مقایسه تطبیقی و تحلیل سه ظرف سیمین منسوب به دوره هخامنشی موجود در موزه هگمتانه

باستان شناسی ایران

دوره 12، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 149-174   

نوع مقاله: علمی

شناسه دیجیتال (DOI): AOI-2207-1155

نویسندگان

زهرا السادات حسینی¹؛ محمدرضا سعیدی^{* 2}؛ احمد چایچی امیرخیز³

¹دانشجوی دکتری گروه باستانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار مدعو گروه باستانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران و دانشیار پژوهشکده تحقیق و توسعه سازمان سمت.

³استادیار مدعو گروه باستانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران و استادیار رشته باستان‏شناسی گروه پژوهشی اشیای فرهنگی تاریخی پژوهشکده باستان‏شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران. ایران.

چکیده

فلزکاری به‏عنوان یکی از کهن‌ترین صنایع در فرهنگ و تمدن ایران، از جمله شاخه‌های مهم هنری است که در دوره هخامنشی رو به توسعه و پیشرفت نهاد و هنرمندان چیره‏دست تمامی ذوق و دانش خود را، به‏منظور هر چه بهتر خلق نمودن شاهکارهای فلزگری، در قالب اشیاء فلزی پیاده ‏نمودند. از این رو، این نوشتار بر آن است تا با بررسی و تحلیل سه کاسه سیمین (از مجموعه ظروف منسوب به دوره هخامنشی) موزه هگمتانه به این پرسش‏ها پاسخ دهد که: کاربرد این ظروف چه بوده است؟ آیا نمونه ظروف سیمین مورد مطالعه بر مبنای گونه‏شناسی، فنون ساخت و آرایه‏های تزیینی با سایر نمونه‏های مشابه مکشوفه از کاوش‏های علمی هخامنشی مطابقت دارند؟ با توجه به توقیفی بودن آثار مورد مطالعه و فقدان هر گونه مدارک تاریخی، در این پژوهش به روش تطبیقی و توصیفی- تحلیلی و به شیوه‏ی کتابخانه‏ای ضمن پاسخگویی به پرسش‏های مذکور، نسبت به مقایسه تطبیقی این ظروف با نمونه‏های مشابه به منظور گاهنگاری نسبی آن‏ها اقدام شد. نتایج بیان‏گر کاربردی بودن ظروف و نوعی یک‏دستی و وحدت نقوش بود. شکل و تزیینات این ظروف تأثیر فرهنگ‌های اقوام پیشین فلات ایران و سرزمین‌های همجوار به ویژه ماد، لرستان (ایلام نو) و آشور را نشان می‏دهد. مطالعات تطبیقی (شکل، فن ساخت و نقشمایه) نیز شباهت آن‏ها را با نمونه‏های سیمین هخامنشی مکشوفه از کاوش‏های علمی تأیید کرد. همچنین بر اساس مطالعه تطبیقی، گاهنگاری ظروف موزه هگمتانه منسوب به عصر هخامنشی و احتمالاً به قرن چهارم و پنجم ق.م (کاسه کم‏عمق) و قرن پنجم ق.م (دو کاسه عمیق) است.

کلیدواژه‌ها

ظروف سیمین؛ موزه هگمتانه؛ دوره هخامنشی