مقایسه اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی و هنر-بازی درمانی بر عزت نفس دانش‌آموزان پسر دوره ابتدایی

فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی

دوره 11، شماره 43، آذر 1401، صفحه 66-78   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

لقمان صالحی¹؛ رحیم بدری گرگری^{* 2}؛ علی نقی اقدسی³

¹دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

²استاد، گروه روانشناسی، دانشگاه تبریز، ایران.

³استادیار، گروه روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی هنر-بازی درمانی و آموزش ذهن‌آگاهی بر عزت نفس دانش‌آموزان پسر سال ششم ابتدایی بود.
روش:  این پژوهش با روش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون همراه با گروه گواه انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش شامل دانش‌آموزان پسر سال ششم ابتدایی شهر بوکان در سال تحصیلی 1400-1399 بود. روش نمونه‌گیری در پژوهش حاضر، به شیوه تصادفی چندمرحله‌ای بود. ابتدا با روش نمونه‌گیری تصادفی سه مدرسه ابتدایی شهر بوکان انتخاب شدند و از بین کلاس‌های ششم هر مدرسه، یک کلاس به صورت تصادفی برگزیده شد. سپس، تعداد 45 دانش‌آموز انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه (هر گروه 15 نفر) گمارش شدند. گروه‌های آزمایش تحت آموزش دو برنامه مداخله متفاوت هنر-بازی درمانی و آموزش ذهن‌آگاهی قرار گرفتند. پرسشنامه عزت نفس (SEI) به عنوان ابزار پژوهش برای اجرای پیش‌آزمون و پس‌آزمون استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها، از روش‌های آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری و آزمون مقایسه‌های زوجی بنفرونی استفاده شد.
یافته ها:  نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان داد بین گروه‌های آزمایشی و گروه گواه از لحاظ متغیر عزت نفس در مرحله پس‌آزمون تفاوت معنی‌داری وجود دارد (.05≥P). نتایج دیگر پژوهش نشان داد که بین آموزش ذهن‌آگاهی با هنر-بازی درمانی تفاوت معنی‌داری بین دو گروه وجود ندارد و اثربخشی هر دو مداخله به یک میزان بوده است. 
نتیجه‌گیری : براساس یافته ها، آموزش ذهن‌آگاهی و هنربازی درمانی به عنوان روش‌های مداخله‌ای مؤثر در رشد و بهبود عزت نفس کودکان دبستانی می‌تواند مورد استفاده مربیان و دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عزت نفس؛ هنر-بازی درمانی؛ آموزش ذهن‌آگاهی؛ دانش‌آموزان ابتدایی

مراجع

Abbaslou, Farzaneh (2019). The effect of play therapy based on cognitive behavioral approach on academic achievement and self-esteem of students with specific learning disorders. Scientific journal of researchers, 18(4), 1-8. [Link]

Abolfadhli P, Tahmasabipour N & Nasri S. (2019). The effectiveness of mindfulness-based stress reduction program on academic resilience and self-esteem of female secondary school students. Educational Systems Research Quarterly, 14, 397-383. [Link]

Aghadadashi A. (2005). Normization of Coopersmith self-esteem test on middle school students of Abhar city. Master's thesis of Islamic Azad University, Tehran Branch. [Link]

Aghasi F, Farhadi H & Aghaei A. (2018). The effectiveness of mindfulness training on self-esteem and academic procrastination of female students. Research in Curriculum Planning, 16(2), 152-162. [Link]

Ahmadvand MA. (2013). Game psychology. Tehran: Payam Noor Publications. [Link]

Alizadeh Sh, Namazi A & Kochzadeh Talami S. (2013). Correlation of self-esteem and emotional intelligence with academic progress of midwifery students. Research in Medical Science Education, 6(1), 1-9. [Link]

Danesh F, Behnam B, Hekmati Z & et al. (2019). The effect of cognitive play therapy on self-esteem and anxiety of children with learning disorders. New developments in psychology, educational sciences and education. [Link]

Dartaj A, Tohidi A & Sabeghekar M. (2019). The effectiveness of mindfulness-based stress reduction training on academic hope, academic tenacity, academic adaptability and mindfulness. Journal of Positive Psychology, 6(3), 69-90. [Link]

Derakhshan D & Nazari S. (2018). The effectiveness of mindfulness training on academic procrastination, self-esteem and academic progress of 9th grade female students in Isfahan city. Recent Advances in Psychology, 2(17), 76-96. [Link]

Hosseini SJ & Zadeh Mohammadi A. (2021). The effect of music therapy on self-esteem and meaning of life in the elderly. Applied Psychology Quarterly, 3(59), 497-510. [Link]

Khaftan P, Bahrami M & Iglima M. (2021). The effectiveness of mindfulness-based stress reduction group training on the self-esteem of women with substance use disorder. Addiction Studies Scientific Quarterly, 15(61), 336-323. [Link]

Khosropour F & Nikoyi M. (2013). The relationship between perfectionism, achievement motivation and self-esteem with the academic performance of nursing students. Advances in Medical Education, 11(4), 549-542. [Link]

Loimi F & Safarzadeh S. (2015). The effectiveness of story therapy on shyness, depression and self-esteem of preschool children in Ahvaz city. Journal of Clinical and Counseling Psychology Research, 6(2), 32-47. [Link]

Mirshjaa M, Hekmati Z & Azani Z. (2017). The effect of cognitive play therapy on anxiety, self-esteem, behavioral-social skills and academic self-efficacy of children with learning disorders. The fifth annual research conference of Semnan University of Medical Sciences, Semnan. [Link]

Pourmohammadi S & Bagheri F. (2014). The effectiveness of mindfulness training on automatic cognitive processing. Psychological Studies Quarterly, 11(3), 141-160. [Link]

Salehi L, Badri Gregari R & Aghdasi AN. (2021). Comparing the effectiveness of art-play therapy and mindfulness training on the creativity of elementary school students. Teaching and Research, 9(3), 1-22. [Link]

Shahcharagh F. (2015). Investigating the effectiveness of play therapy on self-esteem and problem-solving skills of neglected and abused children. Master's thesis in clinical psychology, Shahrood Research Sciences Campus University. [Link]

Yilaq S, Mikaili M, Shekarkan N & et al. (2006). Examining the prevalence of child abuse and predicting this variable through parents' general health, adaptation, self-esteem and academic performance of students and demographic variables in abused and normal middle school girls in Ahvaz. Journal of Educational and Psychological Sciences of Shahid Chamran University of Ahvaz, 14(1-2), 167-194. [Link]

Shelani B (2014). The effectiveness of art therapy with drawing approach on social skills and impulsivity of children with attention deficit/hyperactivity disorder. Master's thesis in psychology, Razi University. [Link]

Shuichi J. (2018). The effectiveness of mindfulness therapy on the level of social anxiety and self-esteem of students with learning disabilities in Shadegan city. Journal of Disability Studies, 30(9), 1-9. [Link]

Shujaei Z, Golparvar M, Aghaei A & et al. (2019). Comparing the effectiveness of group story therapy and art-play therapy on anxiety and depression of children with cancer: relying on the framework, principles and rules of the cognitive-behavioral approach. Journal of Rehabilitation Research in Nursing, 6(1), 59-50. [Link]

Shujaei Z, Golparvar M, Aghaei A & et al. (2019). Comparison of effectiveness on the health-related quality of life of children with cancer. Komesh, 22(2), 254-244. [Link]