اثر پروژه بین‌المللی منارید بر توسعه جوامع محلی (مورد مطالعه: پروژه هامون سیستان)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 14، دوره 17، شماره 3 - شماره پیاپی 60، آذر 1401، صفحه 757-772   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نازنین نعیم آبادی^{* 1}؛ حمید جلالیان²؛ وحید ریاحی³؛ محمودرضا میرلطفی⁴

¹دانشگاه خوارزمی تهران،

²دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

³عضو هیئت علمی گروه جغرافیای دانشگاه خوارزمی تهران

⁴دانشیار گروه جغرافیای زابل، زابل، ایران

چکیده

هدف مطالعه حاضر، ارزشیابی اثر این پروژه بر توسعه جوامع محلی ناحیه هامون است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش گردآوری و تحلیل اطلاعات، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش، سه روستای کیخا، سنچولی، بلند و شهرک علی‌اکبر در شهرستان هامون است. داده های میدانی با ابزار پرسشنامهء محقق ساخته و به روش پیمایشی و همراه با مصاحبه گردآوری شد. تعداد نمونه ها برای تکمیل پرسشنامه، 314 خانوار بود که به صورت تصادفی از میان 1717 خانوار انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد این پروژه در بُعد اجتماعی تنها در گویه‌های (افزایش خودباوری در زمینه‌ء توانایی‌های افراد در روستا، افزایش مشارکت زنان خانواده در امور توسعه روستا، همبستگی و ارتباط جمعی بین زنان در روستا، وجود شبکه‌های اجتماعی و اقتصادی برای دختران و زنان در روستا، امنیت اجتماعی مناسب برای رفت و آمد زنان و دختران)، در بُعد محیطی در گویه‌های (ترویج و اجرای کلاس‌های آموزشی از طرف مروجین منطقه، آموزش کشت‌های متنوع در زمین زراعی)، در بُعد زیرساختی در گویه‌های (دسترسی به نهاده‌های مختلف کشاورزی، دسترسی به تعاونی روستایی) تاثیرات مطلوبی داشته‌است و در سایر ابعاد اقتصادی و کالبدی در هیچ یک از گویه‌ها اثر مطلوبی نداشته‌است. همچنین نتایج تحلیل فضایی توسعه جوامع محلی به تفکیک ابعاد توسعه در ناحیه هامون نشان داد، روستای کیخا بالاترین رتبه را در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیرساختی، محیطی) از نظر تاثیرپذیری از پروژه منارید به خود اختصاص داده‌است.

کلیدواژه‌ها

پروژه بین‌المللی منارید؛ توسعه جوامع محلی؛ توسعه روستایی؛ هامون

مراجع

آجورلو، مجید؛ عبدی، مصطفی؛ رضوانی، رضوان و مرادی، محمد. (1393). بررسی برخی از جنبه­های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پروژه­ی منارید در سیستان.  دومین همایش ملی بیابان با رویکرد مدیریت مناطق خشک و کویری.

اسدی، زینب؛ پوررمضان، عیسی و مولایی هشجین، نصرالله. (1395). نقش مشارکت در توسعه روستایی بخش خشکبیجار شهرستان رشت،  فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 5(15)، 82-61.

افشاری ،اعظم (1393). اثرات اقتصادی-اجتماعی پروژه بین­المللی منارید بر شاخص زیست­محیطی بیابان زدایی (مطالعه موردی: هامون شهر سیستان)، پایان نامه کارشناسی ارشد بیابان­زدایی، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک.

برقی، حمید؛ قنبری، یوسف و سعیدی، محمد. (1392). بررسی عملکرد شورای اسلامی روستا و میزان مشارکت مردم در توسعه روستایی (مطالعه موردی: دهستان حسین آباد شهرستان نجف آباد). فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 2(4)، 119-138.

اسکندری نسب، حمیرا؛ کریمیان، علی اکبر و فتاحی، احمد. (1395). بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای اجرای طرح منارید در استان یزد،. دومین کنگره ملی توسعه و ترویج مهندسی کشاورزی و علوم خاک ایران.

امامی، نفیسه؛ احمدپور، امیر؛ عابدی سروستانی، احمد و شهرکی، محمدرضا. (1396). بررسی تاثیر پروژه ترسیب کربن بر توانمندی جوامع محلی (مورد مطالعه حوزه آبخیز تیل آباد استان گلستان).  فصلنامه پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، 10(4)، پیاپی 40.

خلیلی اقدم، نبی؛ مساعدی، ابوالفضل و لطیفی، ناصر. (1386). بررسی خشکسالی و روند وقوع آن در ارومیه،  ویژه نامه زراعت و اصلاح نبابات، 5: 157-146.

رضایی، روح الله؛ حسینی، سید محمود و شریفی، امید. (1389). واکاوی و تبیین تاثیر خشکسالی بر مناطق روستایی شهرستان زنجان (مطالعه موردی: روستای حاج آرش)،  پژوهش­های روستایی، 1 (3): 130-109.

فولادیان ، مرجان؛ کیانی، بهمن و کریمیان، علی اکبر. (1395). اثر پروژه منارید در توانمندسازی و جلب مشارکت زنان روستایی (مطالعه موردی: روستای کمکوییه، شهرستان بهاباد، استان یزد). ششمین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار. ص5.

کردوانی ، پرویز (1380). خشکسالی و راههای مقابله با آن در ایران: آب: در کشاورزی، صنعت و شهر. موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.

کابلی، نرجس؛ تقی پزشکی راد، غلامرضا و شعبانعلی فمی، حسین. (1391). اثرات و راهکارهای مقابله با خشکسالی، اولین همایش تخصصی توسعه کشاورزی استان­های شمال غرب کشور، مشکین شهر

حسن زاده ، داود. (1387). رویکرد اجتماع محور به کیفیت زندگی اجتماعات محلی. ). فصلنامه مدیریت شهری، 2. ص22.

صادقی نیا، مجید؛ تقی زاده، روح الله و جعفری، زهرا. (1393). بررسی علل موفقیت و شکست طرح­ای مرتعداری (مطالعه موردی: استان سمنان)،  اولین کنفرانس بین­المللی مهندسی محیط زیست

مظاهری، زهرا و صفری، نادعلی. (1388). بررسی اثرات خشکسالی بر زندگی جامعه عشایری: مطالعه موردی استان چهارمحال بختیاری،  دومین همایش ملی اثرات و راهبرد­های مدیریت خشکسالی، اصفهان.

Ahmad, H., Noraini, A.T. (2015). Empowering Local Communities: Decentralization, Empowerment and Community Driven Development. Quality & Quality, 49 (2): 827-838.

Aref. F. (2009). People’s participation in community Development: A case study in a plan Ned Viilage settlement in Malaysia, World Rural observations 2009. 1(2): 45-54. ? London: Routledge.

Chaskin, R. J.  Brown, P. Venkatesh, S. Vidal, A. (2001). Building Community Capacity. New York:

    Aline De Gruyter.p44.

Flora, C.B., Flora. J.L. (1993). “Entrepreneurial Social Infrastructure: A Necessary Ingredient.” Annals of             

  The American Academy of Political and Social Sciences. 539:48-58.p11.

Gow, D.D., Jerry, V. (1983). Be yond the Rhetoric of Rural Development participation: How Can It Be Done? World Development, vol. 11, No 5, pp. 421-446.

Giampiccoli, A., Mtapuri, O. (2012). Community-based tourism: An exploration of the concept(s) from a Political perspective. Tourism Review International, 16. 29-43.

Gilchrist, A. (2004). The well-connected community: a networking approach to community development: Community Development Foundation (Great Britain), The Policy Press, UK.p9.

Fernandez, S., Moldogaziev, T. (2013). Using employee empowerment to encourage innovative behavior in the public sector. Journal of Public Administration Research and Theory, 23, 155-187.

Hackett, H (2004). Community capacity building. Paper presented at the conference of social Planning        assistance professionals in the provincial and municipal sectors. Retrieved 29, May, 2009.

Ife, J. (2002). Community development: Community- based alternatives in an age of globalisation. Sydney: Longman Press.

Ivanovic, M. (2009). Cultural Tourism. USA: Juta and Company Limited.

JUMA. P. (2005). The role of community participation in the district focus for rural development Turkey.   planning strategy: A case study of Busia district Kenya, Dept. of Geography, University of Nairobi .Vol.6, No.2, pp163-182.

Kuponiyi, F. A. (2008). Community Power Structure: The Role of Local Leaders in Community Development Decision Making in Ajaawa, Oyo State, Nigeria. The Anthropologist, 10(4), 239-243.

Mancini, J. A. Martin, J. A. Bowen, G. L. (2003). Community capacity and social organization: The role of community in the promotion of health and the prevention of illness. New York: Kluwer Academic/ Plenum Publishers.p67.

Mahoney, M., Potter, J.-L., Marsh, R. (2007). Community participation in HIA: Discords in teleology and terminology. Critical Public Health, 17(3), 229-241.

Pascuccit, S., Magistris, T., Dries, L., Adinolfi, F., Capitanio, F. (2013). Participation of Italian farmers in rural development policy, European Review of Agricultural Economics Vol 40 (4). PP: 605-631.

Park, E.Kim, S (2014). Enhancing Local Community’s Involvement and Empowerment through rural Practicing Cittaslow: Experiences from Goolwa, South Australia. SHS Web of Conferences, 12: http://www.shs-conferences.org/articles/shsconf/ pdf/2014/09/shsconf_4ictr2014_01044.pdf.

Soepijanto, B.Zauhar, S., Haryono, B.S., Soeaidy, S. (2013). Model of Effective Community Policy of. Forestry Partnership to Forest Community in Mesuji-Lampung. OSR Journal of Humanities and Social Science (IOSR-JHSS), 17(1):7- 14.

Selby Madzivhandila, T.,  Caswell., M. (2014). Community Participation in Local Government Planning Processes: A Paramount Step towards a Successful Service Delivery.  In Mediterranean Journal of Social Sciences 5(16) • July 2014. ISSN 2039-2117.

Tesoriero, F. Lfe, J. (2006). Community development: community -based alternatives in an age of globalisation: Pearson Education Australia. P15.

Williams, C. C. (2004). Community Capacity Building: A Critical Evaluation of the Third Sector. Approach. Review of Policy Research, 21(5), 729-733.