تحلیل اثر ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار بر اجتناب مالیاتی در منتخبی از شرکت‌های صادراتی در بورس اوراق بهادار تهران

مدلسازی اقتصادی

مقاله 2، دوره 16، شماره 58، شهریور 1401، صفحه 19-36   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/eco.2022.1958426.2660

نویسندگان

شهریار زروکی^{* 1}؛ محمد عبدی سیدکلایی²؛ سودابه برارجانی³

¹دانشیار گروه علوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، مازندران، ایران

²استادیار گروه علوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، مازندران، ایران

³کارشناس ارشد علوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، مازندران، ایران

چکیده

هدف این مقاله بررسی آثار ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار بر فعالیت­های اجتناب مالیاتی شرکت‌ها برای نمونه­ای متشکل از 64 شرکت صادراتی در ایران طی بازه زمانی 1398-1388 است. برای این منظور، در دو مرحله از روش داده‌های تابلویی پویا و تخمین­زن گشتاورهای تعمیم‌یافته استفاده گردید؛ بدین صورت که، نخست، ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار و سپس، اثر آن بر اجتناب مالیاتی شرکت­ها برآورد شد. نتایج حاصل از برآورد الگوی پژوهش بر وجود اثر مستقیم ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار بر اجتناب مالیاتی شرکت­ها دلالت دارد. افزون ‌بر این، نتایج نشان داد که ارزش بازاری و اندازه شرکت، به‌ترتیب، با اثر مستقیم و معکوس بر اجتناب مالیاتی همراه است. بنابراین، افزایش ابهام، محیط کنترلی ضعیف­تر و کاهش جریان­های نقدی مورد انتظار ناشی از ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار، فرصت و زمینه را برای مدیریت شرکت درباره افزایش اجتناب مالیاتی فراهم می­آورد و دست‌اندرکاران حوزه مالیات باید به این نکته مهم توجه زیادی داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

طبقه‌بندی JEL: C23؛ H26؛ D22 واژگان کلیدی: ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار؛ اجتناب مالیاتی؛ شرکت‌های صادراتی؛ بورس اوراق بهادار تهران

اصل مقاله

1.‌ مقدمه

امروزه، در اکثر کشورها، بخش بیشتری از منابع درآمدی دولت از طریق «مالیات» تأمین می‌شود. در اقتصاد ایران نیز درآمد مالیاتی، بخش اصلی منابع مالی دولت را طی سال‎های گذشته تشکیل داده است؛ به‌ طوری­که‌ بر طبق گزارش بانک مرکزی ایران در سال 1396 حدود 45 درصد از کل منابع مالی دولت، درآمد مالیاتی بوده است (زروکی، یوسفی بارفروشی، توسلی­نیا و حدیدی، 1401). مالیات هزینه­ای است که از سمت دولت، بر تمام واحدهایی که منفعت مالی و مادی دارند و به­‌هرشیوه­ای درآمدزایی می‌کنند، اعمال می‌شود. از آنجا که شرکت‌ها و اشخاص حقوقی برای کسب سود و منفعت فعالیت می‌کنند، پیش‌بینی می­شود که به‌دنبال راه­هایی برای کاهش مالیات پرداختی خود باشند.

ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮای احتراز از پرداختن ﻣﺎﻟﻴﺎت، راهکارهایی را پی‌می‌گیرند که از این راهکارها می­توان به برنامه­ریزی مالیاتی­، اجتناب از مالیات و فرار مالیاتی اشاره کرد. خودداری کردن از پرداختن مالیات، یکی از راهکارهای قانونی برای کاهش مالیات است و گونه‌ای ابزار صرفه‌جویی مالیاتی است که منابع را از دولت به‌سمتِ سهامداران هدایت می­کند. اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻧﻮعی ﺳﻮء‌اﺳﺘﻔﺎده رایج از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ که با راه­های پرهیز از ﭘﺮداﺧتن ﻣﺎﻟﻴﺎت و یا سعی در ﻳﺎﻓﺘﻦ راه­های ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ برای ﻛﺎﻫﺶ میزان ﻣﺎﻟﻴﺎت ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ است (ضیایی بیگدلی، 1383). از دیدگاه نظری، هدف اجتناب مالیاتی، کاهش مالیات‌های پرداختی است (هانلون و هیتزمن[1]، 2010).

مطالعه تیلور، اَلهادی، ریچاردسون، الفرحان، الیحیایی[2] (2019) نشان می­دهد که یکی از عوامل تأثیرگذار در اجتناب مالیاتی، ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار است. کارایی سرمایه­گذاری زمانی ایجاد می­شود که شرکت فقط در برنامه­هایی با ارزش فعلی خالص مثبت سرمایه­گذاری کند تا سرمایه ­سهامداران را افزایش دهد. در سال‌های گذشته، مدیران سازمان‌ها دریافتند که سرمایه انسانی و سرمایه‌گذاری مؤثر در آن برای تحصیل مزایای رقابتی بادوام و کارآمد، اهمیت زیادی دارد (هندریکس[3]، 2002).

کارایی نیروی انسانی در شرکت، بازتاب شایستگی­های سازمانی، دسترس‌پذیری منابع و بازگشت سرمایه است که برای موفقیت شرکت اهمیت زیادی دارد (تیلور و دیگران، 2019). در مقابل، ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار به افزایش هنگفت در هزینه­های تولید شرکت منجر می­شود که پیامد نقص بازار در فعالیت­­های سرمایه­گذاری و تأمین مالی شرکت است (یونگ، لی و وبر[4]، 2014).

براساس نظریه نئوکلاسیک، ناکارایی نیروی کار به سوددهی مطلوب نمی‌انجامد و از این ‌روی، ممکن است بر توانایی شرکت‌ها برای استمرار فعالیت اثر بگذارد (کامرون[5]، 1994؛ کامرون، فریمن و میشرا[6]، 1991). اگر اشتغال ناکارآمد نیروی کار، سود بنگاه­ها و درآمد داخلی شرکت را کاهش دهد، ممکن است شرکت قادر به تأمین مالی هزینه­های خود نظیر پرداخت دستمزد، سود و مالیات نباشد و این مشکل سبب اجتناب مالیاتی برای پس­­انداز پول نقد گردد.

محققان درباره اجتناب مالیاتی و عوامل تأثیرگذار آن مطالعات بسیاری انجام داده‌اند که در آنها، رابطه اجتناب مالیاتی با متغیرهای مختلف بررسی شده است. تحلیل ادبیات داخلی نشان می‌دهد که تاکنون پژوهشی درخصوص اثر ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار به‌عنوان ﻳﻜﻲ از مؤلفه‌های اﺻـﻠﻲ اثرگذار بر اجتناب مالیاتی شرکت‌های صادراتی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام نشده اﺳﺖ. براین‌اساس، به‌‌دلیل اهمیت جذب مالیات‌ها و پیامدهایی که می‌تواند بر کل اقتصاد داشته باشد، هدف این مقاله، تحلیل اثر ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار بر اجتناب مالیاتی در 64 شرکت ­صادراتی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران ﻃـﻲ دوره زﻣـﺎنی 1398-1388 است. برای این منظور، از روش داده­های تابلویی پویا و برآوردگر گشتاورهای تعمیم­یافته در برآورد الگو استفاده می‌شود.

برای دست‌یابی به هدف، مقاله بدین شکل سازمان‌دهی می‌شود: در ادامه و بعد از مقدمه، در بخش دوم ادبیات پژوهش مرور می‌شود؛ بخش سوم به روش پژوهش اختصاص دارد؛ در بخش چهارم، الگو برآورد می‌شود و درنهایت، نتیجه‌گیری و پیشنهادها عرضه می‌گردد.

 

2.‌ مروری بر ادبیات پژوهش

2-1. مبانی نظری پژوهش

-‌ مالیات

در بیشتر ﮐﺸﻮرﻫﺎ، مالیات، اصلیﺗﺮﯾﻦ منبع درآمد دولت به‌شمار می­رود. در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ‌ﯾﺎﻓﺘﻪ درآﻣﺪﻫﺎی ﻣﺎﻟﯿﺎتی در تأﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ هزینه دوﻟﺖ بسیار مهم است؛ اما در ﮐﺸﻮرﻫﺎی درحال‌توسعه نظیر ایران، ﺑﻪ ‌دلیل ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﻮرﻣﯽ و ناکارا بودن ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ، درآﻣﺪﻫﺎی ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ درﺻﺪ زیادی از منبع مالی دولت را دربرنمی‌گیرد. درنتیجه، ﺑﻪدﻟﯿﻞ ضعف نظام ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ در ﺷﻨﺎخت درست میزان درآﻣﺪ مؤدیان مالیاتی، مقدار ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ، کمتر از مقدار واقعی است. درواقع، هدف مؤدیان مالیاتی این است که بتوانند بدهی مالیاتی خود را کاهش دهند و برای رسیدن به این هدف، سه مفهوم برنامه­ریزی مالیاتی، فرار مالیاتی و اجتناب از مالیات در ادبیات گسترش یافته است. دسترسی به این هدف، مستلزم شناخت و تمایز این سه مفهوم است که در ادامه، تعریف عملیاتی و وجه تمایز آنها عرضه می‌شود.

«برنامه­ریزی مالیاتی[7]» کوشش­های مالی در راستای کاهش مالیات است. در برنامه‌ریزی مالیاتی، کاهش مالیات توسط سه روش اخذ کسری با تخفیف، معافیت مالیاتی و انجام فعالیت در ازای پرداخت‌ نکردن قسمتی از بدهی مالیاتی صورت می‌گیرد. در اصل، برنامه­ریزی مالیاتی در شرکت­ها سبب ترغیب افراد برای پس­انداز کردن و نیز صرفه­جویی می‌گردد. این صرفه‌جویی و پس­انداز کردن می‌تواند از طریق سرمایه­گذاری در اوراق بهادار دولتی و یا تغییر مکان اقامت به یک «پناهگاه مالیاتی[8]» (منظور، ناحیه‌ای است که در آن نرخ مالیات کمتر است) صورت گیرد (آگراوال[9]، 2007).

«فرار مالیاتی» پنهان­کردن صورت­های مالی و اطلاعات درست مؤدیان مالیاتی برای کاهش بدهی ناشی از آن و نیز گزارش‌های مالی نادرست به مقام مسئول است. به‌عبارت دیگر، هر‌شیوه غیرقانونی که سبب کاهش بدهی مالیاتی شود، فرار مالیاتی تلقی می­گردد. پنهان کردن درآمد یا اظهار کمتر از واقعیت آن، اغراق نمودن صورت حساب هزینه­ها، تحریف اطلاعات آماری و نیز نقض شیوه‌نامه‌ها از جمله اقدامات فرار از پرداختن مالیات‌ محسوب می­گردد (همان).

«اجتناب مالیاتی» به تلاش شخص (حقیقی یا حقوقی) برای کاهش مالیات­های پرداختی اطلاق می‌گردد. درواقع، استفاده از خلاءهای قانونی در قوانین مالیاتی برای کاهش مالیات پرداختی را اجتناب از مالیات گویند. در اجتناب از مالیات، شخص بدون اینکه قوانین را زیر پا بگذارد یا از آنها فراتر رود، از پرداخت مالیات فرار می‌کند؛ به‌عنوان ﻣﺜﺎل، برای ﺷﺮﮐﺘﯽ که در داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﮐﺸﻮر، از بازار فروش مطلوبی برخوردار است؛ این فرصت قانونی وجود دارد که برای کاهش مالیات پرداختی خود اقدام کند؛ زﯾﺮا براساس ﻣﺎده 141 قانون مالیات­های مستقیم، درآﻣﺪ حاصل از صادرات ازﺟﻤﻠﻪ درآﻣﺪﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ مشمول ﻣﺎﻟﯿﺎت نمی‌شود و از این‌رو، ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب ضوابط ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ از پرداخت ﻣﺎﻟﯿﺎت احتراز ﻧﻤﺎﯾﺪ.

 

-‌ تمایز فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی

تمایز مفهومی بین فرار مالیاتی و اجتناب از پرداخت مالیات به قانونی یا غیرقانونی بودن رفتار مؤدیان مربوط می‌شود. فرار مالیاتی، گونه‌ای تخلف از قانون است. هنگامی‌که یک مؤدی مالیاتی از دادن گزارش درست در مورد درآمدهای حاصل از کار یا سرمایه خود که مشمول پرداخت مالیات می‌شود، امتناع می‌ورزد، عملی غیررسمی مرتکب می‌شود که او را از چشم مقامات دولتی و مالیاتی کشور دور نگاه می‌دارد؛ ولی در اجتناب از مالیات، فرد نگران نیست که عمل او آشکار شود. اجتناب از مالیات، از خلأهای قانونی در قانون مالیات‌ها نشأت می‌گیرد. در این اوضاع، فرد برای کاهش میزان مالیات پرداختی، در پی راه‌های گریز است؛ به‌عنوان‌ مثال، درآمدهای نیروی کار را در قالب درآمد سرمایه نشان می‌دهد که از نرخ پایین‌تری برای مالیات برخوردارند. در اجتناب از مالیات، مؤدی مالیاتی نگران افشا شدن اطلاعات نیست؛ زیرا تمامی مبادلات خود را با جزئیات (البته به‌طور غیرواقعی) ثبت و ضبط می‌کند. در واقع، عوامل و فعالان اقتصادی با استفاده از روزنه‌های قانون مالیات و بازبینی در تصمیمات اقتصادی خود تلاش می‌کنند تا بدهی مالیاتی خود را کاهش دهند. از آنجا که اجتناب از پرداخت مالیات فعالیتی ظاهرا قانونی است؛ از این‌رو، بیشتر از فرار مالیاتی در معرض توجه قرار دارد (الستدسیتر، جوهانسن، هری و زاکمن[10]، 2022). به‌عبارت دیگر، اجتناب از مالیات، نوعی سوء‌استفاده رسمی از قوانین مالیاتی است. این مقوله به یافتن راه‌های گریز از پرداخت مالیات در قوانین مالیاتی مرتبط است که مؤدیان بدان‌وسیله خود را از افراد مشمول مالیات کنار می‌گذارند (شمس، باس و گاناسکاراج[11]، 2022). در شکل (1) به خلاصه‌ای از انواع عدم‌تمایل به پرداخت مالیات (فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی) اشاره شده است.

قانونی

غیرقانونی قانونی

فرار مالیاتی

اجتناب از پرداخت مالیات

برنامه‌ریزی مالیاتی

تحمیل مالیات

جریمه

تحمیل مالیات

فاقد جریمه

شکل 1. طبقه‌بندی انواع عدم تمایل به پرداخت مالیات (منبع: کیم و ایم[12] ، 2017)

-‌ محاسبه اجتناب از مالیات

شرکت‌ها درآمد مشمول مالیات را در اظهارنامه مالیاتی و نیز هزینه مالیات بر درآمد و دارایی‌ها و بدهی­های مالیات بر درآمد را طبق صورت­های مالی اعلام می­کنند؛ بنابراین، ارزیابی درآمد مشمول مالیات و پرداخت­های مالیاتی از سازه­های مهم در تعیین اجتناب مالیاتی است که می‌تواند از دیگر منابع اطلاعاتی به‌دست آید. بیشتر مقیاس­های اندازه­گیری اجتناب مالیاتی از داده‌های صورت­های مالی به‌دست می­آیند (هانلون و هیتزمن، 2010).

به ‌این دلیل که پرداخت‌نکردن مالیات به انحای مختلفی مانند اجتناب مالیاتی و فرار مالیاتی انجام می‌شود، برگزیدن معیاری مناسب برای اندازه­گیری اجتناب مالیاتی اهمیت ویژه­ای می‌یابد. از آنجا که میزان مالیات شرکت‌ها از سود قبل از مالیات آن­ها به‌دست می­آید، امکان تأثیرگذاری دیگر عوامل موجود در سود مانند مدیریت سود، بر نتایج پژوهش‌های مربوط به اجتناب مالیاتی به‌ویژه در پژوهش­هایی که از معیارهای غیرمستقیم برای اندازه­گیری اجتناب مالیاتی استفاده می­کنند، وجود دارد؛ زیرا در اغلب این معیارها از سود قبل از مالیات برای اندازه­گیری آن­ها استفاده می­شود. در مجموع، برای محاسبه­ اجتناب از مالیات، معیارها و مقیاس­های مختلفی به‌کار می­رود که در پنج دسته کلی نرخ مؤثر مالیات، تفاوت­های مالیاتی، اجتناب مالیاتی اختیاری یا غیرعادی، مزایای مالیاتی شناسایی‌نشده و پناهگاه­های مالیاتی دسته‌بندی می­شوند (هانلون و هیتزمن، 2010).

از آنجا که در این مقاله از نرخ مؤثر مالیات به‌عنوان پراکسی برای اجتناب مالیاتی استفاده می‌شود؛ در ادامه تنها به توضیح و بررسی نرخ مؤثر مالیات اکتفا می­شود. معیار نرخ مؤثر مالیات با تقسیم بدهی مالیاتی بر سود قبل از مالیات و یا جریان نقدی ارزیابی می­شود. این اندازه­گیری­ها متوسط نرخ مالیات در هر واحد از درآمد با جریان نقدی را شامل می­شود. این معیار به پنج دسته دیگر شامل نرخ مؤثر مالیات حسابداری، نرخ مؤثر مالیات جاری، نرخ مؤثر مالیات نقدی، نرخ مؤثر مالیات نقدی بلندمدت و تفاضل نرخ مؤثر قانونی و حسابداری تقسیم‌بندی می­شود (هانلون و هیتزمن، 2010).

در این مقاله، طبق پژوهش تیلور و دیگران (2019) نرخ مؤثر مالیات حسابداری به‌عنوان معیاری برای اجتناب مالیاتی درنظر گرفته شده است. در نرخ مؤثر مالیات حسابداری، هزینه مالیات بر درآمد در صورت کسر قرار می­گیرد. این معیار با تقسیم هزینه کل مالیات بر درآمد، بر سود قبل از مالیات محاسبه می­شود. راهبردهای مالیاتی که مالیات‌ها را به تعویق می­اندازد (برای مثال، تسریع در شناسایی هزینه استهلاک برای مقاصد مالیاتی) نرخ مؤثر مالیات حسابداری را تغییر نخواهد داد؛ زیرا هزینه‌ کل مالیات، در نهایت، تحت تأثیر این اقلام قرار خواهد گرفت. علاوه‌بر این، برخی از اقلامی که در طبقه مالیاتی نیستند؛ از قبیل تغییر در ارزیابی مستمری (مخارج فوق‌العاده و سفر) با تغییر در ذخیره احتمالی مالیات می­تواند بر نرخ مؤثر مالیات حسابداری اثرگذار باشد. نرخ ­مؤثر مالیات حسابداری نرخی است که متأثر از سود حسابداری است (هانلون و هیتزمن، 2010) و کمتر بودن آن به‌عنوان معیاری برای اجتناب مالیاتی بالاتر است؛ با ثابت نگه‌داشتن درآمد، شرکت‌هایی که اجتناب از مالیات بیشتری دارند، نسبت به شرکت‌هایی که اجتناب از مالیات کمتری دارند، وجه نقد کمتری را برای مالیات پرداخت خواهند کرد؛ از این‌رو، کاهش نرخ مؤثر مالیات حسابداری به ‌منزله افزایش اجتناب مالیاتی است.

 

 

-‌ ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار

ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ­ﮔﺬاران همواره درپی ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ بوده و بر تصمیم­گیری ﻣـﺪﻳﺮان شرکتﻫﺎ نظارت می­کنند ﺗﺎ از ﺑﺎزده ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻛـﻪ ﻣﻨـﺎﻓﻊ آن‌ها را ﻧﻴـﺰ به‌‌دنبال دارد، مطمئن شوند.‌ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﻛﻴﻔﻴﺖ و ﮔﺰارش­گیری ﻣﻨﺎﺳﺐ از اﻃﻼﻋﺎت سبب می‌گردد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران به‌طور مطلوب­تری قادر به تحلیل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی ﻣﺪﻳﺮان باشند و ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺮوز رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻓﺮﺻﺖ‌ﻃﻠﺒﺎنه شوند (هیلی و پالپو[13]، 2001؛ بیدل، هیلاری و وردی[14]، 2009). ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﺷﺮﻛﺖ­ها مشتمل بر دو نوع ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری در ﻣﺨﺎرج سرمایه­ای و سرمایهﮔﺬاری در ﻧﻴﺮوی اﻧﺴﺎنی است. ﻛﺎراﻳﻲ سرمایهﮔﺬاری به‌معنای قبول ﭘﺮوژه­ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺜﺒﺖ و ﻧﺎﻛﺎراﻳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری به‌‌معنای عبور از اﻳﻦ ﻓﺮصت­ﻫﺎی ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری (ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ) و ﻳﺎ گزینش پروژه‌هایی ﺑﺎ ﺧﺎﻟﺺ ارزش ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻨﻔﻲ (سرمایهﮔﺬاری ﺑﻴﺶ از حد) است (ﺛﻘﻔـﻲ و ﻋـﺮب‌ﻣـﺎزار ﻳﺰدی، 1389).

ﻛﺎراﻳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری در ﻧﻴﺮوی انسانی نیز به‌‌معنای به‌کارﮔﻴﺮی ﺗﻌـﺪاد ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻧﻴﺮوی کار اﺳﺖ (یونگ و دیگران، 2014). ناکارایی نیروی کار ناشی از کاهش شفافیت و تبادل اطلاعات است. شرکت‌هایی که در عمل، ناکارایی نیروی کار را تجربه می­کنند، در معرض عدم ‌تقارن اطلاعاتی یا مشکلات نمایندگی قرار می­گیرند که می­تواند با مسئله کژمنشی و یا کژگزینی همراه شود؛ برای مثال، مسئله کژمنشی در ارتباط با سرمایه­گذاری بیش از اندازه در نیروی کار، می­تواند به ناکارآمدی در قرارداد و نظارت شرکت، ایجاد ابهام و عدم کنترل داخلی منتهی شود و شرایط را برای رفتار رانت­جویانه مدیران فراهم ­کند. نامتقارنی اﻃﻼﻋﺎت میان صاحبان شرکت و سرمایهﮔﺬاران و وﺟﻮد تعارض ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻴﺎن اﻳـﻦ دو ﮔـﺮوه، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮان را درﮔﻴﺮ مسئله کژمنشی نماید و از این راه به استخدام ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ ﻧﻴـﺎز ﻧﻴﺮوی ­کار ﻳﺎ ﺣﻔﻆ ﻧﻴﺮوی کار مازاد (ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ­ﮔﺬاری بیشتر از حد در ﻧﻴﺮوی کار) منجر ﺷﻮد (گوماریز و بالستا[15]، 2014).

به‌ﻋﻼوه، ﻋﺪم‌ﺗﻘﺎرن اﻃﻼﻋﺎت می­تواند با ﭘﺪﻳﺪه‌ کژگزینی همراه باشد. در اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ، ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻤﺘﺮی دارﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﺎهش ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدی در ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻬﺎم، ﺧﻮد را از رﻳﺴﻚ مرتبط با ﻋـﺪم‌‌ﺗﻘـﺎرن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع سبب ﻣﻲﺷﻮد که شرﻛﺖﻫﺎ در ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎی ﺳـﻮدآور ﻧﻴﺰ دست‌خوش ﻣﺸﻜﻞ‌ﺷﺪه و ﺑﺮای ﻛاهش ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ناچار ﺑﻪ ﻛﻨـﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻧﻴﺮوی کار (ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ­ﮔﺬاری کمتر از حد در ﻧﻴﺮوی کار) ﺷﻮﻧﺪ (یونگ و دیگران، 2014).

 

-‌ ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار و اجتناب مالیاتی

ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار از چندین مسیر به ضعف در جریان اطلاعات، گزارشگری مالی، تهیه منابع، نظارت و سهمیه‌بندی منجر می‌گردد که این امر خود سبب افزایش اجتناب مالیاتی در شرکت‌ها می­شود و در صورت وجود محدودیت سرمایه در تأمین مالی نیز اثرگذاری بیشتری را در پی خواهد داشت (بیدل و هیلاری[16]، 2006).

مسیر نخست، محیط اطلاعاتی است. مطالعات تجربی نشان می­دهد که کاهش عدم‌تقارن اطلاعاتی از مسیر ارائه گزارش‌های مالی باکیفیت‌تر، افزایش کارایی اشتغال را به‌‌دنبال دارد (مک­نیکولز و استابن[17]، 2008). به‌طور خاص، ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار قادر است با تأثیرگذاری بر جریان اطلاعات در بازارهای سرمایه، شکل‌دهی عدم ‌تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سرمایه‌گذاران و نیز با افزایش سطح نااطمینانی در جریان‌های نقدی آینده، تمایل شرکت‌ها برای ترغیب به مشارکت در اجتناب مالیاتی را متأثر سازد (بالاکریشمن، بلوین، گای[18]، 2012).

تداوم عدم‌‌تقارن اطلاعاتی میان مدیران و ارائه‌دهندگان می‌تواند به ناکارایی در تصمیم‌های عملیاتی و مالی ناآگاهانه ختم گردد که پیامد آن، سود کمتر از حد مطلوب و ارزش بازاری کمتر خواهد بود و از این‌رو، دسترسی به منابع برون‌‌سازمانی نیز کاهش‌یافته و برای جبران خسارت­ها، انگیزه و فرصت لازم برای اجتناب مالیاتی ایجاد شود (ریچاردسون[19]، 2006). به‌طور کلی، گزارش مالی باکیفیت­تر با کمک به مدیران شرکت برای تصمیم‌گیری کاراتر در مورد سرمایه‌گذاری، ازجمله تصمیم‌های مربوط به سرمایه‌گذاری در نیروی کار، باعث بهبود عملکرد مالی ‌شده و عدم‌تقارن اطلاعاتی را نیز کاهش می­دهد (ریگو و ویلسون[20]، 2012).

مسیر دوم، محیط نظارتی و شیوه تهیه منابع است. محیطی که با اصطکاک در بازار و ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار مواجه است، احتمالاً به شکل­گیری رانت مدیریتی کمک می‌نماید؛ زیرا به مدیران شرکت‌ها اجازه می‌دهد برای منافع شخصی و دست‌یابی به سود خود اقدام نمایند (ینسن و مک­لینگ[21]، 1976).

پنهان‌سازی در مورد نتایج و ناکارایی‌های ناشی از نیروی کار ممکن است توسط انگیزه‌های بسیاری مثل قراردادهای پاداش و نگرانی‌های شغلی حمایت شود که می‌تواند انگیزه و فرصت لازم برای اجتناب مالیاتی را آسان کند (استین[22]، 2013). نبودن شفافیت و تبادل اطلاعات به‌دلیل ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار نیز ممکن است حفظ حاکمیت مؤثر و ساختارهای کنترل داخلی را با مشکل روبه‌رو کند و درنتیجه، برنامه‌ریزی متهورانه مالیاتی را ممکن کند؛ برای مثال، کمبود کارکنان آموزش‌دیده در برخی از مسئولیت­های شرکتی یا حسابرسی ممکن است سبب ضعف در کنترل داخلی و افزایش احتمال اجتناب مالیاتی گردد. علاوه‌براین، در چنین موقعیتی ممکن است برای مأموران مالیاتی، نظارت بر فعالیت‌های مبهم اجتناب مالیاتی توسط شرکت‌ها دشوار باشد (دسای و دارماپالا[23]، 2006). بنابراین، ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار در محیط نظارتی ضعیف، فرصت اجتناب مالیاتی بیشتر را فراهم می‌کند.

مسیر سوم، جریان‌های نقدی مورد انتظار است. ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار می‌تواند به سهمیه‌بندی سرمایه برای یک شرکت منجر شود؛ زیرا سرمایه‌گذاران بیرونی (که اطلاعات کمتری در مقایسه با مدیران شرکت دارند) هزینه بیشتری را برای این شرکت‌ها درنظرمی‌گیرند (یونگ و دیگران، 2014). دلیل آن است که کارایی بازار کار می‌تواند توانایی تأمین‌کننده سرمایه را در درک صورت‌های مالی یک شرکت، تفسیر منبع و تداوم درآمد، جریان‌های نقدی و ریسک­هایش پنهان کند. افزایش هزینه تأمین مالی برون‌سازمانی باعث می‌شود که شرکت‌ها برای تأمین مالی عملیات و سرمایه‌گذاری‌های خود به وجوه داخلی اعتماد بیشتری داشته باشند (ایزلی و اوهارا[24]، 2004). ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار احتمالاً بر جریان‌های نقد عملیاتی تأثیر می‌گذارد و از طریق سازوکارهای اجتناب مالیاتی برای رفع مشکلات کسری منابع مالی ضرورت می­یابد (دیاموند و ورکچیا[25]، 1991).

درمجموع، با توجه به مسیرهای یادشده، احتمال می‌رود که ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار تأثیر منفی در شفافیت و جریان اطلاعات در بین ذینفعان بگذارد، قدرت حاکمیت شرکتی و دستگاه‌های کنترل داخلی را مختل کند و درنهایت، در توانایی مالی شرکت تأثیرگذار باشد. به بیان دیگر، افزایش ابهام، محیط کنترلی ضعیف‌تر و کاهش جریان‌های نقدی مورد انتظار ناشی از ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار، فرصت و زمینه را برای مدیریت شرکت درخصوص افزایش اجتناب مالیاتی فراهم می‌کند. شکل (2) ارتباط بین ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار و اجتناب مالیاتی را نشان می‌دهد. براساس شکل (2) ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار آثار مستقیم بر میزان اجتناب مالیاتی شرکت‌ها دارد و آن ‌را افزایش می­دهد.

 

 

­­­شکل 2. طرح کلی رابطه ناکارایی نیروی کار و اجتناب مالیاتی شرکت‌ها

منبع: الستدسیتر و دیگران (2020)

 

مساله «نیروی کار» از دیرباز در مباحث اقتصادی مطرح بوده است و در میزان سود و زیان شرکت‌ها تاثیر بی‌واسطه‌ای دارد؛ بنابراین، عوامل مؤثر در میزان جذب تعداد نیروی کار نیز می‌تواند افزون‌بر مسیرهای یادشده در ارتباط بین سرمایه‌گذاری در نیروی کار و اجتناب مالیاتی نقش مؤثری داشته باشد؛ زیرا نیروی کار در شرکت ازجمله عواملی است که اهمیت زیاد اقتصادی دارد؛ زیرا هم به‌عنوان ورودی و هم یک مؤلفه هزینه‌ای در شرکت دانسته می‌شود (یونگ و دیگران، 2014). درواقع، نیروی کار یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های شرکت است که معمولاً جدا از سایر عوامل تولید لحاظ می‌شود و در رقابت‌پذیری شرکت نقش اساسی دارد.

نیروی کار به‌دلایل گوناگونی «نماینده سرمایه­گذاری» نام‌گرفته است. نخست، سرمایه‌گذاری روی نیروی کار هزینه­های هنگفتی دارد. قانون بازده نهایی نزولی بر این دلالت دارد که سرمایه­گذاری روی نیروی کار یکی از اولین عوامل تولیدی است که دچار ناکارایی می­شود؛ درنتیجه، از اولین سرمایه­گذاری­هایی است که از آن صرفنظر می‌شود؛ دوم، نسبت به هزینه­های سرمایه­ای، سرمایه­گذاری در نیروی کار برگشت­پذیر است؛ سوم اینکه خروج سرمایه در کاهش تعداد کارمندان بخش‌های مختلف بازتاب می‌یابد؛ درنهایت، استفاده از کارمندان جذاب است؛ زیرا بنگاه­ها کارمندپذیر است و درنتیجه، می‌توان تأثیر زیان آن را در بنگاه‌ها در زمان‌های مختلف آزمون کرد (پیناک و لیلیس[26]، 2007).

 

2-2. پیشینه تجربی پژوهش

در حوزه کاربردی و تجربی مطالعات فراوانی در زمینه‌ اجتناب مالیاتی به‌طبع رسیده است؛ اما، در مورد تببین اثر ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار بر اجتناب مالیاتی به‌ویژه در داخل کشور شکاف پژوهشی احساس می‌شود. در ادامه برخی مطالعات خارجی و داخلی با تمرکز بر اجتناب مالیاتی مرور و بررسی می‌شود.

آرمسترانگ، بلوین، جاگولینزر و لارکر[27] (2015) در مطالعه­ای ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ راﻫﺒﺮی ﺷﺮﮐﺘﯽ در اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ در بازه زمانی 2011-2007 پرداخته‌اند. آنها دریافتند که اثر راﻫﺒﺮی شرکت‌ها ﺑﺮ اجتناب ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ غالباً در دو ﺳﺮ ﻃﯿﻒ وﺟﻮد دارد. در این پژوهش ﺑﺮای ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ و آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ، روش حداقل مربعات معمولی به‌کار گرفته ﺷﺪه اﺳﺖ. نکته مهم این است که محققان رابطه ﻣﺜﺒﺘﯽ را ﺑﯿﻦ درﺻﺪ اﻋﻀﺎی ﻏﯿﺮﻣﻮﻇﻒ و نیز ﻣﻬﺎرت ﻣﺎﻟﯽ ﻫﯿﺄت ﻣﺪﯾﺮه در ﻃﯿﻒ ﺑﺎﻻی ﺗﺎﺑﻊ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ به‌دست آوردند؛ اما، در ﻃﯿﻒ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺎﺑﻊ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ چنین رابطه‌ای به‌دست نیامد. علاوه‌براین، رابطه ﻣﻌﻨﺎداری بین راﻫﺒﺮی ﺷﺮﮐﺘﯽ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ در ﻣﯿﺎﻧﻪ و در ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺸﺎﻫﺪه نشد. استدلال محققان این است که راﻫﺒﺮی شرکت، خواستار اﯾﺠﺎد ﺗﻮازن در اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ و در ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ زیاد است، ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ آن رغبت دارد و در ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ اندک اﺳﺖ، راﻫﺒﺮی شرکت، خواستار افزایش اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ است.

گالمور و لابرو[28] (2015) در پژوهش خود اهمیت محیط اطلاعات داخلی برای اجتناب از مالیات در بازه زمانی 2010-1994 را بررسی کردند. نتایج نشان داد توانایی شرکت­ها تحت تأثیر کیفیت محیط اطلاعات داخلی آن­ها قرار می­گیرد. آنها پی‌بردند شرکت­هایی که از فضای اطلاعاتی داخلی مناسب­تری برخوردارند، احتمالاً از اجتناب مالیاتی بالاتری بهره می­برند. علاوه‌بر این، در محیطی با اطلاعات داخلی باکیفیت­تر، ریسک مالیاتی کمتر است.

تیلور و دیگران (2019) در مطالعه­ای رابطه­ بین ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار و اجتناب از مالیات شرکت‌ها را بررسی کردند. آن­ها از روش حداقل مربعات معمولی برای تجزیه و تحلیل پژوهش خود استفاده کردند. ایشان با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی و نمونه‌ای­ بزرگ از 61542 مشاهده‌های سالیانه ایالات متحده در دوره 2014-1962، نشان دادند که ناکارایی سرمایه­گذاری نیروی کار به‌طورگسترده‌ای با اجتناب از مالیات رابطه­ مثبت دارد. به‌طور خاص‌تر، انحراف ­معیار ناکارایی سرمایه­گذاری نیروی کار به کاهش 71/0 درصدی در نرخ مؤثر مالیاتی حسابداری منجر می­شود؛ به‌طورکلی، نتایج تحلیل آماری بیان می‌کند که ناکارایی سرمایه­گذاری نیروی کار از عوامل مهم اجتناب از مالیات شرکت­هاست.

در مطالعه­ای اسیری، الهادی، تیلور و دانگ[29] (2020) با استفاده از یک نمونه­ بزرگ از شرکت­های ایالات متحده طی دوره 2016-1993، ارتباط بین بهره­وری سرمایه­گذاری شرکت و اجتناب از مالیات شرکت­ها را مورد بررسی قرار دادند. آن­ها نشان دادند که ارتباط مثبتی بین اقدامات اجتناب از مالیات شرکت­ها و ناکارآمدی سرمایه­گذاری شرکت وجود دارد. همچنین، تجزیه و تحلیل رگرسیون حداقل مربعات دومرحله‌ای نتایج این پژوهش را تایید می‌کند.

خواجوی، ممتازیان و دهقانی سعدی (1395) در پژوهش خود وجود رابطه منفی بین اثرگذاری قابلیت مدیران بر اجتناب مالیاتی را بررسی کردند. این پژوهش با بررسی 145 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1383 -1392 انجام شد. برای اندازه­گیری قابلیت­های مدیران از رگرسیون توبیت افزون بر تکنیک تحلیل پوششی داده­ها استفاده شد. آن­ها بیان کردند که میان ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮان و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ راﺑﻄﻪ‌ای معکوس برقرار است. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دیگر، ﻣﺪﻳﺮان توانمند، غالباً برای ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و نیز ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی ﻣﻮﻟﺪ آینده ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ تا اینکه از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت اجتناب نمایند.

تحریری و خوئینی (1396) معتقدند که اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻳﻜﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻤ­‌های ﻣﻬﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ است که ﭘﺎﻳﻪ­ در اﻃﻼﻋﺎت داخلی دارد. آن­ها اﺛﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت داﺧﻠﻲ و ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻓﺸﺎ ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺎﻟﻴﺎت و خطرهای ﻧﺎﺷﻲ از راهبردهای اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎی ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان را آزمون کردند. ﺑﺮای آزﻣﻮن اﻳﻦ راﺑﻄﻪﻫﺎ از اﻃﻼﻋﺎت 169 شرکت طی سال­های 1392-1386 استفاده شد. روش تحقیق اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻧﻮع هم‌بستگی است و ﺑﺮای ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ و آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ، رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺧﻄﻲ ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﻴﺮه به‌کارگرفته ﺷﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ نشان داد که ﻫﺮﭼﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت داﺧﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ، اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺎﻟﻴﺎت بیشتر است و اﺛﺮ ﻣﺜﺒﺖ آن در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻋﺪم‌‌ﻗﻄﻌﻴﺖ زیادتر، ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ بیشتر اﻃﻼﻋﺎت داﺧﻠﻲ، رﻳﺴﻚ ﻧﺎﺷﻲ از روشﻫﺎی اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ را ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻤﻲدﻫﺪ؛ درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻓﺸﺎی بیشتر ﺑﺎ اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻛﻤﺘﺮی ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ.

صفا، قاضی و حسامی (1399) در پژوهش خود به بررسی ارتباط تمرکز مشتری و اجتناب مالیاتی با نقش تعدیل­کننده توانایی مدیران پرداختند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی ارتباط تمرکز بر مشتریان عمده و اجتناب مالیاتی در 130 شرکت از شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی1390 - 1395 همراه با بررسی نقش‌تعدیل­کننده توانایی مدیریت بود که از مدل رگرسیون خطی تابلویی استفاده شد. نتایج نشان داد که بین تمرکز مشتری و اجتناب مالیاتی رابطه‌ای­ منفی برقرار است؛ به عبارت دیگر، در شرکت‌هایی با مشتری عمده، نرخ مؤثر مالیاتی بیشتر و اجتناب از پرداخت مالیات کمتر است. علاوه‌بر این، توانایی مدیران به‌عنوان متغیری تعدیل­کننده، رابطه میان تمرکز مشتری و اجتناب مالیاتی را تضعیف می­کند.

تحلیل مطالعات نشان می­دهد که در این پژوهش­ها - بجز مطالعه تیلور و دیگران (2019)- تحلیل و تبیین اثر عواملی غیر از ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار محور بحث است. بررسی مطالعات داخلی نشان می‌دهد که موضوع بررسی در این پژوهش نوآوری دارد. البته مطالعات دیگری وجود دارد که در آن، محققان به تبیین عوامل موثر دیگر در اجتناب مالیاتی پرداخته‌اند. براین‌اساس، می­توان گفت که تفاوت این مقاله با سایر مطالعات داخلی آن است که ضمن محاسبه ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار، اثر این عامل بر اجتناب مالیاتی بررسی می‌شود. افزون‌براین، در این مقاله، شرکت­های صادراتی محل بحث است که متناظر با آن، در ادبیات پژوهشی داخلی، موردی یافت نشد.

 

3.‌ روش پژوهش

در این مقاله برای بررسی اثر ناکارایی سرمایه­گذاری نیروی کار بر اجتناب مالیاتی شرکت­های صادراتی از مدل پیشنهادی تیلور و دیگران (2019) برای داده­های 64 شرکت صادراتی استفاده شده است. مبنا در انتخاب این 64 شرکت از کل شرکت­های صادراتی در بورس اوراق بهادار، وجود داده­های حداکثری در دوره زمانی 1398-1388 است. ازاین‌رو، برخی از شرکت‌های صادراتی که فاقد مشاهده برای متغیرهای مورد استفاده بودند، حذف شدند. الگوسازی داده‌ها و اطلاعات آماری برپایه روش داده‌های تابلویی پویاست و برای برآورد الگو از تخمین­زن گشتاورهای تعمیم‌یافته استفاده می‌شود. پس از جمع­آوری داده­ها از سایت کدال[30] و سازمان بورس، در گام اول جهت برآورد کل سرمایه­گذاری نیروی کار، از متغیر جانشین درصد تغییرات در تعداد نیروی کار استفاده می‌شود. برای سنجش میزان سرمایه­گذاری مورد انتظار در نیروی کار از معادله رگرسیونی زیر استفاده می­شود:

                                                                                                                       (1)

که در آن، ^[31] درصد تغییر در تعداد کارمندان و   رشد کارمندان با یک دوره وقفه است. توضیح آنکه از منظر شرکتی، به این دلیل که درصد تغییرات در نیروی کار در یک سال می­تواند متأثر از اندازه و میزان تغییرات در سال قبل باشد؛ وقفه متغیر وابسته در الگو لحاظ شده است. ^[32] رشد فروش شرکت است که برابر با درصد تغییر درآمد فروش است. ^[33] بازده دارایی­، نماینده معیار سود خالص شرکت نسبت به کل دارایی­هاست و   تغییرات در بازده دارایی است. [34]  بازده سهام شرکت بوده و برابر با درصد تغییر در شاخص قیمت سهام شرکت است. [35] به‌عنوان اندازه شرکت برابر با لگاریتم طبیعی کل دارایی شرکت است، ^[36] نسبت آنی است که برابربا نسبت مجموع وجه نقد، سرمایه­گذاری کوتاه‌مدت و حساب­های دریافتنی به بدهی جاری است که به‌صورت درصد نشان داده می‌شود،  تغییرات در نسبت آنی، [37]  اهرم مالی است که برابر با نسبت مجموع بدهی جاری و بلندمدت به کل دارایی­هاست.

گفتنی است تبیین اولیه مدل از منظر ورود وقفه­ها و تغییرات برمبنای مطالعه تیلور و دیگران (2019) قرار دارد. پس از برآورد رابطه (1) رشد سرمایه­گذاری در نیروی کار برآوردی ( ) به‌دست خواهد آمد. بنابراین، تفاضل آن را از  محاسبه کرده و قدر مطلق جمله باقیمانده آن با نماد   نشان داده می‌شود که بیونگر ناکارایی سرمایه‌گذاری در نیروی کار در شرکت­های صادراتی است. به بیان دیگر، پس از برآورد مدل، جملات پسماند (تفاوت رشد سرمایه­گذاری در نیروی کار واقعی از برآوردی) را استخراج و قدرمطلق آن را به‌عنوان ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار به‌دست آورده و در مدل دوم به‌عنوان متغیر توضیحی به‌کار می‌رود. می­توان گفت مقادیر مثبت باقیمانده مدل بیونگر سرمایه­گذاری بیش از حد بهینه در نیروی کار و مقادیر منفی باقیمانده نشان‌دهنده سرمایه­گذاری کمتر از حد بهینه در نیروی کار را نشان می­دهد. در ادامه برای سنجش اثر این عامل بر اجتناب مالیاتی در شرکت‌های صادراتی، معادله (2) پیشنهاد می­شود.

(2) 

که در آن، [38] نرخ مؤثر مالیات حسابداری که به‌عنوان متغیر وابسته، بیونگر اجتناب از مالیات شرکت­هاست. در پژوهش­های انجام‌شده در قلمروی اجتناب مالیاتی برای بازتاب اجتناب مالیاتی و تأثیرات آن، مقیاس­های متعددی به‌کار گرفته می­شود. در این پژوهش از نرخ مؤثر مالیات حسابداری مستخرج از مطالعات رگو[39]، 2003؛ دیرنگ، هانلون و مایدِو[40]، 2010؛ ویلسون[41]، 2009؛ هوی، وو و ژانگ[42]، 2013، استفاده شد؛ به‌عنوان معیاری برای برآورد اجتناب از مالیات استفاده می­شود. نرخ مؤثر مالیاتی حسابداری نسبت وجه نقد پرداخت‌شده برای مالیات­ها در طول دوره­های معین به سود قبل از مالیات برای همان دوره است که به‌صورت درصد نشان داده می­شود که به‌عنوان کل هزینه مالیات محاسبه‌شده، با تأثیر مستقیم در درآمد، نماینده اجتناب مالیاتی است و به اقدامات اجتناب مالیاتی می‌پردازد که در درآمد خالص شرکت‌ها تأثیر می­گذارند (رابینسون، سیکس و ویور[43]، 2010) و برای ارزیابی بار مالیاتی کل و سطح اجتناب مالیاتی از آن استفاده می‌شود (دیرنگ، هنلون و مایدو[44]، 2010).

  نرخ مؤثر مالیات با یک دوره وقفه، [45]  لگاریتم ارزش بازاری شرکت در انتهای سال مالی است که برای هم­مقیاس شدن با سایر متغیرها بر 100 تقسیم می­شود. [46] حقوق صاحبان سهام و  اندازه شرکت که به‌عنوان متغیرهای کنترل درنظر گرفته می­شوند. زیرا حقوق صاحبان سهام، عملکرد مالی یک شرکت را نشان می‌دهد (چنگ، هانگ، لی و استنفیلد[47]، 2012) و شرکت­های بزرگ معمولاً از صرفه­جویی در مقیاس در برنامه‌ریزی مالیاتی سود می­برند (رگو، 2003).

در این مقاله با توجه به وجود وقفه متغیر وابسته و جهت اجتناب از درون‌زایی متغیرها و اشکالات ایجادی، در برآورد مدل از تخمین­زن گشتاورهای تعمیم­یافته استفاده می‌شود. پیش از برآورد الگو، برای جلوگیری از بروز مشکل رگرسیون کاذب، ابتدا لازم است تا متغیرها از نظر وجود ریشه واحد بررسی شوند. در این پژوهش، برای این منظور از آزمون ریشه واحد لوین- لین- چو (LLC) استفاده شده است. مطابق با این آزمون متغیرهای پژوهش دارای ریشه واحد ندارند و بنابراین، پایا هستند. پس از آزمون ریشه واحد، در ادامه آزمون‌های تشخیصی الگوی اول که با روش داده­های تابلویی پویا و تخمین­زن گشتاورهای تعمیم­یافته سیستمی برآوردشده، انجام شده است. نتایج آزمون سارگان که برای بررسی معتبر بودن متغیرهای ابزاری مورد استفاده در برآورد الگوهای پژوهش انجام‌شده، نشان از نبودن هم‌بستگی میان متغیر ابزاری و جمله اخلال دارد. نتایج آزمون آرلانو- باند نیز نشان داد که در هردو برآورد، جملات اخلال دارای خودهم‌بستگی سریالی مرتبه اول بوده و خودهم‌بستگی سریالی مرتبه دوم وجود ندارد.

 

 

 

4.‌ برآورد الگو و تجزیه و تحلیل نتایج

- برآورد الگوی اول

هدف از برآورد مدل اول استخراج متغیر ناکارایی سرمایه­گذاری نیروی کار است که درواقع، جملات پسماند مدل برآورد است. نتایج برآورد در جدول (1) گزارش شده است. همان‌طور که در جدول (1) مشهود است، متغیرهای رشد فروش در دوره قبل (با ضریب 032/0)، اندازه شرکت (با ضریب 04/1)، تغییر نسبت آنی (با ضریب 069/0) و تغییر آن در دوره قبل (با ضریب 027/0) و اهرم مالی دوره قبل (با ضریب 031/0) اثر مستقیم بر رشد کارمندان دارد. بازده دارایی­ها نیز با ضریب 002/0، اثر مستقیم بر رشد کارمندان دارد. ضریب تغییرات بازده دارایی در دوره جاری (با ضریب 280/0-)، وقفه اول تغییر در بازده دارایی (با ضریب 038/0-)، بازده سهام شرکت (با ضریب 004/0-) و نسبت آنی (با ضریب 087/0-) اثر معکوس این عوامل بر رشد کارمندان دارد.

 

جدول 1. نتایج برآورد الگوی اول

سطح احتمال	آماره z	ضریب	متغیرها
000/0	4/65-	161/0-	وقفه رشد نیروی کار
337/0	1/0	002/0	رشد فروش دوره فعلی
000/0	7/11	032/0	رشد فروش دوره قبل
000/0	7/16	002/0	بازده دارایی شرکت
000/0	0/18-	280/0-	تغییر در بازده دارایی شرکت
000/0	5/3-	038/0-	وقفه اول تغییر در بازده دارایی
000/0	2/10-	004/0-	بازده سهام شرکت
000/0	7/3	040/1	اندازه شرکت
000/0	6/18-	087/0-	نسبت آنی
000/0	5/19	069/0	تغییر نسبت آنی
000/0	9/16	027/0	تغییر نسبت آنی دوره قبل
001/0	3/3	031/0	اهرم مالی دوره قبل

منبع: یافته‌های پژوهش

 

- برآورد الگوی دوم

با توجه به برآورد الگوی نخست و مطابق با فرایندی که پیشتر بدان اشاره شد، متغیر ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار محاسبه شد که توصیف آن در قالب گروه صنایع به شرح جدول (2) است. مطابق با جدول (2) میونگین ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار گروه­های سیمان، آهک و گچ، ماشین­آلات و دستگاه‌های برقی، استخراج کانی‌های فلزی روند نزولی و سایر گروه­ها روند صعودی داشتند. میونگین کل ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار در گروه صنایع صادراتی از ابتدای دوره تا انتهای دوره نیز روند افزایشی داشته است.

 

 

جدول 2. ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار در گروه صنایع صادراتی

گروه	1390	1398	میانگین کل دوره
دارویی (13)	15/3	35/51	81/2
شیمیایی (5)	07/4	18/13	34/6
فراورده­های نفتی، کک و سوخت هسته­ای (2)	74/7	11/10	1/6
­غذایی­ و آشامیدنی به جز قند و شکر (7)	6.67	82/3	31/4
لاستیک و پلاستیک (5)	06/2	96/5	08/3
سیمان، آهک و گچ (5)	7/7	94/3	58/5
خودرو و ساخت قطعات (8)	11/5	92/6	49/4
سایر محصولات کانی غیرفلزی (4)	49/2	85/6	68/4
کاشی و سرامیک (3)	53/2	03/5	67/2
فلزات اساسی (4)	87/7	96/8	63/5
ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی (2)	81/12	89/0	45/3
ماشین‌آلات و تجهیزات (2)	93/1	88/4	95/3
محصولات کاغذی (2)	16/2	10/3	2/2
ساخت دستگاه‌ها و وسایل ارتباطی (1)	21/17	91/28	8/5
استخراج کانی‌های فلزی (1)	28/9	25/9	3/3
میونگین کل	86/5	20/10	2/4

منبع: یافته­های پژوهش

 

پس از برآورد ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار ( )، مدل (2) برآورد می­شود. براساس نتایج جدول (3) در مدل دوم، از  که بیونگر اجتناب از مالیات شرکت­هاست، به‌عنوان متغیر وابسته استفاده شده است. در این پژوهش از نرخ مؤثر مالیاتی حسابداری به‌عنوان پراکسی یا معیاری برای اجتناب مالیاتی در استفاده شده است.

مطابق با جدول (3) ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار با ضریب 71/0- اثر معکوس بر نرخ مؤثر مالیات و به‌تبع آن، اثری مستقیم بر اجتناب از مالیات شرکت­ها دارد که با منطق علمی سازگار است. از این‌رو، می­توان گفت با افزایش ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار، نرخ مؤثر مالیات کم می­شود. بدین مفهوم که اگر یک درصد ناکارایی سرمایه­گذاری نیروی کار زیاد شود، نرخ مؤثر مالیات 71/0 درصد کم می­شود؛ درنتیجه، افزایش ناکارایی سرمایه­گذاری نیروی کار موجب کاهش نرخ مؤثر مالیات حسابداری می­شود که به‌معنای افزایش اجتناب مالیاتی است. با توجه به مبانی نظری، شرکت با محیط اطلاعاتی مبهم، محیط نظارتی ضعیف و جریان­های نقدی مورد انتظار موجب ناکارایی سرمایه‌گذاری می­شود که افزایش اجتناب از مالیات را به‌همراه دارد.

ارزش بازاری شرکت با ضریب 82/7 تأثیر مستقیم بر نرخ مؤثر مالیات و به‌تبع آن، اثری معکوس بر اجتناب از مالیات شرکت­ها دارد؛ به‌طوری‌که با افزایش یک درصدی در ارزش بازار شرکت، نرخ مؤثر مالیات به میزان 82/7 درصد افزایش می­یابد که به‌معنای کاهش اجتناب از مالیات شرکت­هاست. اندازه شرکت تأثیر معکوس بر نرخ مؤثر مالیات دارد و باعت افزایش اجتناب از مالیات شرکت­ها می­شود؛ بدین معنا که اگر یک درصد دارایی شرکت افزایش ­یابد، نرخ مؤثر مالیات 05/4 درصد کم می‌شود؛ یعنی، هرچه شرکت­ها بزرگ­تر باشند، نرخ مؤثر مالیات کاهش و به‌تبع آن، اجتناب از مالیات شرکت­ها بیشتر می­شود. ضریب برآوردی حقوق صاحبان سهام در سطح اطمینان 95 درصد معنادار نیست؛ پس، می­توان گفت این عامل با اثر معنادری بر نرخ مؤثر مالیات و درنتیجه بر اجتناب مالیاتی شرکت­ها همراه نیست. با بررسی وقفه نرخ مؤثر مالیات می­توان دریافت که نرخ مؤثر شرکت در گذشته بر نرخ مؤثر مالیات سال جاری اثر مثبت دارد. درواقع، شرکت­هایی که در گذشته نرخ مؤثر مالیات حسابداری بیشتری داشته­اند، در حال حاضر نیز نرخ مؤثر زیادتری دارند و درنتیجه، اجتناب مالیاتی بیشتری خواهند داشت.

 

جدول 3. نتایج برآورد الگوی دوم

سطح احتمال	آماره z	ضریب	متغیر
000/0	3/11	47/0	وقفه نرخ مؤثر مالیات
001/0	4/3-	71/0-	ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار
000/0	4/6	82/7	ارزش بازاری شرکت
007/0	7/2-	05/4-	اندازه شرکت
834/0	2/0-	54 /3-	حقوق صاحبان سهام

منبع: یافته­های پژوهش

 

 

5.‌ نتیجه‌گیری و پیشنهادها       

هدف این مقاله، تبیین عوامل موثر بر اجتناب مالیات با تمرکز ویژه بر ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار در شرکت­های صادراتی ایران بود. برای این منظور، داده­ها و اطلاعات 64 شرکت صادراتی در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1398-1388 پردازش شد و فرایند برآورد با روش داده‌های تابلویی پویا و تخمین­زن گشتاورهای در دو مرحله اجرا شد. نخست، ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار برآورد شد. نتایج نشان داد که درمجموع، میونگین ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار طی دوره مورد بررسی تقریبا از روندی افزایشی برخوردار است. پس از محاسبه ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار، در مرحله دوم، نوع و اندازه اثرگذاری عوامل بر اجتناب مالیاتی برآورد شد.

نتایج نشان داد که ناکارایی سرمایه­گذاری نیروی کار، به‌طور معکوس بر نرخ مؤثر مالیات اثرگذار است و با توجه به ارتباط معکوس نرخ موثر (به‌عنوان پراکسی در سنجش اجتناب مالیاتی) و اجتناب از مالیات می­توان گفت که افزایش ناکارایی سرمایه­گذاری نیروی کار موجب افزایش اجتناب مالیاتی می­شود. براین‌اساس، فرضیه پژوهش مبنی‌بر تأثیر مستقیم ناکارایی سرمایه­گذاری نیروی کار بر اجتناب مالیاتی تأیید می­شود. ارزش بازاری شرکت نیز تأثیری مستقیم بر نرخ مؤثر مالیاتی داشته و به‌تبع آن با اثری معکوس بر اجتناب مالیاتی همراه است. اندازه شرکت نیز مانند ناکارایی سرمایه­گذاری در نیروی کار، اثر معکوس بر نرخ مؤثر مالیات و به‌تبع آن، اثر مستقیم بر اجتناب مالیاتی دارد. به عبارت دیگر، هرچه شرکت بزرگ­تر باشد نرخ مؤثر مالیات کمتر و اجتناب از مالیات بیشتر می­شود. توضیح آنکه یافته­های به‌دست‌آمده با نتایج تنها پژوهش موجود در این زمینه (تیلور و دیگران، 2019) سازگار است.

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ، ﺑﻪ سرمایه­گذاران ﺗﻮﺻﻴﻪ میﺷﻮد ﺑﺎ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮان، زمینه را برای افزایش گردش اطلاعات، گزارشگری مالی، تهیه منابع و نظارت بر آن ﻓـﺮاﻫﻢ کنند و از اﻳـﻦ راه، ﺑﺴﺘﺮﻫﺎی ﻻزم ﺑﺮای ﭘﺎﻳﺶ دﻗﻴﻖ­ﺗﺮ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺪﻳﺮان را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨـﺪ؛ زیرا این موضوع به احتمال زیاد موجب به‌کارگیری تعداد بهینه­ای از نیروی کار در شرکت می­شود و از پیامدهای منفی ناشی از آن برای افزایش اجتناب از مالیات، جلوگیری می­کند. همچنین، با توجه به اثرگذاری معکوس ارزش بازاری شرکت بر اجتناب مالیاتی، پیشنهاد می­شود که سیاست‌گذاران در امر مالیات­ستانی، تمرکز بیشتری بر شرکت­هایی داشته باشند که با کاهش در ارزش بازاری مواجه­اند. این تمرکز بیشتر در نظارت و کنترل شرکت­های بزرگتر و شرکت‌هایی که در گذر زمان، به‌طور محسوسی از حیث اندازه بزرگ می­شوند نیز صادق است؛ زیرا با افزایش اندازه شرکت، اجتناب مالیاتی افزایش­می­یابد.

 

[1] Hanlon & Heitzman

[2] Taylor, Al-Hadi, Richardson, Alfarhan & Al-Yahyaee

[3] Hendricks

[4] Jung, Lee & Weber

[5] Cameron

[6] Freeman, & Mishra

[7] Tax Planning

[8] Tax Shelter

[9] Agrawal

[10] Alstadsæter, Johannesen, Herry & Zucman

[11] Shams, Bose & Gunasekarage

[12] Kim & Im

[13] Healy & Palepu

[14] Biddle, Hilary & Verdi

[15] Gomariz & Ballesta

[16] Biddle & Hilary

[17] McNichols & Stubben

[18] Balakrishman, Blouin & Guay

[19] Richardson

[20] Rego & Wilson

[21] Jensen & Meckling

[22] Stein

[23] Desai & Dharmapala

[24] Easley & O’Hara

[25] Diamond & Verrecchia

[26] Pinnuck & Lillis

[27] Armstrong, Blouin, Jagolinzer & Larcker

[28] Gallemore & Labro

[29] Asiri, Al-Hadi, Taylor & Duong

[30] در سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ پس از راه‌اندازی سامانه معاملات آنلاین توسط تمامی کارگزاری‌ها سازمان بورس در اقدامی مؤثر پایگاهی را تعریف کرد که در آن، تمامی شرکت‌ها ملزم شدند کل گزارش‌های خود را در آن منتشر کنند. سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران که از آن با عنوان کدال یاد می‌شود، سامانه‌ای است که به‌همین‌منظور طراحی شده است و تمامی سرمایه‌گذاران پس از سایت بورس اوراق بهادار به آن مراجعه می‌کنند.

[31] Net Hire

[32] Sales Growth

[33] Rate of Asset

[34] Return

[35] The Logarithm of Total Assets

[36] Quick

[37] Leverage

[38] Effective Accounting Tax Rate  

[39] Rego

[40] Dyreng, Hanlon & Maydew

[41] Wilson

[42] Hoi, Wu & Zhang

[43] Robinson, Sikes & Weaver

[44] Dyreng, Hanlon & Maydew

[45] Log of Market Value

[46] Equity

[47] Cheng, Huang, Li & Stanfield

مراجع

• تحریری، آرش، خوئینی، مهین (1396). ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎت داﺧﻠﻲ، ﻛﻴﻔﻴﺖ اﻓﺸﺎ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ. ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ داﻧﺶ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻣﺎﻟﻲ، 4 (1 (12)): 120 -101.
• ثقفی، علی، عرب‌مازار یزدی، مصطفی (1389). کیفیت گزارشگری مالی و ناکارایی سرمایه‌گذاری. فصلنامه پژوهش­های حسابداری مالی، 2 (4): 20-1.
• خواجوی، شکرلله، ممتازیان، علیرضا، دهقانی سعدی، علی اصغر (1395). بررسی اثرگذاری قابلیت‌های مدیران بر اجتناب از پرداخت مالیات شرکت­ها. فصلنامه دانش حسابداری مالی، 3 (3 (10)):45-23.
• زروکی، شهریار، یوسفی بارفروشی، آرمان، توسلی­نیا، علی، حدیدی، مروارید (1401). برآورد فرار مالیاتی با روش تانزی و تحلیل اثر ابزارهای مالی دولت. فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 11 (42): 108-83.
• صفا، مژگان، قاضی، سید رضا، حسامی، ندا (1399). ارتباط تمرکز مشتری و اجتناب مالیاتی با نقش تعدیل‌کننده توانایی مدیران. فصلنامه حسابداری و حسابرسی، 10 (1): 113-91.
• ضیایی بیگدلی، فرهاد (1383). مالیات بر ارزش افزوده: مالیات مدرن. پژوهشکده امور اقتصاد: تهران.
• محمدی، یادگار، محمدی، اسفندیار، اسماعیلی کیا، غریبه (1398). اعتماد به نفس بیش از حد مدیران، سیاست­های تأمین مالی و کارایی سرمایه­گذاری. فصلنامه بررسی مسائل اقتصاد ایران، 6 (2): 231-195.
• Alstadsæter, A., Johannesen, N., Herry, S. L. G., & Zucman, G. (2022). Tax evasion and tax avoidance. Journal of Public Economics, 206, 104587.
• Armstrong, C. S., Blouin, J. L., Jagolinzer, A. D., & Larcker, D. F. (2015). Corporate governance, incentives, and tax avoidance. Journal of Accounting and Economics, 60(1): 1-17.
• Asiri, M., Al-Hadi, A., Taylor, G., & Duong, L. (2020). Is corporate tax avoidance associated with investment efficiency? The North American Journal of Economics and Finance: 101143.
• K. K. (2007). Corporate tax planning. Vol. I. Sixth edition. 3.11 Allingham.
• Biddle, G., & Hilary, G. (2006). Accounting quality and firm-level capital investment. The Accounting Review, 81(5): 963–982.
• Biddle, G. C., Hilary, G., & Verdi, R. S. (2009). How does financial reporting quality relate to investment efficiency? Journal of Accounting and Economics, 48(2-3): 112-131.
• Balakrishman, K., Blouin, J., & Guay, W. (2012). Does tax aggressiveness reduce corproate transparency? Wharton working paper.
• Cameron, K. S (1994) Strategies for successful organizational downsizing. Human Resource Management, 33(2): 189–211.
• Cameron, K. S., Freeman, S. J., & Mishra, A. K. (1991). Best practices in white-collar downsizing: Managing contradictions. Academy of Management Perspectives, 5(3): 57-73.
• Cheng, C. A., Huang, H. H., Li, Y., & Stanfield, J. (2012). The effect of hedge fund activism on corporate tax avoidance. The Accounting Review, 87(5): 1493-1526.
• Desai, M. A., & Dharmapala, D. (2006). Corporate tax avoidance and high-powered incentives. Journal of financial Economics, 79(1): 145-179.
• Diamond, D.W., Verrecchia, R.E., (1991). Disclosure, liquidity, and the cost of capital. The Journal of Finance, 46: 1325–1359.
• Dyreng, S. D., Hanlon, M., & Maydew, E. L. (2010). The effects of executives on corporate tax avoidance. The Accounting Review, 85(4): 1163-1189.
• Easley, D., O’Hara, M., (2004). Information and the cost of capital. The Journal of Finance, 59: 1552–1583.
• Gomariz, M. F. C., & Ballesta, J. P. S. (2014). Financial reporting quality, debt maturity and investment efficiency. Journal of Banking & Finance, 40: 494-506.
• Gallemore, J., & Labro, E. (2015). The importance of the internal information environment for tax avoidance. Journal of Accounting and Economics, 60(1): 149-167.
• Hanlon, M., & Heitzman, S. (2010). A review of tax research. Journal of Accounting and Economics, 50(2-3): 127-178.
• Healy, P. M., & Palepu, K. G. (2001). Information asymmetry, corporate disclosure, and the capital markets: A review of the empirical disclosure literature. Journal of Accounting and Economics, 31(1-3): 405-440.
• Hendricks, L. (2002). How important is human capital for development? Evidence from immigrant earnings. American Economic Review, 92(1): 198-219.
• Hoi, C. K., Wu, Q., & Zhang, H. (2013). Is corporate social responsibility (CSR) associated with tax avoidance? Evidence from irresponsible CSR activities. The Accounting Review, 88(6): 2025-2059.
• Jensen, M. C., & Meckling, W. H. (1976). Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership structure. Journal of Financial Economics, 3(4): 305-360.
• Jung, B., Lee, W. J., & Weber, D. P. (2014). Financial reporting quality and labor investment efficiency. Contemporary Accounting Research, 31(4): 1047-1076.
• Kim, J., & Im, Ch. (2017). Study on corporate social responsibility (CSR): Focus on tax avoidance and financial ratio analysis. Sustainability, 9(10): 1710.
• McNichols, M. F., & Stubben, S. R. (2008). Does earnings management affect firms’ investment decisions? The Accounting Review, 83(6): 1571-1603.
• Pinnuck, M., & Lillis, A. (2007). Profits versus losses: Does reporting an accounting loss act as a heuristic trigger to exercise the abandonment option and divest employees? The Accounting Review, 35(82): 1031–1053.
• Robinson, J.R., Sikes, S.A. & Weaver, C.D. (2010). Performance measurement of corporate tax departments. The Accounting Review, 85(3): 1035-1064.
• Rego, S. O. (2003). Tax‐avoidance activities of US multinational corporations.Contemporary Accounting Research, 20(4): 805-833.
• Rego, S.O., Wilson, R., (2012). Equity risk incentives and corporate tax aggressiveness. Journal of Accounting Research. 50 (3): 775–810.
• Richardson, S. (2006). Over-investment of free cash flow. Review of Accounting Studies, 11(2-3): 159-189.
• Shams, S., Bose, S., & Gunasekarage, A. (2022). Does corporate tax avoidance promote managerial empire building? Journal of Contemporary Accounting & Economics, 18(1): 100293.
• Stein, J.C., (2003). Agency, information, and corporate investment. In: George, M., Constantinides, M.H., Stultz, R.M. (Eds.), Handbook of the Economics of Finance. Elsevier North-Holland, Amsterdam: 111–163.
• Taylor, G., Al-Hadi, A., Richardson, G., Alfarhan, U., & Al-Yahyaee, K. (219) Is there a relation between labor investment inefficiency and corporate tax avoidance? Economic Modelling, 82: 185-201.
• Wilson, R. J. (2009). An examination of corporate tax shelter participants. The Accounting Review, 84(3): 969-999.