نقش رشد اقتصادی بر محیط زیست بر اساس رویکرد نظریه منحنی زیست‌محیطی کوزنتس

دو فصلنامه علمی - تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه ریزی

مقاله 12، دوره 9، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 287-314   

نویسندگان

بهجت آب چر¹؛ حسین قره بیگ لو²؛ رافعه فیضی ایلخچی³

¹کارشناسی ارشد، گروه مدیریت بازرگانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان،ایران

²استادیار، گروه مدیریت، واحد عجب شیر، دانشگاه آزاد اسلامی ، عجب شیر، آذربایجان شرقی، ایران

³کارشناس ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه،پیام نور،ایلخچی،آذربایجان شرقی،ایران

چکیده

برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری درزمینه­ی رشد اقتصادی به‌عنوان یکی از اهداف کلان اقتصادی، نیازمند توجه ویژه به بخش انرژی، محیط‌زیست و ارتباط آن‌ها با تولید است. بی‌شک تولید و افزایش آلودگی، نتیجه رشد اقتصادی کشورهاست. این مسئله را می‌توان در مبحث اقتصاد محیط‌زیست، در قالب منحنی زیست‌محیطی کوزنتس بیان نمود که در آن فرآیند تخریب محیط‌زیست با توجه به ماهیت و مراحل مختلف رشد اقتصادی توضیح داده می‌شود. جامعه آماری پژوهش حاضر استان‌های منتخب صنعتی کشور( آذربایجان شرقی، اصفهان، البرز، تهران، مرکزی، خوزستان) می‌باشد که با استفاده از روش داده‌های تابلویی طی دوره‌ی زمانی 1396-1389، اثر رشد اقتصادی بر انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی هوا در موردبررسی قرار گرفت. بدین منظور اثر تولید ناخالص داخلی واقعی سرانه ، مصرف سرانه انرژی، سهم ارزش‌افزوده بخش صنعت از GDP واقعی و ارزش‌افزوده سرانه تولیدات کارخانه‌ای بر میزان انتشار سرانه گاز دی‌اکسید کربن( به‌عنوان مهم‌ترین گاز گلخانه‌ای) برآورد گردید. نتایج حاکی از وجود یک رابطه Nشکل بین تولید ناخالص داخلی واقعی سرانه و میزان انتشار سرانه گاز دی‌اکسید کربن و تائید نظریه زیست‌محیطی کوزنتس در این استان­ها است. همچنین شواهد نشان می‌دهد متغیرهای مصرف سرانه انرژی، سهم ارزش‌افزوده بخش صنعت از GDP واقعی و ارزش‌افزوده تولیدات کارخانه‌ای بر انتشار سرانه گاز دی‌اکسید کربن تأثیر مثبت دارند.

کلیدواژه‌ها

رشد اقتصادی؛ داده‌های تلفیقی؛ منحنی زیست‌محیطی کوزنتس

مراجع

اصغری؛ محمد ، رفعت؛ بهرام ، افشاری؛ الهام،(1390)، نقش منابع رشد اقتصادی بر روی کیفیت محیط زیست در سه منطقه مختلف، فصلنامه تحقیقات اقتصادی راه اندیشه، دوره 1، شماره 2، تابستان 90، موسسه آموزش عالی شهید اشرفی اصفهانی، 141-134.
اکبری؛ نعمت اله،(1378)، « مباحثی از توسعه در ایران» ، انتشارات هشت بهشت اصفهان.
تیموری؛ سمیه ، خلیلیان؛ صادق،(1388)، بررسی رشد اقتصادی و میزان انتشار گازco2 در کشورهای عضو اپک: رهیافت منحنی کوزنتس، فصلنامه علوم محیطی، سال هفتم ، شماره اول، پاییز 1388، صص172-161.
بهنود؛ مجید ،(1390)، اثر بی ثباتی اقتصادی بر روی شاخص توسعه انسانی در کشورهای منا( با رویکرد اقتصاد سنجی فضایی)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
بهبودی؛ داوود،(1389)، عوامل اقتصادی و اجتمایی موثر بر انتشار سرانه دی اکسید کربن در ایران (1383-1346)، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 90 :17- 1.
پاویا؛ دونالد، لمیمن؛ گری، کریز؛ جورج، ویویان؛ جیمز ،(1996)، «نگرشی بر طیف سنجی» ترجمه دکتر برهمن موثق (1388)، ویرایش دوم، چاپ دوم، انتشارات علمی و فنی، تهران ، صص 345-326 .
پژویان؛ جمشید ، مرادحاصل؛ نیلوفر،(1386)، بررسی اثر رشد اقتصادی بر آلودگی هوا ، فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران، سال هفتم ، شماره چهارم ، زمستان 1386 : 141-160 .
پژویان؛ جمشید،(1387)، » بررسی رابطه رشد اقتصادی و آلودگی زیست محیطی با استفاده از یک مدل شبیه سازی پویا« ، پژوهشنامه اقتصادی، شماره 3 .
پورکاظمی؛ محمدحسین، ابراهیمی؛ ایلناز ،(1387) ، بررسی منحنی کوزنتس زیست محیطی در خاورمیانه، فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران، سال دهم، شماره 34 ، بهار 1387 : 57-71 .
حسینی نسب، سیدابراهیم، پایکاری؛ سمیه،(1395)، بررسی تاثیر رشد اقتصادی و آزادسازی تجاری بر آلودگی محیط زیست، مجله اقتصادی- دو ماهنامه بررسی مسائل و سیاست های اقتصادی، شماره های 9 و 10، صص 82-61.
روزبهان ، محمود ،(1394)، مبانی توسعه اقتصادی ، چاپ ششم، تهران، انتشارات تابان.
فطرس، محمدحسن؛ غفاری؛ هادی ، شهبازی؛ آزاده ،(1389) ، مطالعه رابطه آلودگی هوا و رشد اقتصادی کشورهای صادر کننده نفت ، فصلنامه علمی-پژوهشی، پژوهش های رشد وتوسعه اقتصادی، سال اول، زمستان 1389، شماره اول :59-77. 
مزینی، امیرحسین؛ مرادحاصل، نیلوفر،(1389) ، رشد اقتصادی و مصرف انرژی در ایران: رویکرد استانی­ ، قابل دسترسی در سایت بانک جامع مقالات تمام متن کنفرانس ها و همایش های ایران(www.civilica.com).
نصرالهی، زهرا؛ غفاری؛ مرضیه،(1389) ، توسعه ی اقتصادی و آلودگی محیط زیست در کشورهای عضو پیمان کیوتو و کشورهای آسیای جنوب غربی ، پژوهشنامه علوم اقتصادی ، سال نهم،شماره 2 : 126-105.

Abdul Jalil, Syed. Mahmud. (2009): « Environment Kuznets curve for CO2 emissions: A co integration analysis for China», Energy policy .37, 5167–5172.
Akbostanci, E. et all, (2009), « The relationship between income and environment in Turkey: Is there an environmental Kuznets curve? », Energy Policyl.37, pp 861–867.
Aldy, J.E. (2005), «an Environmental Kuznets Curve Analysis of U.S. State-Level Carbon Dioxide Emissions», the Journal of Environment & Development, 14, 1, 48-72.
Angelis, E. , Giacomo, M., Vannoni, D.(2019) Climate Change and Economic Growth: The Role of Enviromental Policy Strigency, Sustainability 2018, 11, 2273, doi:10.3390/su11082273.
Beckerman, W.,)1992), «Economic growth and the environment: Whose growth? Whose environment? », World Development, 20, 481–496.
Badulescu D, Simut R, Badulescu A, Badulescu AV.(2019), «The Relative Effacts of Economic Growth, Environmental Pollution and Non- Communicable Diseases on Health Expenditures in European Union Countries». Int J Environ Res Public Health. 16(24).
DOI::10.3390/IJERPH16245115. PMID:31847367
Baltagi, Badi H , (1995), «Economic Analysis of Panel Data»,Third Edition , Published by Willy & Sons Ltd, The Atrium, Southern Gate, Chichester,West Sussex PO19 8SQ, England.
Dinda, S. (2004) «Environmental Kuznets Curve Hypothesis: ASurvey», Ecological Economics, 49, 431-455.
El Hedi Arouri, M., Ben Youssef, A.  And Rault, c. (2012) «Energy consumption, economic growth and CO2 emissions in Middle East», Energy Policy .45, 342–349.
Fang, Z., Huang, B., Yang, Z., (2018), Trade openness and the Environmental Kuznets Curve: evidence from Chinese cities, The World Economy, Vol.1, pp. 1-28.
Grossman, G.M. and Krueger, A.G.(1991), «Environmental impacts of a North American Free Trade Agreement», National Bureau Of Economic Research, NBER Working paper ,3914
Grossman, G.M. and Krueger, A.G. (1995), «Economic Growth and the Environment»; The Quarterly Journal of Economics .110, 353-377.
Gangadharan, L. and Valenzuela, M., (2001), «Interrelationships between income, health and the environment: extending the Environmental Kuznets curve hypothesis», Ecological Economics .36, 513-5310.
Halicioglu, F. (2008), «An econometric study of CO2 emissions, energy consumption, income and foreign trade in Turkey», Presented at 31st IAEE Annual International Conference Istanbul-Turkey.
Hao Y, Liu S, Lu ZN, Huang J,Zhao M.(2018), « The impact of environmental pollution on public health expenditure: dynamic panel analysis based on Chinece provincial data», Environ Sci Pollut Res Int.25(19): 18853-65. DOI:: 10.1007/s11356-018-2095-y PMID:29713982
Hausman, J. A., (1978), «Specification tests in econometrics», Econometrica, 1251-71.
Halicioglu, Ferda (2015). "An Econometric Study of CO2 Emissions, Energy Consumption, Income and Foreign Trade in Turkey". Energy Policy. Vol. 37. PP. 64-156.
Hsiao, c (1981), «Autoregresive modeling and money income casuality detection», Journal of Monetary Economics .7, 85-106.
Holtz-Eakin, D .and Selden, T.M.(1995), «Stoking the fires? CO2 emissions and economic growth», Journal of Public Economics .57, 85–101.
Kilic, C., Balan, F. (2018), Is there an Environmental Kuznets Inverted-U Shaped Curve? Panoeconomicus, Vol. 65, Issue 1, PP. 79-94.
Kuzents, S.S.,(1955), «Economic Growth and Income Inequality», American Economic Reviewl.45 , 1–28.
Orubu, c. and Omotor, D. (2011), «Environmental quality and economic growth: Searching for environmental Kuznets curves for air and water pollutants in Africa», Energy Policy .39, 4178–4188.     
Panayotou, T. (1993), «Empirical tests and policy analysis of environmental degradation of different stages of economic development», Working paper, 238.
Rajarshi, Majumder. (2016). "Environmental Costs of Industrialisation: A Study of Durgapur Region in West Bengal". (jointly with Sk Samim Ferdows) Rabindra Bharati University Journal of Economics. Vol. IV. March.
Roca, J., Padilla, E. Farré, M. and Galletto, V. (2001) «Economic Growth and Atmospheric Pollution in Spain: Discussing the Environmental Kuznets Curve Hypothesis», Ecological Economics. 39, 85-99.
Perman, R. Ma, Y. Mcgilvray, j(1996) «Natural resourses and Enironmental», Adison wesley Longman, New York.
Schmalensee, R. Stoker, T, M and. Judson R. A. (1998) «World Carbon Dioxide Emissions: 1950–2050», Review of Economics and Statistics, 80 (1). 15-27.
Selden, T.M. and Song, D. (1992), «Environmental quality and development : Is there a Kuznets Curve for air pollution? », Development of Economics of Syracuse University, Syracuse
Shafik, N. bandyopadhayay, S (1992), «Economic Growth and Envirinment Quality policy» Reasech Working paper No, wps 904, Washington D.C: The World bank.
Shahraki, M. Ghaderi, S (2019), « Investigating the effect of socioeconomic factors on household health expenditures: Hackman two- step method», Payavard Salamat, 13(2):71-160.
, Stokey, N. L. (1998), «Are there limits to growth? », International Economic Review,39(1) ,  1-31
Stern, D. I. (2004), «The rise and fall of the environmental Kuznets curve», World Development, 32, 1419-1439.
Tucker, M. (1995) «Carbon Dioxide Emissions and Global GDP», Ecological Economics, 15, 215-223.
Wang S.S. , Zhou D.Q. , Zhou P. , Wang Q.W(2011), ,«CO2 emissions ,energy consumption and economic growth in China:A panel data analysis »,Energy Policy,39,4870–4875.
Wen chen (2007) «Economic Growth and the Environment in China», Policy innovations, Associate Professor of Department of Economics, Xiamen University, China, 11, 110-145.