رابطه میان تاب‌آوری شناختی و خلاقیت دانشجویان یک دانشگاه نظامی

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، شهریور 1401، صفحه 97-126   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حمید آروند^{* 1}؛ اصغر محمدی فاتح²؛ احدالله انگزی قدس³

¹دکتری تخصصی، مدیریت دولتی، گرایش رفتار سازمانی، مرکز تحصیلات تکمیلی تهران، دانشگاه ‏پیام نور، تهران، ایران

²ستادیار، مدیریت سیاست‌گزاری عمومی، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و علوم نظامی، دانشگاه امام علی، تهران، ایران ‏

³دانشجوی دکتری تخصصی، مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ‏

چکیده

زمینه: درحالی‌که متغیرهای تاب‌آوری و خلاقیت از مهم‌ترین نیازها و مؤلفه‌های شناختی جنگ‌های پیش‌رو است، رابطه میان این دو متغیر در بستر و زمینه سازمان‌های نظامی به ‌روشنی تبیین نشده ‌است.
هدف: در پژوهش حاضر، رابطه میان متغیر تاب‌آوری شناختی و مؤلفه‌های خلاقیت ذهنی دانشجویان یک دانشگاه نظامی با هدف استخراج راهنمای عمل شناختی برای نیروهای مسلح مورد بررسی قرارگرفته ‌است.
روش‌: پارادایم و رویکرد روش‌شناسی پژوهش حاضر، اثباتی و کمی با روش توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری، دانشجویان سال سوم دانشگاه نظامی مورد مطالعه و روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای است. برای گردآوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نیز از تکنیک مدل‌سازی معادلات ساختاری و ابزار اسمارت پی ال اس استفاده ‌شده ‌است.
یافته‌ها: نتایج تحلیل داده‌ها حاکی است تمامی روابط فرضیه‌سازی شده در مدل (تأثیر تاب‌آوری بر مؤلفه‌های تصویرسازی، تولید ایده، جاری شدن رود خلاقیت، تفکر قیاسی/ تشبیهی) به‌جزء دو رابطه شامل رابطه متغیر تاب‌آوری با متغیرهای دست‌کاری ایده و دوران نهفتگی خلاقیت تأیید شدند. بنابراین به جهت اینکه نتایج آزمون‌های ارزیابی مدل‌های اندازه‌گیری انعکاسی و ساختاری، پشتیبانی‌کننده مدل پژوهش است، می‌توان نتیجه گرفت که با حذف دو رابطه غیر معنادار، مدل دارای مناسبت است.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج پژوهش، چنین نتیجه‌گیری می‌شود که در محیط‌ پر استرس دانشگاه، ارتقاء تاب‌آوری شناختی از طریق حفظ و پرورش مهارت‌های ذهنی همچون ذهن‌‌آگاهی و تفکر نقادانه، با خلاقیت دانشجویان رابطه معنادار و مثبتی دارد.

کلیدواژه‌ها

تاب آوری؛ خلاقیت؛ استرس؛ کارکردهای شناختی

مراجع

آذر، عادل و خدیور، آمنه (1395). کاربرد تحلیل آماری چندمتغیره در مدیریت. تهران: نگاه دانش.

هیر، جوزف و همکاران (1395).مدل‌سازی معادلات ساختاری، ترجمه آذر، عادل و غلامزاده، رسول، تهران: نگاه دانش.

ابراهیمی اسدآبادی، رویا، برزگر برف‌روبی، کاظم (1401). رابطه ذهن آگاهی با خودکارآمدی خلاق در معلمان مدارس با نیازهای ویژه: نقش واسطه‌ای تاب‌آوری روان‌شناختی. روانشناسی افراد استثنایی، (12)45.

نصیری باری، حسین (1391). اصول و مبانی مدیریت. تهران: انتشارات دانشگاه افسری امام علی (ع).

مرادی، مرتضی، باقرپور، مهدی، حسنوند، محمدحسن، رضاپور، مصطفی و شهاب زاده، صدیقه (1394). نقش واسطه‌ای حرمت خود و عواطف مثبت و منفی در رابطه بین تاب‌آوری و بهزیستی روان‌شناختی. روان‌شناسی تحولی: روان شناسان ایرانی. 12 (47)‌، 289 – 305.

هارون رشیدی، همایون و کاظمیان مقدم، کبری(1397). رابطه بین سرمایه روانشناختی با خلاقیت مدیران زن مدارس شهر دزفول. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، (3)8، ، 4-25.

یکانی، مهتاب، خان‌محمدی، ارسلان و عباسی اسفجیر، علی اصغر (1401). مدل‌یابی روابط ساختاری سرزندگی تحصیلی بر خلاقیت شناختی با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد شهر تهران. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، (4)11، 229-252.

رمضان‌پور گلیرد، زهرا، یعقوبی، ابولقاسم، پیرانی، ذبیح‌اله و تقوایی، داوود(1401). اثربخشی مداخلات بازی‌محور مبتنی بر رویکرد شناختی‌رفتاری بر خلاقیت و خود‌ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، (4)10، 137-158.

 

Ruark, G. Blacksmith, N. & Spencer W. L. (2018). The Role of Creative Capacity in the 21st Century Army. Individual Creativity in the Workplace, 371-389. Retrieved from: https://psycnet.apa.org.

Vego, M. (2013). On Military Creativity. Joint Force Quarterly, 70, 83-90. Retrieved from National Defense University press:https://ndupress.ndu.edu

Adam, L., Brooke, M., Gerard, P., & Nathan S. (2020). Embedding Creativity in Professional Military Education: Understanding Creativity and Its Implementation. Retrieved from: https://thestrategybridge.org

Johnson, R. (2014). Reconsidering Future War. Quarterly parameters, the US army war college, 44 (1), 65-76.

Verhaeghen, P. (2005). Why We Sing the Blues: The Relation Between Self-Reflective Rumination, Mood, and Creativity. Emotion, 5(2), 226–232.

Fernandez Diaz, J. R. et al. (2021) Creativity and Resilience as Predictors of Career Success. Sustainability, 13(8), 1-16.

Jung, R. E. et al. (2019). Neuroanatomy of creative achievement. NeuroImage, 209, 1-7.

Sanchez-Ruiz, Maria-Jose et al. (2015). Divergent thinking and stress dimensions. Thinking Skills and Creativity, 17, 102-116.

Wang, Q., Zhao, X., Yuan, Y. & Shi, B. (2021). The Relationship between Creativity and Intrusive Rumination Among Chinese Teenagers During the COVID-19 Pandemic: Emotional Resilience as a Moderator. Frontiers in Psychology, 11. https://doi:10.3389/fpsyg.2020.601104.

Greindl, B. (2015). Creativity and Resilience. Resilience Institute. Retrieved from:  https://resiliencei.com

López-Aymes, G. et al. (2020). Resilience and Creativity in Teenagers with High Intellectual Abilities. A Middle School Enrichment Experience in Vulnerable Contexts. Sustainability, 12(18),1-3. https://doi:10.3390/su12187670

Reisyan, G. D. (2016). Nero-organizational Culture: A new approach to understanding human behavior and interaction in the workplace. Switzerland: Springer.

Nindl, B. et al. (2018). Perspectives on resilience for military readiness and preparedness: Report of an international military physiology roundtable. Science and Medicine in Sport, 21(11), 1116–1124.                               https://doi:10.1016/j.jsams.2018.05.005.

Bloom, F. et al. (2009). Opportunities in Neuroscience for Future Army Applications. Washington, DC: The National Academies Press.

Rezapour, T., Assari, S., Ekhtiari, H. & Vassileva, J(2021). Enhancing Cognitive Resilience in Adolescence and Young Adults: A Multidimensional Approach. https://doi:10.1351/9781426071742.

Staal, M., Bolton, A., Yaroush, R. & Bourne, L. (2008). Cognitive performance and resilience to stress. https://doi:10.1201/9781420071788.

Davies, D. et al. (2013). Creative learning environments in education. Thinking skills and creativity,8(1),80-91, https://doi:10.1016/j.tsc.2012.07.004.

Keegan, R. J., Flood, A. (2022). Cognitive Resilience to Psychological Stress. Frontiers in psychology, 13, 1-12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.809003.

Grohman, M. G., Ivcevic, Z., Silvia, P., Kaufman S. B. (2017). The role of passion and persistence in creativity. Psychol Aesthet Creat Arts, 11(4), 376-385. https://doi:10.1037/aca0000121

Javaid, S, Pandarakalam, J. P. (2021). The association of creativity with divergent and convergent thinking. Psychiatria danubina, 33(2), 133-139. https://doi:10.24869/psyd.2021.133

Miller, A. (2009). Cognitive Processes Associated with Creativity: scale development and validation. Retrieved from Ball State University: http://liblink.bsu.edu/catkey/1466729

Cheatham, M. M. (2018). Wars of Cognition. Air and Space Power, 17, 16-30. Retrieved from AIR University: https://www.airuniversity.af.edu.

Spohrer, K. (2021). Resilience, self-discipline and good deeds – examining enactments of character education in English secondary schools. Pedagogy Culture and Society, 142-153. https://doi:10.1080/14681366.2021.2007986.

Denkova, E. et al. (2019). Bolstering Cognitive Resilience via Train-the-Trainer Delivery of Mindfulness Training in Applied High-Demand Settings. Mindfulness, 11(3), 683–697. https://doi.org/10.1007/s12671-019-01284-7.

Topiwala, A. et al. (2019). Predicting cognitive resilience from midlife lifestyle and multi-modal MRI: A 30-year prospective cohort study PLoS ONE, 14(2), 1-19. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0211273 

Johnson, R., Evsns, M. (2014). Reconsidering future wars. US Army War College Quarterly Parameters, 44(1), 65-95.