کمی سازی مصرف نیتروژن در کلزا(Brassica napus L.) ، تحت شرایط کشت مطلوب و تأخیری

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

دوره 13، شماره 45، مرداد 1400، صفحه 18-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی اصغر تیموری¹؛ ابوالفضل فرجی²؛ محمدرضا داداشی¹

¹دانشکده کشاورزی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

²بخش تحقیقات گیاهان زراعی و باغبانی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، گرگان، ایران

چکیده

به منظور ارزیابی تاثیر تاریخ‌کاشت و کود نیتروژن بر خصوصیات زراعی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه کلزا رقم آرجی‌ اس 003، آزمایشاتی به صورت جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی 94-1393 و 95-1394 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان اجرا شد. آزمایش اول (تاریخ کاشت 17 آبان) و آزمایش دوم (تاریخ کاشت 17 آذر)، هر کدام در 7 سطح کود نیتروژن (50، 75، 100،125، 150، 175 و 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس داده‌های آزمایش نشان داد که اثر تاریخ کاشت و کود نیتروژن بر صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص‌ برداشت اثر معنی‌داری داشت. بیشترین (3128 کیلوگرم در هکتار) و کمترین (95/2414 کیلوگرم در هکتار) مقدار عملکرد دانه در تیمارهای کاربرد (200 و 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) مشاهده شد. در هر دو سال کاهش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در تاریخ کشت دوم به علت عدم رشد رویشی کافی قبل از وارد شدن به مرحله گلدهی می باشد. تحت شرایط این آزمایش، تاریخ کاشت 17 آبان و استفاده از کود نیتروژن175 و 200 کیلوگرم در هکتار نیتروژن می‌تواند به عنوان یک تیمار مناسب برای دستیابی به عملکرد بیشتر توصیه گردد.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: تاریخ کاشت؛ کود نیتروژن؛ آرجی اس 003؛ خصوصیات زراعی کلزا

مراجع

تمرتاش، ح.، ا. فرجی، ز. عربی و ه. مصنعی. 1395. اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه دو رقم کلزا (Brassica napus L.) در غرب استان گلستان. سال هشتم، شماره 27: 161-150.

 خواجه­پور، م. ر. 1386. اصول و مبانی زراعت (نگارش دوم). انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان. 386 صفحه.

دبیقی، خ.، ا. فاتح و ا. آینه بند. 1395. تأثیر گذاری کود سبز و منابع مختلف نیتروژن بر علف های هرز و خصوصیات رشدی کلزا. نشریه تولید گیاهان زراعی. جلد9، شماره 4: 157-137.

سلیمان زاده، ح و د. حبیبی.1391. ارتباط فنولوژی و صفات فیزیولوژیک با عملکرد دانه کلزا در منطقه مغان. مجله زارعت و اصلاح نباتات. جلد 8، شماره 4: 55 صفحه.

صفی­خانی، س.، ع. بیایانی، ا. فرجی، ع. راحمی کاریزکی و ع.ل. قلی زاده. 1394. پاسخ برخی خصوصیات زراعی ارقام کلزا به کود نیتروژن و تاریخ کاشت. مجله اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی،. جلد9، شماره3: 466- 429.

فرجی، ا. 1392. نقش اجزای عملکرد در تعیین عملکرد کل دانه کلزا ( (B. napas L.در منطقه گنبد. مجله پژوهش های تولید گیاهی.جلد20، شماره 2: 232-217.

فرجی،ا.، م.ع. آقاجانی، م.ا. اسدی، م. یونس آبادی، س. سهرابی، م. باقری، ح.ر. صادق نژاد، ع.ر. ساوری­نژاد، ر.ا. بهمرام، م.ح. ارزانش، س. خرمالی و م. کاظمی طلاچی، ح.ا. کشیری و ع. موسی­خانی.1394. نشریه فنی (زراعت کلزا در استان گلستان). وزارت جهاد کشاورزی. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان.

ملک احمدی،م.م.، س.ا. سراله گالشی، ا. زینلی، ح. عجم نوروزی و م. ملک.1391. بررسی اثر شاخص سطح برگ، ماده خشک و سرعت رشد محصول بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام سویا. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی جلد 5، شماره 4: 17-1.

Aminpanah, H.2013. Effect of nitrogen rate on seed yield, protein and oil content of two canola (B. napus L.) cultivars. Acta Agriculturae Slovenica. 101(2) 183-190.

Azizi, M., A. Soltani and S. Khavari Khorasani. 1999. Brassica Oilseeds: Production and utilization. Jehad Daneshgahi Publication of Mashhad. 230 pp.(In Persian with English abstract).

Dehghanzade, H. and A. Azarpanah. 2013. Evaluation some agronomical traits of canola cultivars (B. napus L.) Response to spring planting date. Iran. J. Agron. Plant Prod. 4(11): 2899-2871. (In Persian with English abstract).

El-Nakhlawy, F.S. and A.A. Bakhashwain. 2009. Performance of canola (B. napas L.) seed yield, yield components and seed quality under the effects of four genotypes and nitrogen fertilizer rate. Met Env Arid Land Agric Sci. 20(2): 33-47.

Fanaei, H.R., M. Galavi, A. Ghanbari Bongar, M. Solouki and M.R. Naruoei-Rad. 2008.Effect of planting date and seeding rate on grain yield and yield components in two  rapeseed (B. napus L.) cultivars under sistan conditions. Iranian journal of crop science. 10(2): 15-30.

FAO. 2013. FAOSTATS. Available at: http://faostat3.fao.org/faostat-  gateway/ go /to/  download/ Q/QC/E.

Faraji, A. 2012. Oil concentration in canola (B. napus L.) as a functionof environmental conditions during seed filling period. International Journal of Plant Production 6 (3):267-277.

Faraji, A. 2011.Quantifying factors determining seed weight in open pollinated and hybrid oilseed rape (B. napus L.) cultivars. Crop Breeding Journal. 1(1): 41-54.

Jackson, G.D. 2000. Effect of N and S on canola yield and nutrient uptake. Agronomy. Journal. 92:644-649.

Khayat, M. 2015. Measuring  yield and it^,s  components of canola genotypes in different planting date. Indian Journal of  Fundamental and Applied Life Sciences. 5 (2): 48-55.

Rimi, T.A., M.M. Islam, M.A. Siddik, S. Islam, S.C. Shovon and S. Parvin. 2015. Response  of seed yield contributing characters and seed quality of rapeseed (B. campestris L.) to Nitrogen and zinc. International Journal of Scientific and Research Publications, Volume 5, Issue 11.

Tayo, T.O. and D.G. Morgan. 1979. Factor influencing flower and pod  development in oilseed rape. J. Agric. Sci. Camb. 92: 363-373.

YadavYogesh, C., M.L. Khichar, O.P. Bishnoi and M. Niwas. 2011.Effect of sowing dates on energy balance and yield in raya (B.juncea). Indian Journal of Agricultural Research