ارزیابی ریسک زیست محیطی در منطقه کوهستانی و تفرجی درکه تهران

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 12، شماره 45، اردیبهشت 1402، صفحه 192-204   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سپیده محبی¹؛ سید مصطفی طیبی ثانی^{* 2}؛ افشین جعفری³؛ باقر مرسل²

¹دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی، گروه تربیت بدنی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

²استادیار، گروه تربیت بدنی، دانشکده علوم انسانی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

³استادیار، گروه حقوق، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هدف از انجام این تحقیق، شناسایی و اولویت‌بندی جنبه‌های ریسک محیط‌زیستی در منطقه گردشگری – ورزشی درکه تهران می‌باشد. از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی سوابق اقدام به گردآوری داده‌های مورد نیاز برای ارزیابی گردید. ارزیابی توان محیطی منطقه به منظور توسعه گردشگری با استفاده از روش ترکیبی (مدل مخدوم و مدل فایو) و تکنیک رویهم‌گذاری لایه‌های اطلاعاتی با کمک ابزار GIS صورت گرفت. در ادامه، روش‌های کمی و کیفی ارزیابی ریسک برای تعیین درجه و سطوح ریسک هر یک از فاکتوهای بیست‌گانه استفاده شد. از روش ویلیام فاین برای ارزیابی نهایی استفاده شد. نتایج بیانگر آن بود که 118.73 هکتار از منطقه برای تفرج متمرکز و 487.72 هکتار نیز برای تفرج گسترده مناسب است و مابقی ارزش حفاظتی دارد. فاکتورهای «تغییرات آب و هوا» و «پتانسیل وقوع بلایای طبیعی» بیشترین سطوح ریسک را در اختیار داشته‌‌اند. از سوی دیگر، فاکتور «آلودگی آب و خاک» با سطح ریسک بالا و «آلودگی هوا» با سطح کم ارزیابی گردیدند. همچنین، درجه فاکتور ریسک به خطر افتادن سلامت اکوسیستم 3A می‌باشد. سطح ریسک برای انتشار آلینده‌های در هوا معادل 20 و برای انتشار در خاک و آب برابر با 270 است.

کلیدواژه‌ها

ارزیابی ریسک؛ گردشگری؛ جنبه‌های محیط زیستی؛ درکه

مراجع

برق‌جلوه، شهین‌دخت؛ مدقالچی، نیکو، 1392، «فرایند تحلیل شبکه در ارزیابی عملکرد بوم‌شناختی سیمای سرزمین رود ـ درۀ درکه». مدیریت شهری، دورۀ 13، شمارۀ 36، ص 183-202.

بهمن‌پور، هومن؛ سلاجقه، بهرنگ؛ مافی، امیر، 1390، «بررسی وضعیت زیست‌محیطی کوهستان درکه». گزارش محیط‌زیستی، مرکز تحقیقات محیط‌زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، دانشکده محیط زیست و انرژی، 247 ص.

صادقی چهارده، سمانه؛ اسکندری‌نژاد، ایمان؛ دهدار درگاهی، محمد، 1394، «تعیین ظرفیت برد گردشگری طبیعت در مناطق کوهستانی ایران، نمونه موردی: سیب‌چال، خاس خانی و آغوزی»، فصلنامه فضای گردشگری، شماره 14، ص 96-83.

کاظمی، آزاده؛ گیلی، محمد رضا، 1397، ارزیابی اثرت زیست محیطی طرح گردشگری دره گردو اراک، دوره 5، شماره 1، 111-101 صص.

ناصر نصیر، الهه؛ پرورش، حسین، 1399، ارزیابی ریسکهای زیست محیطی فعالیتهای گردشگری به روش تجزیه و تحلیل حالات شکست زیست محیطی به منظور مدیریت پایدار گردشگری، مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 15، شماره 52، 372-345 صص.

Allen H.H., Chia-wei, H., Tsai-Chi K., Wei-Cheng W. 2018. Risk evaluation of green components to hazardous substance using FMEA and FAHP, Expert Systems with Applications. 36,7142-7147.

Aschauer, W., 2010. Perceptions of tourists at risky destinations. A model of psychological influence factors, tourism review 65(2), 4-20

Azam, M., Alam, M.D. & Hafeez, M.H. 2018. Effect of Tourism on Environmental Pollution: Further Evidence from Malaysia, Singapore and Thailand, Journal of Cleaner Production, 190, 330-338.

Bentley, T.A., Page, S.J., 2008. A decade of injury monitoring in the New Zealand adventure tourism sector: A summary risk analysis 29, 857-869.

Chung – Hung Tsai, Cheng – Wu Chen. 2011, the establishment of a rapid natural disaster risk assessment model for the tourism industry, Tourism Management, Volume 32, Issue 1, February 2011, Pages 158–171

Das, M. & Chatterjee, B. 2015. Ecotourism: a Panacea of Predicament? Tourism management Perspectives, 14, 3-16

Deng, J., King, B., Bauer, T., 2002. Evaluating Natural Attractions for Tourism, Annals of Tourism Research, Vol. 29, No. 2, pp. 422–438.

FAO, 2006. The state of food and agriculture, SALES AND MARKETING GROUP, Information Division Food and Agriculture Organization of the United Nations Viale delle Terme di Caracalla 00153 Rome, Italy, ISBN 978-92-5-105600-4

Faraji Sabokbar, H., Salmani, M., Ayashi, A. 2014. Risk assessment in development of tourism systems: the case of Khorramabad, Geography and Environmental Risks Quarterly, 6: 123-140.

Farsari, Y., & Prastacos, P., 2002. Sustainable tourism indicators for Mediterranean established destinations. Institute of Applied and Computational Mathematics. Heraklion. 27 pp.

Fuchs, A., Reichel, A., 2011. An exploratory inquiry into destination risk perceptions and risk reduction strategies of first time vs. repeat visitors to a highly volatile destination, tourism management 32, 266-276.

Fuchs, G., Reichel, A., 2006. Tourist destination Perception: The case of Israel, Journal of Hospitality & Leisure Marketing 14(2), 83-108.

Ghadami, M., Aligholizadeh Firoozjaei, N., 2012. Tourism development assessment to sustainability, case study: Tonokabon, Geographical Research Journal, (27): Vol 1, 104.

Glaesser, D. 2003. Crisis management in the tourism industry, Oxford, Butterworth- Heinemann.

Ghasemi, M. 2011. Tourism as a system: the case study of Mashhad. Geography and Regional Development. 17, 1-31. (Persian).

Makhdoum, M. F. 2008. Landscape ecology or environmental studies (Land Ecology) European Versus Anglo- Saxon schools of thought. J. Int. Environmental application & Science.3 (3): 147-160.

Masoumi, M. 2009. Introduction to approaches in local, urban and regional development planning. Tehran: Samira Publishing (Persian).

Pearce, D. W. and Pearce C.G.T, 2001, the value of forest ecosystems, Convention on Biodeversity Diversity.

Ramani, A., Rezaee Pasha, S., Mehralitabar, M. 2015. Environmental impact of tourism in rural areas: the case of Tonekabon, Social and Cultural Development Quarterly, 4 (2): 125-143. (persain).

Ritchie, B.W. 2009. Crisis and disaster management for tourism. Bristol, UK; Buffalo: Channel view publication.

Song, Huang, j., 2010. The Ecological vulnerability Evaluation in Southwestern Mountain Region of China Based on GIS and AHP method. Proscenia Environmental Science. Volume 2. Pages 465-475.

Tsuar, S.H., Tzeng, G.H., Wang, K.C., 1997. Evaluating Tourist Risks from Fuzzy Perspectives. Annals of Tourism Research 24 (2), 796-812.

Ocampo, L., Ebias, J., Ombe, J. & Escoto, M. 2018. Sustainable Ecotourism Indicators with Fuzzy Delphi Method, A Philippine Perspective, Ecological Indicators, 93, 874-888

Tan, S.H., Habiballah, M.S., Tan S.K & Choon, S.W. 2017. The Impact of the Dimensions of Environmental Performance on Firm Performance in Travel and Tourism Industry, Journal of Environmental Management, 203, 603-611

Wang, I., Zhong, I., Zhang, Y& Zhou, B. 2016. Ecotourism Environmental Protection Measures and Their Effects on Protected Areas in China, Sustainability, 6, 6781-6798.

Zhang, L., & Gao, J., 2016. Exploring the Effects of International Tourism on China's Economic Growth, Energy Consumption and Environmental Pollution: Evidence from a Regional Panel Analysis. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 53, 225-234