تحلیل عوامل مؤثر بر الگوی سرمایه‌گذاری مسکن (مورد شناسی؛ کلانشهر اهواز)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 6، دوره 18، شماره 4 - شماره پیاپی 65، اسفند 1402، صفحه 71-84   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ابوالفضل مشکینی^{* 1}؛ فاطمه پیری²؛ سعید امان پور³

¹دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

²دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

³دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

مقدمه: عوامل گوناگون و طیف وسیعی از متغیرها، از جمله: ساختار عرضه و تقاضا، بازار پول و سرمایه، ارز و طلا، درآمد نفتی، قیمت حامل­ های انرژی، درآمد خانوار، عوامل جمعیتی، نقدینگی و تورم، تسهیلات خرید مسکن، بازار نهاده­های تولید مسکن، سیاست­های دولتی، قوانین شهرسازی و ... تأثیرات انکارناپذیری بر سرمایه گذاری در بازار مسکن برجا می ­گذارند.
هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر الگوی گردش سرمایه ­گذاری مسکونی در شهر اهواز انجام شده است.
روش‌شناسی تحقیق: مطالعه حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت تحقیق جزو تحقیقات توصیفی- تحلیلی و اکتشافی به شمار می­ آید‌ و به روش پیمایشی و میدانی و مصاحبه انجام شده است.  به‌ منظور تحلیل داده­ ها، از مدل‌های تحلیل عاملی اکتشافی و معادلات ساختاری استفاده شد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر کلانشهر اهواز می­باشند.
یافته ­ها: بر اساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی 4 عامل اقتصادی با مقدار ویژه 078/11، عامل کالبدی - زیرساختی با مقدار ویژۀ 352/6، عامل مدیریتی - نهادی با مقدار ویژۀ 17/5 و در نهایت عامل اجتماعی- جمعیتی با مقدار ویژه 19/4 به عنوان عوامل مؤثر در تدوین الگوی سرمایه‌گذاری مسکن شناسایی شدند. این عوامل با متغیرهای تبیین‌کنندۀ خود بصورت مثبت و منفی بر روند سرمایه‌گذاری مسکن در کلانشهر اهواز تأثیر زیادی گذاشته اند. عامل اول به ترتیب با 19/38 درصد و مقدار ویژه 078/11 و عامل چهارم 239/15 درصد از کل تغییرات 33 گویه‌ها را تبیین کرده‌ است.
نتایج: بازار مسکن تحت تأثیر فاکتورها و عناصر اقتصادی، سیاسی، کالبدی و اجتماعی می‌باشد، بدین معنی که رویکرد اقتصاد سیاسی فضا، فضا را تحت الشعاع نظام سرمایه­ داری می­داند که برای بقای خود، ناچار به توسعه نامتوازن می­باشد. نتایج حاصل از این مطالعه، به درک کلی از سرمایه­گذاری و مسکن در کلانشهر اهواز به عنوان مرکز استان استراتژیک خوزستان کمک کرده و تجزیه و تحلیل مفیدی از نمونه سرمایه ­گذاری های انجام شده در این کلانشهر ارائه می­دهد.

کلیدواژه‌ها

چرخش مالی؛ اقتصاد مسکن؛ کلانشهر اهواز

مراجع

اسدی، مرتضی و صفی خانی گلبوس، پرستو. (1396). عوامل موثر بر سرمایه گذاری بخش خصوصی در مسکن در ایران. فصلنامه اقتصاد مسکن، 6، 99-78.

اسدی، صالح؛ مشکینی، ابوالفضل، علوی، سیدعلی و صفرقائدی، رحمت. (1399). تبیین سناریوهای مسکن گروه ­های آسیب شهری (مطالعة موردی: کلان شهر تهران). پژوهش­های جغرافیای انسانی، 3(52)، 888-871.

بارانی، برزین. (1393). بررسی عوامل نگرشی سرمایه گذار بر رضایت از سرمایه گذاری و تصمیم به سرمایه گذاری مجدد (مورد مطالعه: سرمایه گذاران زمین و مسکن در کلان شهر اهواز). پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، استاد راهنما: مهدی نداف، پردیس بازرگانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

شاه آبادی، ابولفضل و گنجی، مهسا. (1392). تحلیل عوامل مؤثر بر سرمایه گذاری در بخش مسکن و ساختمان ایران. دو فصلنامه اقتصاد توسعه و برنامه­ ریزی، 2(1)، 21-1.

شیخ بیگلو، رعنا. (1392). اهمیت سیاست­گذاری در بخش مسکن و ارزیابی وضعیت شاخص­های مسکن در ایران. مجله معماری و شهرسازی، 2(1)، 82-72.

عاقلی کهنه شهری، لطفعلی. (1386). تحلیل عوامل مؤثر بر تقاضای سرمایه گذاری در واحدهای مسکونی شهری. فصلنامه  اقتصاد مسکن، 40، 6-16.

نعمتی، غلامرضا؛ علیزاده، محمد و فطرس، محمد حسن (1398). شناسایی عوامل مؤثر بر سرمایه گذاری بخش خصوصی در مسکن با تأکید بر سیاست­های مالی و پولی: رویکرد بیزین. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 8(29)، 109-87.

نقی زاده، جواد. (1394). تحلیل فضایی تقاضای مسکن و پایداری سیستم مسکونی شهر تهران، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، استاد راهنما: اسماعیل علی اکبری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

شکرگزار، اصغر و رضایی­ پور، غنچه. (1392). تحلیلی بر نقش انبوه سازان در توسعۀ مسکن کلانشهر رشت. فصلنامه مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه های انسانی، 8(22)، 47-36.

سوری، علی. (1396). شناسایی ادوار تجاری بخش مسکن در اقتصاد ایران. معاونت امور اقتصادی، وزارت امور اقتصادی و دارایی.

فضلی­زاده، حسین؛ روانشادنیا، مهدی و کاشانی، حامد. (1395). ارائه مدلی به منظور پیش بینی چرخه ­های تجاری بازار سرمایه گذاری مسکن به کمک متغیرهای اقتصادی پیشرو با استفاده از شبکه ­های عصبی مصنوعی و الگوریتم ژنتیک. فصلنامه اقتصاد مسکن، 59، 11-1.

چگینی، علی و قائدی، علی. (1394). بررسی دلایل ایجاد دوره­ های رونق و رکود در بخش مسکن با تأکید بر دوره رکودی سال­های 1392 تا 1394. فصلنامه اقتصاد مسکن،52، 38-12.

حسینی شه پریان، نبی الله. (1394). تحلیلی بر عدالت فضایی با تأکید بر خدمات عمومی شهری کلانشهر اهواز. پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما، مسعود صفایی­ پور، گروه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز.

رضوی، مهدی؛ ایزدخواستی، حجت و دستجردی، وحیده. (1400). شناسایی عوامل مؤثر بر نرخ مالیات بر مسکن­ های خالی در اقتصاد ایران رویکرد مدلسازی تشریحی- ساختاری (ISM). فصلنامه اقتصاد شهری،  5(2)، 34-17.

Antipa, C., & Schalck, P. (2009). Impact of fiscal policy on residential investment in France, Housing Markets in Europe. Journal of Urban Economics, 6(5), 1-21.

Arundel, R., & Hochstenbach, C. (2018). The spatial polarization of housing markets and wealth accumulation, Centre for Urban Studies, 32, 1-32.

Bourdieu, P. (2005). The Social Structures of the Economy. Cambridge: Polity.

Buiter, W.H. (2010). Housing wealth isn’t wealth. Economics-the Open Access E-Journal, 4(1), 1-29.

Christophers, B. (2010). On voodoo economics: theorising relations of property, value and contemporary capitalism. Transactions of the Institute of British Geographers, 35(1), 94-108.

Forrest, R., & Yip, N.M. (2011). Housing Markets and the Global Financial Crisis. Cheltenham: Edward Elgar.

Fuller, G. W., Johnston, A., & Regan, A. (2019). Housing prices and wealth inequality in Western Europe. West European Politics, Housing. Theory and Society, 43(2), 297-230.

Golabeska, E. (2015). Identification of Selected Factors Affecting the Profitability of Investing in Real Estate), Newsletter of the Association of Valuers of the Wielkopolska Region. The problems of Real Estate Market, 2(44(, 77-84.

Gotham, K.F. (2009). Creating Liquidity out of Spatial Fixity: The Secondary Circuit of Capital and the Subprime Mortgage Crisis. International Journal of Urban and Regional Research, 33(2). 355–371.

Jacobsen, D.H., Kristin Solberg, J., & Hangland, K. (2007). Housing Iinvestment and House Prices. Journal of Norge bank Economic Bulletin, 78(1), 33-46.

Klink,J., Denaldi, R. (2014). On financialization and state spatial fixes in Brazil. A geographical and historical interpretation of the housing program My House My Life, Habitat International, 44, 220-226.

Lersch, P. M., & Dewilde, C. (2018). Homeownership, saving and financial wealth: a comparative and longitudinal analysis. Housing Studies, 33(8), 1175-1206.

Maclennan, D., & Miao, J. (2017). Housing and capital in the 21st century. Housing Theory & Society, 34(2), 127-145.

Mayer, E., & Gareis, J. (2013). What drives Ireland’s housing market? A BayesianDSGE approach. Open Economies Review, 24(5). 919-961.

Nneji, O., Brooks, C., Ward, C. W. (2013). House Price Dynamics and Their Reaction to Macroeconomic Changes. Economic Modelling, 32, 172-178.

Pereira, A. (2017). The financialization of housing in Brazil: new frontiers. International Journal of Urban and Regional Research, 41(4), 604-662.

Sassen, S. (2009). When Local Housing Becomes an Electronic Instrument: The Global Circulation of Mortgages - A Research Note. International Journal of Urban and Regional Research, 33(2), 411–426.

Theurillat, T., Lenzer J.H., & Zhan, H. (2017). The Increasing Financialization of China’s Urbanization. Issues & Studies, 54(4), 1-33.

Wyly, E., Moos, M., Hammel, D., & Kabahizi, E. (2009). Cartographies of race and class: mapping the classmonopoly rents of American Subprime Mortgage Capital. International Journal of Urban and Regional Research, 33(2), 332–354.