بررسی تغیرات صفات زراعی در نمونه های کلکسیونی گندم نان در شرایط تنش شوری

پژوهش های به زراعی

دوره 13، شماره 2، شهریور 1400، صفحه 1-15   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یوسف ارشد¹؛ مهدی زهراوی^{* 1}؛ علی سلطانی²

¹مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

²مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

چکیده

 شوری خاک و کیفیت پایین آب آبیاری معضلی جهانی در تولید محصول به شمار میروند. توسعه ارقام متحمل یکی
از مهمترین راه حلهای فائق آمدن بر مشکل شوری است، اما این امر مستلزم دسترسی و شناسایی منابع ژنتیکی
دارای تنوع ژنتیکی از لحاظ این صفت میباشد. به منظور شناسایی ژرمپلاسم متحمل به تنش شوری و صفات مؤثر،
تعداد 413نمونه ژنتیکی از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی ایران در سال زراعی 1391-1392در اراضی
شور ایستگاه تحقیقات اردکان و همچنین در شرایط نرمال در مزرعه پژوهشی کرج در قالب طرح آزمایشی آگمنت
کشت شده و با ارزیابی صفات زراعی مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج بررسی مقادیر آمارههای توصیفی در
شرایط تنش شوری، صفات تراکم سنبله ( 20/27درصد) و وزن دانه پنج سنبله ( 19/99درصد) بیشترین و صفات
روز تا سنبلهدهی ( 7/90درصد) و روز تا رسیدن کامل ( 4/90درصد) کمترین درصد ضریب تغییرات را داشتند.
بیشترین میزان کاهش میانگین صفات مورد بررسی در شرایط تنش شوری نسبت به شرایط نرمال به صفات وزن
دانه پنج سنبله ( 31/02درصد) و وزن صددانه ( 21/82درصد) متعلق بود. در شرایط تنش شوری از لحاظ صفت
وزن صد دانه، نمونههای ژنتیکی 5/6( KC 11791گرم) و 5/4( KC 11622گرم) و از لحاظ صفت وزن دانه پنج
سنبله 9/0( KC 11946گرم) و 8/78( KC 11816گرم) دارای بیشترین مقدار عددی بودند. در شرایط تنش
شوری چهار مؤلفه اصلی اول در مجموع 77/76درصد از تغییرات دادهها را دربر داشتند. نمونههای ژنتیکی مورد
بررسی با استفاده از تجزیه خوشهای به روش K meansدر پنج گروه از یکدیگر متمایز شدند. نتایج تحقیق حاضر در
مجموع منجر به شناسایی تعداد زیادی از تودههای گندم نان متحمل به تنش شوری با طیفی از تنوع در صفات
مورد ارزیابی گردید که میتوان به عنوان مواد اولیه متنوع در برنامههای اصلاحی مورد بهرهبرداری قرار داد 

کلیدواژه‌ها

تنش شوری؛ تحمل؛ نمونه ژنتیکی؛ توده؛ بانک ژن

مراجع