طراحی مدل عوامل مرتبط با سازمان یادگیرنده مبتنی بر رهبری دانش و سطوح یادگیری

مجله توانمندسازی سرمایه انسانی

دوره 5، شماره 3 - شماره پیاپی 18، آذر 1401، صفحه 229-248   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رضا بیجاری¹؛ علیرضا منظری توکلی^{* 2}؛ سمانه مهدی زاده³؛ سنجر سلاجقه⁴

¹دانشجوی دکتری، رشته مدیریت دولتی گرایش رفتار سازمانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، کرمان، ایران.

²استادیار، رشته روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی کرمان، کرمان، ایران.

³استادیار، رشته مدیریت دولتی گرایش رفتار سازمانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان، کرمان، ایران.

⁴دانشیار، گروه مدیریت، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران

چکیده

هدف: هدف این پژوهش ارائه مدل عوامل مرتبط با سازمان یادگیرنده مبتنی بر رهبری دانش و سطوح یادگیری در سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور است.

روش: این پژوهش به روش توصیفی و از نوع همبستگی که به روش پیمایشی انجام شده و جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور که از تعدد 2149 نفر با استفاده از جدول نمونه-گیری مورگان- کرجسی و روش نمونه‌گیری تصادفی- طبقه‌ای تعداد 340 نفر در پژوهش شرکت نمودند و ابزار گردآوری اطلاعات سه پرسشنامه محقق ساخته رهبری دانش، سطوح یادگیری و عوامل مرتبط با سازمان یادگیرنده و یک پرسشنامه استاندارد سازمان یادگیرنده سنگه بود. پایایی پرسشنامه‌ها بر اساس آلفای کرونباخ در پرسشنامه عوامل مرتبط با سازمان یادگیرنده (923/0)، سازمان یادگیرنده (893/0)، سطوح یادگیری (895/0) و رهبری دانش (871/0) بود و به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری و از نرم‌افزارهای SPSS و AMOS استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که مقدار t همه مسیرهای بین متغیرهای تحقیق بزرگتر از 96/1 است و در نتیجه بین تمامی متغیرهای پژوهش رابطه معنی‌داری وجود دارد. همچنین یافته‌های پژوهش نشان داد که مدل عوامل مرتبط با سازمان یادگیرنده مبتنی بر رهبری دانش و سطوح یادگیری در سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور از برازش خوبی برخوردار است.

نتیجه‌گیری: نتایج به دست آمده نشان می دهد که عوامل مرتبط با سازمان یادگیرنده، رهبری دانش و سطوح یادگیری با یادگیرنده شدن سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور ارتباط مستقیم و معناداری داشتند و مورد تأیید قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

سازمان یادگیرنده؛ رهبری دانش؛ سطوح یادگیری؛ سازمان نوسازی؛ توسعه و تجهیز مدارس کشور

مراجع

باقری، زهرا و عادل مهربان، مرضیه. (1399). مؤلفه‌های سازمان یادگیرنده در بیمارستان‌های آموزشی اصفهان، دیدگاه پرستاران. راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، ۷(۲)، 22-14.

بهروزی، محمد؛ فرخ‌نژاد، خدانظر و امیراحمدی، طاهره. (1388). بررسی عامل‌های مؤثر بر تمایل اعضای سازمان‌های فرهنگی-آموزشی برای تبدیل شدن به سازمان یادگیرنده. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 1(3)، 36-19.

تفرشی، سیدمحمد؛ حسین‌زاده، علی؛ تفتی، مهدی و عبداللهی، مریم. (1396). بررسی تأثیر رهبری دانش و سرمایه اجتماعی بر سرعت نوآوری به واسطه تسهیم دانش (مورد مطالعه: شرکت عالیس در شهر مشهد). پژوهشنامه مدیریت تحول، 9(17)، 163-136.

جعفری، مصطفی و اخوان، پیمان. (1385). طراحی مدل مفهومی مدیریت دانش با تأکید و عوامل کلیدی موفقیت. مدیریت فردا، 4(13-14)، 32-23.

حاجی هاشمی، زهرا؛ سعدی، حشمت‌اله و موحدی، رضا. (1398). رابطه بین ابعاد رهبری تحول‌آفرین و سازمان یاد‌گیرنده (مورد مطالعه: سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران،50 (4)، 848-833.

حبییب، آرش. (1391). آموزش لیزرل، تهران، انتشارات پارس مدیر، ویرایش دوم.

حیدرعلی، هومن. (393). مدل یابی مدلات ساختاری، تهران، انتشارات سمت، چاپ ششم.

حیدریه زاده، سیدعلی و اولیاء، محمد صالح. (1392). به‌کارگیری مدیریت دانش در سازمان نوسازی مدارس، چالش‌ها و راهکارهای پیش‌رو. ششمین کنفرانس مدیریت دانش، تهران، موسسه اطلاع‌رسانی نفت، گاز و پتروشیمی. https://www.civilica.com/Paper-IKMC06-IKMC06_443.html.

خواجه‌ای، سعید؛ درودی، هما؛ مرادی، شهلا و حسنی، داوود. (1393). بررسی ویژگی‌های سازمان یادگیرنده در دانشگاه علوم پزشکی زنجان از دیدگاه مدیران و کارکنان. مجله توسعه آموزش در علوم پزشکی، ۷(۱۵)، 38-30.

دهقانی سلطانی، مهدی؛ مصباحی، مریم و طالبی، یاسمن. (1397). تأثیر ارزش‌های سازمانی و رهبری دانش‌گرا بر عملکرد نوآوری با تبیین نقش تسهیم دانش. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(3)، 74-43.

ذوالفقارنسب حاجی‌زاده، عاطفه و اعظمی، محمد. (1399). بررسی رابطه میان رهبری دانش و سازمان یادگیرنده در دانشگاه علوم پزشکی کرمان. هفتمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران. تهران: https://civilica.com/doc/1179845.

ساکاران، اوما. (1392). روش های تحقیق در مدیریت، ترجمه، محمدصائبی و محمود شیرازی، تهران: انتشارات مرکز آموزشی مدیریت دولتی، چاپ دوازدهم.

سهرابی، هستی؛ رضوی، سید علی اصغر و طاهرخانی، لیلی. (1397). بررسی رابطه بین رهبری دانش با بهبود سازمانی از دیدگاه کتابداران کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران. دانش شناسی، 11(43)، 46-32.

شهلایی، ناصر و خیراندیش، مهدی. (1389). ارزیابی میزان آمادگی سازمان‌های فعال در صنعت هوانوردی برای تبدیل آن‌ها به سازمان یادگیرنده. مهندسی هوانوردی، 12(2)، 72-65.

صالحی، سید محمدرضا و میرسپاسی، ناصر. (1396). بررسی چگونگی ایجاد سازمان یادگیرنده در سازمان صدا و سیما. پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20(56)، 78-59.

صنوبر، ناصر؛ صبوری فرد، محمد؛ شعاران، افرا و امینی، جعفر. (1394). تأثیر مؤلفه‌های رهبری دانش بر بهبود عملکرد سازمانی با بررسی نقش میانجی مدیریت دانش مشتری. پژوهش‌ها و مطالعات علوم رفتاری، 7(24)، 120-102.

عامری شهرابی، محسن. (1394). بررسی دانشگاه صنایع و معادن ایران بر اساس شاخص‌های سازمان یادگیرنده. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر.

عمران زاده، اسماعیل؛ خوش چهره، محمد؛ منوریان، عباس و علائی، حسین. (1396). تبیین الگوی یادگیری سازمانی در کارکنان شرکت ملی صنایع پتروشیمی کشور. مدیریت سازمان‌های دولتی، 5(3)، 118-97.

قربانی زاده، وجه الله. (1387). ساخت و اعتباریابی مقیاسی برای سنجش ویژگی‌های سازمان یادگیرنده. مدرس علوم انسانی، 13(2)، 238-210.

قربانی زاده، وجه الله. (1392). یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده با نگرشی بر مدیریت دانش. تهران: انتشارات بازتاب.

قیومی، صدیقه؛ حسین‌قلی‌زاده، رضوان و آهنچیان، محمدرضا. (1399). بازخوانی مؤلفه‌های رهبری دانش و بررسی وضعیت آن‌ها در گروه‌های آموزشی: مورد مطالعه دانشگاه فردوسی مشهد. نامه آموزشی عالی، 13(49)، 159-129.

مشدئی، علی؛ تقوی، زهرا و مشدئی، امیر. (1390). بررسی الگوهای رفتاری یادگیری کارآفرینانه با رویکرد شایستگی. مجله دانشگاهی یادگیری الکترونیکی، 2(2)، 35-23.

نجف‌پور، علیرضا؛ نجف‌بیگی، رضا و دانش فرد، کرم اله. (1399). ارزیابی تحقق ابعاد سازمان یادگیرنده در بانک‌های دولتی ایران. علوم مدیریت ایران، 14(58)، 133-109.

Alerasoul, S. A., Afeltra, G., Hakala, H., Minelli, E., & Strozzi, F. (2021). Organisational learning, learning organisation, and learning orientation: An integrative review and framework. Human Resource Management Review, 100854.

Alipour, F., & Karimi, R. (2018). Creating and developing learning organization dimensions in educational settings; role of human resource development practitioners. International Journal of Management, Accounting and Economics, 5(4), 197-213.

Alonazi, W. B. (2021). Building learning organizational culture during COVID-19 outbreak: a national study. BMC Health Services Research, 21(1), 1-8.

Altınay, F., Dagli, G., & Altınay, Z. (2016). The role of information technology in becoming learning organization. Procedia Computer Science, 102, 663-667.

Antunes, H. D. J. G., & Pinheiro, P. G. (2020). Linking knowledge management, organizational learning and memory. Journal of Innovation & Knowledge, 5(2), 140-149.

Argote, L., & Miron-Spektor, E. (2011). Organizational learning: From experience to knowledge. Organization Science, 22(5), 1123-1137.

Asadnezhad, A., Kordi, N., & Jafari, A. (2021). The leadership of knowledge in organization: The media needs of the audience with emphasis on Habermas Public Sphere Theory in media organizations. International Journal of Organizational Leadership, 10(1), 103-114.

Bennet, A., & Bennet, D. (2004). Organizational survival in the new world. Routledge.

Caldwell, R. (2012). Leadership and learning: A critical reexamination of Senge’s learning organization. Systemic Practice and Action Research, 25(1), 39-55.

Choi, M., & Ruona, W. E. (2011). Individual readiness for organizational change and its implications for human resource and organization development. Human Resource Development Review, 10(1), 46-73.

Chou, S. Y., & Ramser, C. (2019). A multilevel model of organizational learning: incorporating employee spontaneous workplace behaviors, leadership capital and knowledge management. Learning Organization, 26(2), 132-145.

Davis, S. M. (2001). Lessons from the future: Making sense of a blurred world: From the world's leading futurist. Capstone Pub.

Donate, M. J., & de Pablo, J. D. S. (2015). The role of knowledge-oriented leadership in knowledge management practices and innovation. Journal of Business Research, 68(2), 360-370.

Donate, M. J., & Guadamillas, F. (2011). Organizational factors to support knowledge management and innovation. Journal of Knowledge Management, 15(6), 890-914.

Fariz, F., Margono, S., Wirawan, I. D., & Sumiati, S. (2016). Analysis the effect of human resources competence and organization of learning toward performance: studies in Economics-based college in indonesa. Russian Journal of Agricultural and Socio-Economic Sciences, 60(12).

Fischer, T., Dietz, J., & Antonakis, J. (2017). Leadership process models: A review and synthesis. Journal of Management, 43(6), 1726-1753.

Garavan, T. N., & McCarthy, A. (2008). Collective learning processes and human resource development. Advances in Developing Human Resources, 10(4), 451-471.

García-Morales, V. J., Jiménez-Barrionuevo, M. M., & Gutiérrez-Gutiérrez, L. (2012). Transformational leadership influence on organizational performance through organizational learning and innovation. Journal of Business Research, 65(7), 1040-1050.

Garvin, D. A., Edmondson, A. C., & Gino, F. (2008). Is yours a learning organization?. Harvard Business Review, 86(3), 109.

Gil, A. J., Rodrigo-Moya, B., & Morcillo-Bellido, J. (2018). The effect of leadership in the development of innovation capacity: A learning organization perspective. Leadership and Organization Development Journal, 39(6), 694-711.

Goh, S. C. (1998). Organizational learning capability: Lessons from. The Learning Organization, 10(4-2003), 216-227.

Guinot, J., Chiva, R., & Mallén, F. (2016). Linking altruism and organizational learning capability: A study from excellent human resources management organizations in Spain. Journal of Business Ethics, 138(2), 349-364.

Guo, H., Zhang, L., Huo, X., & Xi, G. (2019). When and how cognitive conflict benefits cross-functional project team innovation: The importance of knowledge leadership. International Journal of Conflict Management, 30(4), 514-537.

Hoe, S.L., & McShane, S. (2010). Structural and informal knowledge acquisition and dissemination in organizational learning: An exploratory analysis. The Learning Organization: An International Journal, 17(4), 364-386.

Hooi, L.W. (2019). Firm performance: is organizational learning capability the magic wand?. International Journal of Productivity and Performance Management, 68(8), 1411-1433.

Hsu, J. S. C., Chu, T. H., Lin, T. C., & Lo, C. F. (2014). Coping knowledge boundaries between information system and business disciplines: An intellectual capital perspective. Information & Management, 51(2), 283-295.

Jamali, D. (2006). Insights into triple bottom line integration from a learning organization perspective. Business Process Management Journal, 12(6), 809-821.

James-Gordon, Y., & Bal, J. (2003). The emerging self-directed learning methods for design engineers. The Learning Organization: An International Journal, 10(1), 63-69.

Jo, S. J., & Joo, B. K. (2011). Knowledge sharing: The influences of learning organization culture, organizational commitment, and organizational citizenship behaviors. Journal of Leadership & Organizational Studies, 18(3), 353-364.

Kim, E. J., & Park, S. (2020). Transformational leadership, knowledge sharing, organizational climate and learning: an empirical study. Leadership and Organization Development Journal, 41(6), 761-775.

Lakshman, C. (2009). Organizational knowledge leadership: An empirical examination of knowledge management by top executive leaders. Leadership and Organization Development Journal, 30(4), 338-364.

Nafukho, F. M., Graham, C. M., & Muyia, M. H. (2009). Determining the relationship among organizational learning dimensions of a small-size business enterprise. Journal of European Industrial Training, 33(1), 32-51.

Naqshbandi, M. M., & Jasimuddin, S. M. (2018). Knowledge-oriented leadership and open innovation: Role of knowledge management capability in France-based multinationals. International Business Review, 27(3), 701-713.

Mabey, C., Kulich, C., & Lorenzi-Cioldi, F. (2012). Knowledge leadership in global scientific research. The International Journal of Human Resource Management, 23(12), 2450-2467.

Marsick, V. J., & Watkins, K. E. (2003). Demonstrating the value of an organization's learning culture: the dimensions of the learning organization questionnaire. Advances in Developing Human Resources, 5(2), 132-151.

Nathai-Balkissoon, M., & Pun, K. F. (2011). A holistic model and research agenda for organisational learning in manufacturing. World Journal of Entrepreneurship. Management and Sustainable Development, 7(1), 27-38.

Nyukorong, R. (2016). Leadership, Learning Organization and Job Satisfaction in Ghanaian Telecommunications Companies. Available from: https://www.academia.edu/download/50190923/3c.pdf

Park, S., & Kim, E. J. (2018). Fostering organizational learning through leadership and knowledge sharing. Journal of Knowledge Management, 22(6), 1408-1423.

Pedler, M., Burgoyne, J., & Boydell, T. (1991). The Learning Company: A Strategy for Sustainable Development. London: McGraw-Hill.

Raj, R. (2015). Impact of Culture, HRM Practices, Organizational Learning, and Innovativeness on Organizational Effectiveness and Learning Organization (Doctoral dissertation).

Rehman, U. U., & Iqbal, A. (2020). Nexus of knowledge-oriented leadership, knowledge management, innovation and organizational performance in higher education. Business Process Management Journal, 26(6), 1731-1758.

Ribière, V. M., & Sitar, A. S. (2003). Critical role of leadership in nurturing a knowledge-supporting culture. Knowledge Management Research & Practice, 1(1), 39-48.

Rijal, S. (2016). Leadership Style And Organizational Culture In Learning Organization: A Comparative Study. International Journal of Management & Information Systems, 20(2), 17-26.

Rus, C. L., Chirică, S., Raţiu, L., & Băban, A. (2014). Learning organization and social responsibility in Romanian higher education institutions. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 142, 146-153.

Salas-Vallina, A., López-Cabrales, Á., Alegre, J., & Fernández, R. (2017). On the road to happiness at work (HAW): Transformational leadership and organizational learning capability as drivers of HAW in a healthcare context. Personnel Review, 46(2), 314-338.

Senge, P. M. (2006). The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization. Broadway Business.

Serban, I. D. (2021). From organisational learning and knowledge acquisition to the learning organisation: the case of the European Commission through DG DEVCO. European Politics and Society, 1-18.

Shamim, S., Cang, S., & Yu, H. (2019). Impact of knowledge-oriented leadership on knowledge management behaviour through employee work attitudes. The International Journal of Human Resource Management, 30(16), 2387-2417.

Shariq, S. M., Mukhtar, U., & Anwar, S. (2019). Mediating and moderating impact of goal orientation and emotional intelligence on the relationship of knowledge-oriented leadership and knowledge sharing. Journal of Knowledge Management, 23(2), 332-350.

Sousa, M. J., Cascais, T., & Rodrigues, J. P. (2015). Action research study on individual knowledge use in organizational innovation processes. In New Contributions in Information Systems and Technologies (pp. 75-82). Springer, Cham.

Srirama, M. V., Iyer, P. P., & Reddy, H. (2020). Dimensions of social capital and learning culture: a case of an IT organization. Learning Organization, 27(4), 337-349.

Stewart, J. E. (2013). Leadership style and learning organization: A survey of information technology professionals (Doctoral dissertation, Capella University).

Svensson, R. B., & Taghavianfar, M. (2020, September). Toward Becoming a Data-Driven Organization: Challenges and Benefits. In International Conference on Research Challenges in Information Science (pp. 3-19). Springer, Cham.

Von Krogh, G., Nonaka, I., & Rechsteiner, L. (2012). Leadership in organizational knowledge creation: A review and framework. Journal of Management Studies, 49(1), 240-277.

Williams, P. (2012). The role of leadership in learning and knowledge for integration. Journal of Integrated Care, 20(3), 164.

Yang, L. R., Huang, C. F., & Hsu, T. J. (2014). Knowledge leadership to improve project and organizational performance. International Journal of Project Management, 32(1), 40-53.

Zhang, L., & Cheng, J. (2015). Effect of knowledge leadership on knowledge sharing in engineering project design teams: the role of social capital. Project Management Journal, 46(5), 111-124.