نقش فرهنگ سازمانی در رفتار شهروندی سازمانی با میانجی‌گری گرایش به تفکر انتقادی دبیران دوره دوم متوسطه ناحیه یک شهر خرم‌آباد

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، شهریور 1401، صفحه 177-196   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مسلم قبادیان^{* 1}؛ اصغر نظرپوریان²؛ حافظ پادروند³؛ حسین عباسی⁴

¹استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران ‏

²کارشناس ارشد علوم تربیتی، گرایش برنامه‌ریزی درسی، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران‏

³دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

⁴‏ استادیار‎ ‎،گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران ‏

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر نقش فرهنگ سازمانی در رفتار شهروندی سازمانی با میانجی‌گری گرایش به تفکر انتقادی دبیران بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و همچنین مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل کلیه دبیران دوره دوم متوسطه ناحیه یک شهر خرم‌آباد در سال تحصیلی ۴۰۰- ۱۳۹۹ بود که تعداد 265 نفر (147 زن، 118 مرد) به عنوان نمونه پژوهش، به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای نسبی انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌های فرهنگ سازمانی دنیسون (2000)، رفتار شهروندی سازمانی فارح و اورگان (1997) و گرایش به تفکر انتقادی ریکتس (2003) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون، مدل معادلات ساختاری و شاخص‌های نکویی برازش استفاده گردید و برای بررسی روابط غیرمستقیم مسیرها از روش بوت استرپ استفاده شد. یافته‌ها: یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان داد که مدل مفروض رفتار شهروندی سازمانی بر اساس فرهنگ سازمانی با میانجی‌گری گرایش به تفکر انتقادی دبیران دوره دوم متوسطه ناحیه یک شهر خرم‌آباد برازنده داده‌ها است. نتایج نشان داد که فرهنگ سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی و گرایش به تفکر انتقادی اثر مستقیم دارند (01/0>p)؛ همچنین ضریب مسیر β از گرایش به تفکر انتقادی به رفتار شهروندی سازمانی به لحاظ آماری معنی‌دار می‌باشد (01/0>p). نتایج غیرمستقیم مسیرها نشان داد که فرهنگ سازمانی از طریق میانجی‌گری گرایش به تفکر انتقادی اثر غیرمستقیم بر رفتار شهروندی سازمانی ندارد.

کلیدواژه‌ها

فرهنگ سازمانی؛ گرایش به تفکر انتقادی؛ رفتار شهروندی سازمانی

مراجع

اسکندری، مریم؛ پایدارفرد، داوود، و مهدوی نیک، مرتضی. (۱۳۹۷). بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی تبریز. نشریه تصویر سلامت، ۹ (۴)، 292-298.

بخت آزمای، محمد، و فرهنگی، علی اکبر. (1396). طراحی مدل فرهنگ تفکر انتقادی اعضای هیأت علمی‌دانشگاه. مدیریت اقتصادی و حسابداری، 5 (2): 107-124.

پاشیب، ملیحه؛ یعقوبی، محمود؛ سید محرمی، ایمان؛ تاتاری، مریم، و محمدی، سمیه. (1394). رابطه فرهنگ سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان ستادی دانشگاه علوم پزشکی تربت‌حیدریه در سال۱۳۹۴. مجله دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، ۳ (۲) :31-36.

حمیدی، سداله؛ محمدی، عبدالعزیز؛ سلطانیان، علیرضا و محمدفام، ایرج. (۱۳۹۳). فرهنگ سازمانی و رابطه آن با کیفیت زندگی کاری کارکنان دانشگاه. فصلنامه تخصصی انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران، ۳ (۴)، 30-38.

چشمه نوشی، بهزاد، و قوچانی، فرخ. (1395). مطالعه رابطه فرهنگ سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با به کارگیری مدل دنیسون در وزارت صنعت، معدن و تجارت. نشریه مدیریت فرهنگ سازمانی،14 (3): 745-758.

شریعتمداری، مهدی؛ عابدی، زهره و ندیمی، اکرم. (۱۳۹۷). نقش میانجی تعهد سازمانی در تأثیر رضایت شغلی بر رفتار شهروندی سازمانی دبیران (مورد مطالعه: اداره آموزش و پرورش منطقه ۱۳ شهر تهران). فصلنامه مطالعات منابع انسانی، ۸ (۲۸)، 1-18.

رجب پور، ابراهیم. (1397). بررسی روابط بین فرهنگ سازمانی، سکوت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی (مورد مطالعه: پژوهشگاه صنعت نفت). مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت،۹ (۳۶) :۱۸۹-۲۱۲.

مقیمی، سید محمد. (۱۳۹۰). مدیریت رفتار سازمانی، تهران. انتشارات: ترمه.

مرادی، مرتضی، و روستایی، ساناز. (۱۳۹۴). نقش متغیرهای میانجی­گر بین جامعه پذیری سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی. نشریه پژوهش­نامه مدیریت تحول، ۷ (۲)، 129-154.

رستمی، الهام، و سلیمان پور، جواد. (1395). رابطه تفکر انتقادی و رفتار شهروندی معلمان دوره ابتدایی. ماهنامه پژوهش ملل، 2 (14): 93-115.

قاسمی، بهزاد، و بوستانی، مریم. (1395). بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با استفاده از متغیر میانجی سکوت سازمانی مطالعه موردی سازمان تأمین اجتماعی اهواز، نخستین کنفرانس بین المللی پارادیم‌های نوین مدیریت هوشمندی تجاری و سازمانی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.

نظری، مهران؛ صیادی، سعید؛ پورکیانی، مسعود و کمالی، محمد جمال. (۱۳۹۹). رابطه تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با انگیزش در کار (مورد مطالعه دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان). فصلنامه پژوهش در نظام­های آموزشی، ۱۴ (۴)، 439-460.

تقوایی یزدی، مریم؛ اسماعیلی، حسین و فیض ثابت، مصطفی. (۱۳۹۵). رابطه فرهنگ سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با متغیر میانجی اخلاق حرفه‌ای کارکنان اداره شیلات استان مازندران. مجله مدیریت فرهنگی، ۱۰ (۳۲)، 1-16.

یاری خیاوی، سعید؛ علی دوست قهفرخی، ابراهیم و جلالی فراهانی، مجید. (۱۳۹۵). بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در وزارت ورزش و جوانان. مجله مدیریت ورزشی، ۸ (۲)، 299-312.

 

Brookfield, S. D. (2013). Powerful techniques for teaching adults. San Francisco: Jossey-Bass.

Bessick, M., & Sherlynn, C. (2008). Improved critical thinking skills as a result of direct instruction and academic achievement.Thesis of D. Ed., Pennsylvania, Indiana University of Pennsylvania, Educational and school.

    Cheung, S. (2010). Towards an organizational culture framework in construction Lnternational. Journal Project Management, 1-12.

    Denison, D. R., Haaland, S., Goelzer, P. (2004). “Corporate culture andorganizational effectiveness: Is Asia different from the rest of the world?” Organizational Dynamics, 33(1):98-109.

     Desselle, S.P., Raja, L., Andrews, B., Lui, J. (2018). Perceptions of organizational culture and organizational citizenship by faculty in U.S. colleges and schools of pharmacy. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, Volume 10, Issue 4, Pages 403-412.

D’Alessio, F. A., Avolio, B. E., & Charles, V. (2019). Studying the impact of critical thinking on the academic performance of executive MBA students. Thinking Skills and Creativity, 31, 275-283.

Gilbert, S., Lanschinger, H.S., & Lieter, M. (2010). The mediating effect of burnout on the relationship between structural empowerment and organizational citizenship nbehaviors. Journal of Nursing Management, 18(3): 339–348.

Garira, E. (2020). Needs assessment for the development of educational interventions to improve quality of education: A case of Zimbabwean primary schools. SocialSciences & Humanities Open, 2(1): 10-20.

Kim, H., Chen, Y., & Kong, H. (2020). Abusive Supervision and Organizational Citizenship Behavior: The Mediating Role of Networking Behavior, Sustainability, 12(1), p. 288.

Kang, M. & Sung, M. (2017). “How symmetrical employee communication leads to employee engagement and positive employee communication behaviors: The mediation of employee-organization relationships, Communication Management, 21(1), pp. 82–102.

Khan, S. K. and Rashid, M. Z. (2012). The mediating effect of organizational commitment in the organizational culture, leadership and organizational justice relationship with organizational citizenship behavior: A study of academicians in private higher learning institutions in Malaysia. International Journal of Business and Social Science, 3(8), 83-92.

Manalo, E., Kusumi, T., Koyasu, M., Michita, Y., & Tanaka, Y. (2013). To what extent do culture-related factors influence university students’ critical thinking use? Thinking Skills and Creativity, 10, 121-132.

Organ, D. W., Podsakoff, P., & MacKenzie, S. (2006). Organizational citizenship behavior: Its nature, antecedents, and consequences, Sage Publications.

Raymond, C., Profetto-McGrath, J., Myrick, F., & Strean, W. B. (2018).Balancing the seen and unseen: Nurse Educator as role model for critical thinking. Nurse education in practice, 31, 41-47.

Rabiatul, W. A. & Agus, B. P. (2012). The Relationship between Soft TQM and Organizational Citizenship Behavior: A Case of Islamic Banks in Indonesia. International Review of Sciences and umanities. 2(2): 213-226.

Sharples, J. M., Oxman, A. D., MahtaniK, R., Chalmers, I., Oliver, S., Collins, K., et al. (2017). ‎Critical thinking in healthcare and Education.Bmj. 2017; 357: j 2234‎‏.‏

Viner, R. M., Hargreaves, D. S., Ward, J., Bonell, C., Mokdad, A. H., & Patton, G. (2017). The Health Benefits of secondary education in adolescents and young adults: An international analysis in 186 low-, middle-and high-income countries from 1990 to 2013. SSM-Population Health.

Yanez, S., Uruburu, A., Moreno, A., & Lumbreras, J. (2019). The sustainability report as an essential tool for the holistic and strategic vision of higher education institutions. Journal of Cleaner Production, 207: 57-66.