بررسی جامعه‌شناختی اشعار صائب و فضولی در دوره صفوی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 10، دوره 16، شماره 62، شهریور 1401، صفحه 179-196   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2022.695179

نویسندگان

آیت شوکتی^{* 1}؛ غلامعلی حضرتقلی زاده²؛ جلیل امیرپور داریانی³

¹استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی خوی، خوی، ایران

²دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی،شبستر، ایران

³استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران

چکیده

مسائل اجتماعی هر دوره‌ای در روند شکل‌گیری ادبیّات آن دوره تاثیر بسزایی دارد. از آنجا که شاعران هم-عصر، اتّفاقات و اوضاع اجتماعی مشترکی داشته و شرایط فکری و فرهنگی تقریبا یکسانی را تجربه می‌کنند؛ لذا طبیعی است که گرایشات و مضامین مشترک در آثار آنها دیده شود. در این رهگذر، شعر «صائب» و «فضولی» به عنوان دو شاعر دوره صفوی از جهت جامعه‌شناسی به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است تا به این سوال پاسخ دهد که هر کدام از این دو شاعر به چه مضامین اجتماعی توجه داشتند و چه دغدغه‌های اجتماعی را در شعر خود بازتاب داده‌اند. نتایج حاصل نشان می‌دهد که اشعار هر دو شاعر از قابلیت چشمگیری برای مطالعات جامعه‌شناسی برخوردار است. بخش عمده‌ای از مباحث اجتماعی در اشعار هر دو شاعر مشترک بودند امّا بندرت به مضامینی برخورد شد که فقط در شعر یک شاعر نمود داشت از جمله: گرایش به مخدّرات، عید فطر و شکایت از فلک. موضوع غربت و قربت از وطن نیز از موضوعاتی بود که نگرش متفاوت دو شاعر را به همراه داشت.

کلیدواژه‌ها

شعر؛ صفوی؛ صائب؛ فضولی؛ اجتماعیّات

مراجع

اخوان ثالث، مهدی، (1385)، زمستان، تهران، زمستان.

امن خانی، عیسی، (1391)، بازتاب دیدگاه‌های وجودی بر اشعار و آراء شاملو، کتاب ماه ادبیات، شماره 184، مقاله دوم، بهمن 91، صص، 27-18.

امن خانی، عیسی، سامانی، سمیرا، (1399)، عنوان اگزیستانسیالیسم و پژوهش‌های ادبی معاصر (نگاهی انتقادی و آسیب شناسانه به پژوهش‌های اگزیستانسیالیسم محور در ایران) ، فصلنامه علمی پژوهشی ادبیات پارسی معاصر، سال دهم، شماره اول، بهار و تابستان 99، صص92-67.