ارزیابی عملکرد مدل‌های BNU-ESM ﻭ MIROC-ESM در گرمایش جهانی با نگرشی ﺑﺮ فراسنج‌های اقلیمی و خشکسالی‌های آینده (مطالعه موردی :حوضه آبریز گرگان‌رود، استان گلستان)

اکوسیستم های طبیعی ایران

مقاله 6، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 47، خرداد 1401، صفحه 93-112   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

علیرضا دنیائی^*

کارشناس منابع ٱب-شرکت آب منطقه ای گلستان

چکیده

ﺩﺭ پژوهش ﺣﺎﺿﺮ ﺍﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﻗﻠﻴﻢ ﺑﺮ فراسنج‌های اقلیمی نظیر ﺩﻣﺎ، ﺑﺎﺭﺵ ﻭ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲﻫﺎی ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﺭ حوضه آبریز گرگان‌رود با استفاده ﺯ ﺧﺮﻭﺟﻲ ﺩﻭ ﻣﺪﻝ ﮔﺮﺩﺵ عمومی MIROC-ESM  ﻭ BNU-ESM ﺗﺤﺖ ﺳﻪ ﺳﻨﺎﺭﻳﻮ RCP 2.6، RCP4.5 ﻭ RCP8.5 ﺑﺮﺍی ﺩﻭ دوره آینده نزدیک 2025 ﺗﺎ 2060 ﻭ دور 2061 ﺗﺎ 2095 مورد ارزیابی قرار گرفت، به‌گونه‌ایکه ﺧﺮﻭﺟﻲ ﻣﺪﻝ MIROC-ESM ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻝ SDSM ﻭ ﺧﺮﻭﺟﻲ ﻣﺪﻝ BNU-ESM ﺗﻮﺳﻂ ﺭﻭﺵ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺭﻳﺰﻣﻘﻴﺎﺱ ﮔﺮﺩﻳﺪ و ﺍﺯ ﺷﺎﺧﺺ‌ﻫﺎی ﺁﻣﺎﺭی R²، RMSE ﻭ NSE ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ عملکرد دو ﺭﻭﺵ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪ. جهت ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ نیز، ﺍﺯ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎﺭﺵ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ (SPI) ﻃﻲ دوره ﮔﺬﺷﺘﻪ (1961  ﺗﺎ 2020) ﻭ ﺩﻭ دوره آینده ﺩﺭ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺯﻣﺎﻧﻲ سالانه ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ گردید. نتایج نشان داد که ﻣﺪﻝ SDSM ﺑﺮﺍی ﻫﺮ ﺩﻭ فراسنج ﺩﻣﺎ ﻭ ﺑﺎﺭﺵ، ﺩﺍﺭﺍی ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺭﻭﺵ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ می‌باشد. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﻣﺎ ﻭ ﺑﺎﺭﺵ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ دوره آینده نزدیک و دور نشان از تاثیر گرمایش جهانی بر اقلیم آینده حوضه آبریز گرگان‌رود داشته؛ به‌گونه‌ایکه ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻨﺎﺭﻳﻮﻫﺎ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﺪﻝ، ﺩﻣﺎی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭ ﺑﺎﺭﺵ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ کاهشی پیش‌بینی ﻣﻲشود. ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ SPI ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺮﺍی ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﺪﻝ MIROC-ESM ﻭ BNU-ESM ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ دوره آینده نزدیک و دور ﺗﺤﺖ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺳﻨﺎﺭﻳﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوره ﭘﺎﻳﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﻫﻮﺍﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ. نتایج حاصل از ﻣﺪﻝهای ﮔﺮﺩﺵ عمومی جو نشان داد که ﻣﺪﻝ MIROC-ESM ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺎﺭﺵ، ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﻣﺎ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺳﺎﻝ ﺑﺎ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺪﻝ BNU-ESM  برآورد ﻣﻲنماید.

کلیدواژه‌ها

ﺳﻨﺎﺭﻳﻮﻫﺎی RCP؛ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ؛ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ؛ SDSM؛ حوضه آبریزگرگان‌رود

مراجع