بررسی باستان شناسی کاروانسرا های نیک پی و سرچم در راه زنجان – میانه

باستان شناسی ایران

دوره 12، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 1-25   

نوع مقاله: علمی

شناسه دیجیتال (DOI): AOI-2107-1103

نویسنده

علی نوراللهی^*

باستان شناس و پژوهشگر مستقل

چکیده

سرزمین ایران بعلت موقعیت آن که حد فاصل شرق دور و اروپا قرار گرفته و همچنین سرزمین وسیع آن که برخی از محققان آنرا دروازه آسیا نامیده اند سبب شده که از دیرباز و در دوره های پیش از اسلام و  بعد از اسلام یکی از دغدغه های حکام جهت ایجاد راهای تجاری و نظامی و همچنین ساخت پل ها و کاروانسراها و تامین امنیت آنها بوده است. در این راستا علاوه بر انجام کارهای ساختمانی فراوان، قوانینی نیز در جهت حمایت از این بازرگانان وضع شده بود. یکی از این مسیرها مسیر ری به تبریز بوده است که در دوره ایلخانی و صفوی شهرهای مهمی چون قزوین،سلطانیه، زنجان و تبریز در این مسیر قرار داشتند که هر کدام از این شهرهای دارای بازارهای پررونق بودند که محلی برای خرید و فروش کالاهای تجاری و انتقال آنها به دیگر نقاط دنیا بوده است. بنابراین در جهت حمایت از کاروانیان و تامین رفاه آنان در این مسیر کاروانسراهای متعددی ساخته شد که هرکدام از آنها از نظر معماری و شیوه ساختمان سازی دارای ویژگی های هستند که منحصر به فردند. بنابراین در این مقاله ضمن ارائه مقدمه مفصلی در مورد وضعیت راههای تجاری و کاروانسراها این منطقه در دوره های مختلف، به بررسی وضعیت معماری کاروانسرای نیک پی، کاروانسرای سرچم  پرداخته شده و در پایان نیز جمع بندی از کلیه مطالب ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

ایلخانی؛ راه کاروانی؛ کاروانسرا؛ صفویه؛ نیک پی؛ سرچم