مطالعه و بررسی طرح تاج های حاکمان خوارزم باستان بر روی سکه های آن سرزمین

باستان شناسی ایران

دوره 12، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 26-43   

نوع مقاله: علمی

شناسه دیجیتال (DOI): AOI-2103-1085

نویسنده

سارا روحانی^*

دکتری رشته فرهنگ و زبانهای باستانی

چکیده

سکه ها از برجسته ترین آثار هنری محسوب می شوند و بیانگر حقایق و رویدادهای تاریخی هستند. همچنین به دلیل اینکه نماینده عادات، آداب و رسوم، خط و زبان، هنر و وضعیت اجتماعی و اقتصادی می باشند، از اهمیت ویژه­ای برخوردارند و حاوی اطلاعات فراوانی در زمینه منشاء و پیدایش حاکمان و تاریخ­گذاری دقیق سکه­های تولید شده هستند. سرزمین خوارزم در آسیای میانه قرار دارد و روزگاری مرکز فرهنگی مهمی محسوب می­شد. از سرزمین خوارزم باستان سکه­های فراوانی کشف شده و یکی از نقوش مهم روی سکه ها، طرح های متعلق به تاج ها است. طرح تاج­های روی سکه­های خوارزم باستان به ده گروه تقسیم شده­اند و هر کدام از این گروه­ها دارای زیر مجموعه­هایی می باشند. تاج ها دارای تزئیناتی با جواهر و همراه با تصاویر و نمادهایی مانند عقاب، شتر، هلال ماه، سه نقطه و دارای سربند هستند. تحقیقات باستانی نشان داده است که این علائم سمبل محافظت از حکومت، قدرت و پیروزی محسوب می شدند. اینطور می توان نتیجه گرفت که بکارگیری نمادهای ساسانی همچون آناهیتا و یونانی مانند نیکه بر روی این تاج ها نشاندهنده نوعی تأثیرپذیری از فرهنگ ساسانی و یونانی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی طرح تاج­های حاکمان خوارزم باستان بر روی سکه­هایی از جنس نقره­ و مس صورت گرفته و شرح و توصیف تصاویر تاج­ها ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

سرزمین خوارزم؛ سکه های خوارزم؛ انواع تاج ها؛ نقوش و طرح تاج ها