طراحی مدل چابکی رفتاری سازمانی با تکنیک های فراترکیب و دیمتل برای بخش آموزش عالی

مجله توانمندسازی سرمایه انسانی

دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 17، شهریور 1401، صفحه 143-158   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم ربیعی¹؛ داود کیا کجوری^{* 2}؛ محمد جواد تقی پوریان³

¹دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، ایران

²دانشیار گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، ایران

³استادیار گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، ایران

چکیده

چابکی سازمانی با رویکرد رفتاری، از زمره موضوعاتی محسوب می شود که تبیین ابعاد و زوایای مختلف آن در سازمان های مختلف، جایگاه مطلوبی را برای رشد و ارتقاء عملکرد آنها در سطوح مختلف فراهم می سازد. نظام آموزش عالی، از جمله سازمانهایی است که باید محرکهای تغییر را شناسایی کرده و با تقویت نیروی انسانی در جهت پاسخ به تغییرات محیطی و چابکی بیشتر گام بردارد. با اشاره به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل چابکی رفتاری سازمانی در بخش آموزش عالی با بکارگیری روش آمیخته انجام گرفت. در بخش کیفی، با استفاده از روش فراترکیب پس از غربالگری 481 مقاله تعداد 120 مقاله مورد بررسی قرار گرفتند که از این بین 11 عامل به عنوان عوامل نهایی فراترکیب معرفی شدند. در بخش کمی عوامل احصاء شده با استفاده از نظرات 14 نفر از اعضای پانل خبرگان و بکارگیری تکنیک دیمتل، به لحاظ میزان تأثیرگذاری، تأثیرپذیری و روابط درونی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که معیار «توانایی پاسخ به مسائل محیطی» در بین سایر معیارها دارای بیشترین و معیار «تحول در برنامه ریزی آموزشی» کمترین اثرگذاری اثرگذاری بر روی سایر عناصر را داراست. بیشترین نفوذپذیری مربوط به «شکل گیری برنامه های آموزشی و تحقیقاتی مجازی» وکمترین نفوذپذیری به «حمایت مدیران» مربوط گردید. همچنین مشخص شد که متغیرهای «توانایی پاسخ به مسائل محیطی»، «مهارت های کاربردی» و «سازگاری» را می توان از بین متغیرهای چابکی رفتاری سازمانی، به عنوان متغیرهای مستقل محسوب کرد.

کلیدواژه‌ها

چابکی رفتاری سازمانی؛ فراترکیب؛ تکنیک دیمتل؛ آموزش عالی

مراجع

ارجمندی، طیبه؛ بیدختی، علی اکبر؛ رضایی، علی محمد (1397). طراحی الگوی توانمندسازهای چابکی در دانشگاه­ها. نشریه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 11(5)، 35-18.

امین بیدختی، امین؛ محمدی، احمد؛ حسین­پور، عذرا (1395). رابطه کارآفرینی سازمانی با چابکی سازمانی: آموزش نقش میانجی تعهد سازمانی (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه سمنان). فصلنامه آموزش عالی، 9(35)، 155-135.

انصاری، محمد حسن و امیرنژاد، قنبر (1397). بررسی تأثیر آموزش بر چابکی و استراتژی­های سازمانی در مؤسسه جهاد نصر. جامعه­شناسی آموزش و پرورش. 6(1)، 125-116.

باقری، امین و عباسپور، عباس (1391). چابکی، رهیافتی نوآورانه در مدیریت دانشگاه­ها. فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی، 1(1)، 79-61.

پورجاوید، سهیلا؛ خسروی، بهمن؛ علی بیگی، امیرحسین (1397). تبیین ساز و کارهای قابلیت­ها و پیامدهای چابکی سازمانی در آموزش عالی کشاورزی ایران. فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 47، 52-36.

پورکریمی، جواد و مزاری، ابراهیم (1396). نقش واسطه‌ای خودتوسعه‌ای در رابطه رهبری تحول‌آفرین و چابکی سرمایه انسانی. مطالعات رفتار سازمانی، 6(2)، 124-101.

حقیقی، مهدی؛ حامی، محمد؛ شجاعی، وحید (1397). بررسی عوامل مؤثر بر چابکی سازمانی در ادارات ورزش و جوانان استان مازندران. نشریه مدیریت منابع انسانی، 5(2)، 262-249.

خاوری، عبداله؛ آراسته، حمیدرضا؛ جعفری، پریوش (1396). عوامل مؤثر دستیابی به دانشگاه­های چابک با تأکید بر نقش برنامه­ریزی آموزشی. فصلنامه مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، 8(1)، 174-136.

ذاکری، محمد؛ اسدی، اسماعیل؛ رستمی، نسرین؛ داورزنی، محمد (1396). تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر ارتقای چابکی سازمانی با تأکید بر نقش میانجی موفقیت سامانه برنامه­ریزی منابع سازمانی. فصلنامه مدیریت نظامی، 17(4)، 31-1.

صنعتی­گر، هدا؛ هادی پیکانی، مهربان؛ غلامزاده، داریوش (1395). بررسی و آزمون مدل چابکی سازمانی درصندوق بازنشستگی صنعت نفت. مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، 8(29)، 142-117.

عبادی، ملیحه؛ آراسته، حمیدرضا؛ نوه ابراهیم، عبدالرحیم؛ عبدالهی، بیژن (1398). طراحی الگوی چابکی سازمانی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران. مدیریت و برنامه­ریزی در نظام­های آموزشی، 12(2)، 40-13.

فرجاد، شهروز؛ قورچیان، نادر قلی؛ تقی پور ظهیر، علی (1398). تعیین عوامل چابکی سازمانی دانشگاه­ها بر اساس مدل گلدمن و ناگل. نوآوری­های مدیریت آموزشی، 14(1)، 79-63.

محمودی، احمد؛ کارگر، غلامعلی؛ متقی شهری، محمدحسن؛ اسلامی، ایوب (1393). بررسی نقش چابکی سازمانی در آمادگی برای تغییر در کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان البرز. پژوهش­های معاصر در مدیریت ورزشی، 4(8)، صص 28-15.

نقوی، سیدعلی؛ آذر، عادل؛ اسعدی، میرمحمد (1394). اولویت­بندی عوامل توانمندساز چابکی سازمانی در دانشگاه­ها و مراکز آموزش عالی شهر یزد. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 21(1)، 81-61.

Baskarada, S., & Koronios, A. (2018). The 5S organizational agility framework: a dynamic capabilities perspective. International Journal of Organizational Analysis, 26(2), 331-342.‏

Braunscheidel, M. J., & Suresh, N. C. (2009). The organizational antecedents of a firms supply chain agility for risk mitigation and response. Operations Mgement, 27(2), 119-140.

Cegarra-Navarro, J. G., & Martelo-Landroguez, S. (2020). The effect of organizational memory on organizational agility. Journal of Intellectual Capital. 21(3), 459-479. ‏

Harsch, K., & Festing, M. (2020). Dynamic talent management capabilities and organizational agility—A qualitative exploration. Human Resource Management, 59(1), 43-61. ‏

Kerroum, K., Khiat, A., Bahnasse, A., Aoula, E., & Khiat, Y. (2020). The proposal of an agile model for the digital transformation of the University Hassan II of Casablanca 4.0. Procedia Computer Science, 175(1), 403–410.

L'Hermitte, C., Tatham, P., Bowles, M., &  Brooks, B. (2016). Developing organisational capabilities to support agility in humanitarian logistics: An exploratory study. Journal of Humanitarian Logistics and Supply Chain Management, 6)1(, 72-99.

Liu, Y., & Bustinza, O. F. (2019). FDI, service intensity, and international marketing agility: The case of export quality of Chinese enterprises. International Marketing Review, 36(2), 213-238.

McCormack, T. J., Lemoine, P. A., Waller, R. E.,  & Richardson, M. D. (2021). Global Higher Education: Examining Response to the COVID-19 Pandemic Using Agility and Adaptability Journal of Education and Development, 5(1), 10-16.

Menon, S., & Suresh, M. (2021). Factors influencing organizational agility in higher education. Benchmarking: An International Journal, 18(1), 307-332.

Muduli, A. (2016). Exploring the Facilitators and Mediators of Workforce Agility: An Empirical Study. Management Research Review, 39(12), 1567-1586.

Panda, S., & Rath, S. K. (2016). Investigating the structural linkage between IT capability and organizational agility: A study on Indian financial enterprises. Journal of Enterprise Information Management, 29(5), 751-773.

Panda, S., & Rath, S. K. (2018). Strategic IT-business alignment and organizational agility: from a developing country perspective. Journal of Asia Business Studies, 12(4), 422-440.

Pitafi, A. H., Rasheed, M.I., Kanwal, S., & Ren, M. (2020). Employee agility and enterprise social media: The Role of IT and work expertise. Technology in Society, 63(1), 101-133.

Sandelowski, M., Barroso, J. and Voils, C. I. (2007). Using qualitative metasummary to synthesize qualitative and quantitative descriptive findings. Res Nurs Health, 30(1), 99-111.