیست و یکم، شماره 67 ، پاییز، صص 152-131.
عرفانی، علیرضا؛ حسینی، عابدین؛ و ملکی، حمید. (1394). بررسی وجود اثرات نامتقارن نوسانات مثبت و منفی نرخ ارز بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی. پژوهش­های رشد توسعه اقتصادی، دوره پنجم، شماره 20، پاییز، صص 61-45.
فلاحی، محمدعلی؛ مهدوی عادلی، محمد علی؛ و جندقی میبدی، فرشته. (1393). رانت منابع طبیعی و فساد درکشورهای عضو اوپک: کاربرد الگوی داده‌های تابلویی. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره سوم، شماره 11، صص 225-195.
مهرآرا، محسن؛ مجدزاده، مطهره السادات؛ و غضنفری، آرزو. (1394). بررسی عوامل تعیین کننده سرمایه‌گذاری خصوصی در ایران مبتنی بر رویکرد میانگین‌گیری بیزینی (BMA). سیاست­گذاری اقتصادی، دوره هفتم، شماره 14، پاییز و زمستان، صص 29-1.
یوسفی، محمد قلی و عزیزنژاد، صمد. (1388). بررسی عوامل تعیین کننده سرمایه گذاری خصوصی در ایران با روش خود توضیح برداری. پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، سال نهم، شماره ۱، بهار، صص 100-79.

Agosin, R. M., & Machado, R. (2005). Foreign investment in developing countries: Does it crowd in domestic investment? Oxford Development Studies, 2:149-162.
Agosin, R. M., & Mayer, R. (2000). Foreign investment in developing countries – does it crowd in domestic investment? UNCTAD Discussion Paper 146. Geneva: United Nations Conference on Trade and Development.
Akinlo, A. E. (2004). Foreign direct investment and growth in Nigeria: An empirical investigation. Journal of Policy Modeling, 26(5): 627-639
Ali, U., Wang, J.J., Morales, V.P.M., & Wang, M.-M. (2019). Foreign Direct Investment Flows and Domestic Investment in China: A Multivariate Time Series Analysis. Investment Analysts Journal, 48(1): 42-57.
Al-Sadig, A. (2013). The Effects of Foreign Direct Investment on Private Domestic Investment: Evidence from Developing Countries. Empirical Economics, 44: 1267-1275. 
Backer, K., & Sleuwaegen, L. (2003). Does foreign direct investment crowd out domestic entrepreneurship? Katholieke Universiteit Leuven Economics and Business Working Paper 618.
Banerjee, A., Dolado, J., & Mestre, R. (1998). Error‐correction mechanism tests for cointegration in a single‐equation framework. Journal of time series analysis, 19(3): 267-283.
Blömstrom, M., & Kokko, A. (1998). Multinational corporations and spillovers. Journal of Economic Surveys, 12(3): 247-277.
Cardoso, E. A.; Dornbusch, R. B. (1989). Foreign Private Capital Flows. in: H. B. Chenery, T. N. Srinivasan eds., Handbook of Development Economics, 2, Amsterdam: Elsevier.
Caves, R. E. (1974). Multinational firms, competition, and productivity in host-country markets. Economica, 162: 176-193.
Chen, G.S., Yao, Y., & Malizard, J. (2017). Does Foreign Direct Investment Crowd in or Crowd out Private Domestic Investment in China? The Effect of Entry Mode. Economic Modelling, 61: 409-419.
Christl, J. (2007). The role of FDI in trasition. In K. Liebscher, J. Christl, P. Moslechner, & D. Ritzberger-Grönwald (Eds.), Foreign direct investment in Europe (pp. 53-57). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
Diallo A., Jacolin L., Rabaud I. (2021) Foreign direct investment and domestic private investment in Sub-Saharan African countries: crowding-in or out? Ferdi Working paper P292, June (également document de travail LEO)
Geršl, A., Rubene, I., & Zumer, T. (2007). Foreign direct investment and productivity spillovers: Updated evidence from Central and Eastern Europe. Czech Nationala Bank Working Paper 8. Praha.
Harrison, A. E., Love, I. & McMillan, M. S. (2004). Global capital flows and financing constraints. Journal of Development Economics, 75: 269–301.
İpek, E, & Göl, Ö. (2016). The Contribution of FDI Flows to Domestic Investment: An Econometric Analysis of Developing Countries” (Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Yurtiçi Yatırımlara Etkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Ekonometrik Bir Analiz). Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2): 401-413.
Jude, C. (2019). Does FDI Crowd out Domestic Investment in Transition Countries? Economics of Transition and Institutional Change, 27(1): 163-200.
Kaznacheev, P. (2013). Resource Rents and Economic Growth. Published Papers kazn01, Russian Presidential Academy of National Economy and Public Administration.
Markusen, J. R. & Venables, A. J., (1999). Foreign direct investment as a catalyst for industrial development. European Economic Review, Elsevier, February, 43(2): 335-356.
Mišun, J., & Tomšík, V. (2002). Přímé zahraniční investice ve střední Evropě: vytěsňují nebo vtahují domácí investice? Politická ekonomie, 2: 251-259.
Pesaran, M., & Shin, Y. (1999). An Autoregressive Distributed-Lag Modelling Approach to Cointegration Analysis. In S. Strøm (Ed.), Econometrics and Economic Theory in the 20th Century: The Ragnar Frisch Centennial Symposium (Econometric Society Monographs, pp. 371-413. 
Pilbeam, K., & Oboleviciute, N. (2012). Does Foreign Direct Investment Crowd in or Crowd out Domestic Investment? Evidence from the European Union. The Journal of Economic Asymmetries, 9(1): 89-104.
Rath, B.N., & Bal, D.P. (2014). Do FDI and Public Investment Crowd in or Crowd out Private Domestic Investment in India. The Journal of Developing Areas, 48(3), 269-284.
Seetanah, B.; Matadeen, J.; Fauzel, Sh.; & Kheshansing, G. (2018). Does FDI crowd-in or crowd-out domestic investment?  Evidence from African Economies. 21st International Scientific Conference for Doctoral Students and Post-Doctoral Scholars, Conference Proceedings, http://wtochairs.org
Shafiq, M. N., Hua, L. Bhatti, M. A., & Gillani, S. (2021). Impact of Taxation on Foreign Direct Investment: Empirical Evidence from Pakistan, Pakistan Journal of Humanities and Social Sciences, 9 (1): 10-18. 
Shah, S.H., Hasnat, H., Cottrell, S., & Ahmad, M.H. (2019). Sectoral FDI Inflows and Domestic Investments in Pakistan. Journal of Policy Modeling (in press).
Szkorupová, Z. (2015). Relationship between Foreign Direct Investment and Domestic Investment in Selected Countries of Central and Eastern Europe. Procedia Economics and Finance, 23: 1017 – 1022.
Tytell, I. & Yudaeva, K. (2007). The Role of FDI in Eastern Europe and New Independent States: New Channels for the Spillover Effect. Chapters, in: Klaus Liebscher & Josef Christl & Peter Mooslechner & Doris Ritzberger-Grünwald (ed.), Foreign Direct Investment in Europe, chapter 3, Edward Elgar Publishing.
UNCTAD (2021). World Investment Report 2021: Investing in sustainable recovery. UN, 21 Jun. https://unctad.org/system/files/official-document/wir2021_en.pdf
Van Loo, F. (1977). The Effect of Foreign Direct Investment on Investment in Canada. The Review of Economics and Statistics, 59(4): 474-481.
Yahia, Y. E, Haiyun, L, Asif Khan, M., Hussain Shah, S. S. & Aminul Islam, M.   (2018).  The Impact of Foreign Direct Investment on Domestic Investment: Evidence from Sudan. International Journal of Economics and Financial Issues, 8(6): 1-10.
Yao, Y., & Salim, R. (2018). Crowds in or Crowds out? The Effect of Foreign Direct Investment on Domestic Investment in Chinese Cities, Empirical Economics, DOI: 10.1007/s00181-018-1611-8.