تبیین ابعاد و مولفه های ارتقای قابلیت‌های نوآوری سازمانی با رویکرد تاب‌آوری سازمانی در شرکت‌های دانش‌بنیان

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، شهریور 1401، صفحه 29-56   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علیرضا یاراحمدی خراسانی؛ محمود قربانی^* ؛ الهام فریبرزی

گروه علوم تربیتی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

زمینه: شرکت‌های دانش‌بنیان در هر اندازه‌ای که باشند نیاز دارند عملکرد خویش را در قالب نوآوری سازمانی و در بعضی موارد تاب‌آوری سازمانی، بهبود بخشیده تا بتوانند به تعالی و اهداف مورد نظر خویش دست یابند.
هدف: شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های قابلیت نوآوری سازمانی با رویکرد تاب‌آوری سازمانی در شرکت‌های دانش‌بنیان است.
روش: روش پژوهش حاضر به لحاظ پارادایم، تفسیری، به لحاظ رویکرد، استقرایی و به لحاظ روش کیفی است. ابزار گردآوری اطلاعات نیز منابع کتابخانه‌ای و مصاحبه است. برای جمع‌آوری داده‌ها با توجه به شرایط کفایت نمونه‌گیری و دستیابی به اشباع نظری، 25 نفر از خبرگان بصورت گلوله برفی و هدفمند انتخاب شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که قابلیت نوآوری سازمانی دارای 13 بعد می باشد. این ابعاد تبیین می کنند که به منظور نوآوری تاب آورانه، بایستی به ایده ها و خصوصیات فردی، ظرفیت‌های سازمانی و ساختاری سازمان و همچنین میزان تکنولوژی محوری، آسیب پذیری و انعطاف پذیری شرکتهای دانش‌بنیان در برابر بحرانها توجه داشت. همچنین باید آگاهی شرکتها از محیط پیرامون و استراتژی ها وظرفیت های تاب آوری مورد توجه قرار گیرد. این ابعاد و مؤلفه‌ها شامل ابعاد فردی، ساختاری، عملیاتی، تکنولوژی، نوآوری، سازمانی، محیطی، آگاهی موقعیتی، آسیب‌پذیری، ظرفیت انعطاف‌پذیری، ظرفیت تاب‌آوری، استراتژی تاب‌آوری و توانمندسازی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

تاب‌آوری سازمانی؛ شرکت‌ دانش‌بنیان؛ توسعه قابلیت‌؛ نوآوری سازمانی

مراجع

ابراهیمی، سید عباس، فیض، داود، چیت کران، حسین. (۱۳۹۶). تحلیل جامع عوامل مؤثر بر تاب‌آوری سازمانی در صنایع کوچک و متوسط. پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی. ۷ (۳): ۳۷-۵۸.

افجه، سید علی‌اکبر؛ صالحی صدقیانی، جمشید؛ محمود زاده، ابراهیم؛ ادبی فیروز جانی، محسن بهار (1394). ارائه الگویی برای تعیین راهبردهای قدرت سازمانی )مورد مطالعه: شرکت‌های بازرگانی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح)، مطالعات مدیریت انتظامی،10 ،7-44.

امیری، لعیا الفت؛ کامران فیضی؛  صالحی ابرقویی، محمدعلی (1397). طراحی مدلی برای تاب‌آوری سازمانی، مدیریت بهره‌وری، 11(44)، 35-65.

پیغامی، عادل، سمیعی نسب، مصطفی. (1394). جستارهایی در اقتصاد مقاومتی(مقاوم‌سازی اقتصادی در ادبیات  متعارف)-جلد اول تاب‌آوری و آسیب‌پذیری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).

ترابی، سیدعلی؛ صاحب جمع­نیا، نوید و منصوری، افشین (1392). سیستم مدیریت تداوم کسب و کار یک رویکرد جامع برای مواجه با بحران در سازمان، دانش پیشگیری و مدیریت بحران،7، 40-52.

تقوی، میرحمید و علی‌احمدی، علیرضا. (1396). بررسی نقش شایستگی‌های مدیریتی در ترویج فرهنگ نوآوری و اعتماد نهادی. فصلنامه توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، 1396(45)، 1-24.

جواهری, فاطمه (1393). بررسی وضعیت قابلیت نوآوری سازمانی در شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران، دومین کنفرانس ملی پویایی مدیریت، توسعة اقتصادی و مدیریت مالی، شیراز.

چیت کران، حسین ( 1395). شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری سازمانی در صنایع کوچک و متوسط (مورد مطالعه: صنایع کوچک و متوسط شهر سمنان)، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت، دانشگاه سمنان، استاد راهنما: عباس ابراهیمی.

حسینی سیاهدشتی، سید جابر (1396). بررسی رابطه تاب‌آوری سازمانی و رهبری تحول آفرین با رفتار نوآورانه مدیر از دیدگاه کارکنان صنایع چوب و کاغذ استان مازندران، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت، حسابداری و اقتصاد دانش بنیان با تأکید بر اقتصاد مقاومتی.

حقیقی کفاش، مهدی؛ حاجی پور، بهمن؛ مظلومی، نادر؛ مؤمنی، مصطفی (1394). مدل‌سازی قابلیت نوآوری سازمانی، مدیریت سازمان‌های دولتی، 3 (4)، 31-42.

خدایی، فربد (1393). نوآوری و دانش سازمانی. تهران: اولین کنفرانس ملی مدیریت دانش.

خلیل نژاد، شهرام؛ نکوئی‌ زاده، مریم و گل محمدی، عماد (1396). رابطه‌ مدیریت دانش با قابلیت نوآوری با توجه به نقش تعدیلگر جهت‌گیری استراتژیک، پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، ۷(۲) ، ۳۹-۵۹.

دراکر، پیتر (1395). چالش‌های مدیریت در سده 21. ترجمه عبدالرضا رضایی‌نژاد. تهران: نشر فرا.

ذبیحی, محمدرضا و خالدار، مصطفی (1394)، "بررسی تاب‌آوری سازمانی در شرایط اقتصاد مقاومتی"، اولین کنفرانس ملی مدیریت، نوآوری و کارآفرینی در شرایط اقتصاد مقاومتی، مشهد، انجمن مدیریت ایران واحد خراسان، 15-1.

گلستان هاشمی، مهدی (۱۳۸۸). خلاقیت و نوآوری سازمانی و فنّاورانه، رهیافت، ۸۴، ۳ (۱۵۷)، 84-90

محمدی شهرودی، حامد؛ رحیم‌نیا، فریبرز؛ ملک‌زاده، غلامرضا و خوراکیان، علیرضا  (1398). ارائه الگوی تاب‌آوری سازمانی در شرکت‌های تولیدی با رویکرد داده بنیاد، پژوهش‌های مدیریت عمومی، 12(43)، 111-134.

هاشم وند، بهرام و احد محمودزاده (1396). بررسی رابطه بین تاب‌آوری سازمانی و خودکارآمدی سازمانی در اردوگاه استان آذربایجان شرقی و زندان شهرستان مرند، اولین کنفرانس بین المللی الگوهای مدیریت در عصر پیشرفت، تهران، پژوهشکده دولت اسلامی-پژوهشگاه علوم انتظامی مطالعات اجتماعی ناجا، دانشگاه تهران.

یعقوبی، مریم؛ احسان تیمور زاده؛ محمد کریم بهادری؛ فاطمه قارداشی (1396). مدل مفهومی قابلیت نوآوری در مراکز پژوهشی صنعتی و دانشگاهی: مرور نظام‌مند، مدیریت، 10(3)، 640-609.

 

Annarelli, A., & Nonino, F. (2016). Strategic and operational management of organizational resilience: Current state of research and future directions. Omega, 62(3), 1-18.

Assink, M. (2016), The Inhibitors of disruptive innovation capabilty: a conceptual model, European Journal of Innovation Management, Vol. 9, No. 2, 215–233.

Barasa E, Mbau R, Gilson L (2018).what is resilience and how can it be nurtured? A systematic review of empirical literature on organizational resilience. Int J Health Policy Manag. 7 (6), 491–503.

Batabyal, A. A. (1998). The concept of resilience: retrospect and prospect. Environment and Development Economics, 3(2), 221-262.

Cerullo, V., & Cerullo, M. J. (2004). Business Continuity Planning: A Comprehensive Approach. Information Systems Management, 21, 70-78.

De Florio, V. (2017). Systems, resilience, and organization: Analogies and points of contact with hierarchy theory. Procedia Computer Science, 109, 935-942. Doi:10.1016/j.procs.2017.05.430

De Galizia, A., Simon, C., Weber, P., Iung, B., Duval, C., & Serdet, E. (2016). Markers and patterns of organizational resilience for risk analysis. IFAC PapersOnLine, 49(19), 432-437.

Gaillard, J. C. (2007). Resilience of traditional societies in facing natural hazards. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 16(4), 522-544.

Hatton, T., Seville, E., & Vargo, J (2012). Improving the resilience of SMEs: policy and practice in New Zealand. Christchurch, New Zealand, Asia Pacific Economic Co-operation, 229-239.

Hollnagel, E., Pariès, J., Woods, D. & Wreathall, J., (2010). Resilience Engineering in Practice. Aldershot, UK: Ashgate.

Hui, L. S. P & Le B. P (2018). Transformational Leadership Facilitates Innovation Capability: The Mediating Roles of Interpersonal Trust, International Journal of Business Administration, 9(3), 1-9.

Jones, B. A. (2015). Benchmarking organizational resilience: A cross-sectional comparative research study. New Jersey City University.

Kantur, D., & İşeri-Say, A. (2012).Organizational resilience: A conceptual integrative framework, Journal of Management & Organization, 18(06), 762-773.

Kerr, H. (2016). Organizational Resilience. Quality, 55(7), 40.

Koronis, E., & Ponis, S. (2018). Better than before: the resilient organization in crisis mode. Journal of Business Strategy, 39(1), 32-42.

Laforet, S. (2016), A framework of organisational innovation and outcomes in SMEs, International Journal of Entrepreneurial Behaviour & Research, Vol. 17 No. 4.

Lane, K. E., McCormack, T. J., & Richardson, M. (2013). Resilient leaders: Essential for organizational innovation. Internationa Journal of Organizational Innovation (Online), 6(2), 7.

Levi Uche, A. & Continue, A (2015).Product Innovation and Organizational Resilience in Public Universities in South Nigeria”European Journal of Business and Management, 7(33), 82-91.

Mallak, L. (1998). Putting organizational resilience to work. Industrial Management, 40(6), 8-13.

McDaniels, T., Chang, S., Cole, D., Mikawoz, J., & Longstaff, H. (2008). Fostering resilience to extreme events within infrastructure systems: Characterizing decision contexts for mitigation and adaptation. Global Environmental Change, 18(2), 310-318.

McManus, S. Seville, E. Vargo J. Brunsdon, D. (2007), “Facilitated Process for Improving Organizational Resilience”, Natural Hazard Review. 9(2), 81-90.

McManus, S., Seville, E., Vargo, J., & Brunsdon, D. (2008). Facilitated process for improving organizational resilience. Natural Hazards Review, 9(2),81-90.

Pal, R., Torstensson, H., & Mattila, H. (2014).Antecedents of organizational resilience in economic crises—an empirical study of Swedish textile and clothing SMEs, International Journal of Production Economics, 147, 410-428.

Prajogo, D. I. (2016). The strategic fit between innovation strategies and business environment in delivering business performance. International Journal of Production Economics, 171, 241-249.

Prajogo, D. I. (2016). The strategic fit between innovation strategies and business environment in delivering business performance. International Journal of Production Economics, 171, 241-249.

Raffai, C (2014). Investigating the Innovation Capability Maturity of Rural Accommodation Service Providers, University of Pannonia, and PhD Dissertation. 8-28.

Raj, R., Srivastava, K., B., L (2016).Mediating role of organizational learning on the relationship between market orientation and innovativeness, The Learning Organization, 23, 5.

Ruiz-Martin, C., López-Paredes, A., Wainer, G. (2018), “What we know and do not know about organizational resilience, International Journal of Production Management and Engineering, 6(1), 11-28. https://doi.org/10.4995/ijpme.2018.7898.

Sánchez, E. G. I., Víctor J. G. M. I., & Rodrigo, M. R (2018), “Influence of Technological Assets on Organizational Performance through Absorptive Capacity, Organizational Innovation and Internal Labor Flexibility.

Shin, J., Taylor, M. S., & Seo, M. G. (2012). Resources for change: The relationships of organizational inducements and psychological resilience to employees' attitudes and behaviors toward organizational change. Academy of Management Journal, 55(3), 727-748.

Sonnet, M. T. (2016). Employee behaviors, beliefs, and collective resilience: An exploratory study in organizational resilience capacity (Doctoral dissertation, Fielding Graduate University).

     Stahle, P., Sotarauta, M. & Poyhonen, A. (2017). Leadership of Innovative Environments and Organizations. Helsinki.

Tengblad, S. and M. Oudhuis (2018).The Resilience Framework, Work, Organization, and Employment, Springer Nature Singapore Pte Ltd, 19-38.

Wieland, A., & Marcus Wallenburg, C. (2013). The influence of relational competencies on supply chain resilience: a relational view. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 43(4), 300-320.

Wilson, R. L. (2010). Organizational Resilience Models Applied to Companies in Bankruptcy. University of Maryland University College

Woods, D. D. (2015). Four concepts for resilience and the implications for the future of resilience engineering. Reliability Engineering & System Safety, 141, 5-9.

Zhang, R., & Liu, W. (2012). Organizational resilience perspective: Facilitating organizational adaptation. International Proceedings of Economics Development & Research, 28, 55-59.