واکاوی سبک زندگی مصرفی جوانان و بزرگسالان متأهل در شهرهای اردبیل و پارس‌آباد بر حسب تجربۀ آن‌ها از ارتباطات رسانه‌ای از طریق رویکرد داده‌بنیاد

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 6، دوره 12، شماره 43، شهریور 1401، صفحه 159-184   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/uss.2022.696863

نویسندگان

فرشید خدادوست¹؛ اقباله عزیزخانی^{* 2}؛ سروش فتحی³

¹دانشجوی دکتری گروه جامعه‌شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران

²استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران(نویسنده مسؤول)

³دانشیار گروه جامعه شناسی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش مطالعۀ سبک زندگی مصرفی جوانان و بزرگسالان متأهل در شهرهای اردبیل و پارس‌آباد بر حسب تجربۀ آن‌ها از ارتباطات رسانه‌ای است. روش تحقیق به ‌صورت کیفی از نوع داده‌بنیاد است. مشارکت‌کنندگان پژوهش را جوانان و بزرگسالان متأهل تشکیل داده‎اند که به‌صورت نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‎اند و پایان نمونه‌گیری از طریق اشباع نظری مشخص شده است. ابزار گردآوری مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بود و تجزیه و تحلیل اطلاعات در سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت. نرم­افزار مورد استفاده در این پژوهش، مکس‌کیودا بود. نتایج منجر به شناسایی 184 مضمون پایه، 19 مضمون فرعی و 10 مضمون اصلی شامل «سبک زندگی انفعالی، سبک زندگی ارتباطی، سبک زندگی ابداعی، مصرف فرهنگی، مصرف مادی، مصرف فراغت، مصرف سلامت، شرایط مردم، بعد اعتقادی و دینی، بعد جمیعت‌شناسی» بود. سپس برای تعیین مقوله‌های علّی، زمینه‌ای، محوری، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها، مدل پارادایمی پژوهش تدوین شد. با استفاده از یافته‌های این پژوهش، می‌توان سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های خوبی در زمینۀ سبک زندگی اسلامی- ایرانی اتخاذ کرد و در این زمینه تغییر سیاست‌های صدا و سیما می‌تواند باعث اجرای چنین سبک بومی در کشور گردد.
 

کلیدواژه‌ها

سبک زندگی؛ رسانۀ ارتباط جمعی؛ جوانان؛ بزرگسالان متأهل؛ روش داده‌بنیاد

مراجع

آتشین‌صدف، عبدالرضا و  خیری، محمد. (1399). بررسی فلسفی رابطۀ سبک زندگی، پول و مد از منظر جورج زیمل، پژوهشنامۀ سبک زندگی، 6(1)، 51-67.

امام جمعه­زاده، سید جواد؛ مرندی، زهره؛ رهبرقاضی، محمودرضا و سعیدی ابواسحقی، لیلا. (1392). بررسی رابطۀ مصرف رسانه و سبک زندگی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان، فصلنامۀ پژوهش­های ارتباطی، 20 (2)؛ 120-101.

تن، الکسیس اس .(1388). نظریه ها و پژوهش­های ارتباط جمعی، ترجمۀ نعیم بدیعی، تهران: انتشارات همشهری.

حاجیانی، ابراهیم. (1391). الگوهای سبک زندگی ایرانیان، تهران: پژوهشکدۀ مرکز تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام.

خورشیدی زگلوجه، رضا؛ حبیب­پور گتابی و کرم­پور، روزا. (1397). بررسی عامل­های سبک زندگی در خانواده­های روستایی با مطالعه­ای در بین خانواده­های روستایی شهرستان بستان‌آباد، مطالعات جامعه­شناسی، 10 (38)؛ 137-119.

خیری، حسن. (1389). دین، رسانه، ارتباطات اجتماعی پیش‎درآمدی بر نظریۀ ارتباطات اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه قم.

زارع، بیژن و فلاح، مهدی. (1391). بررسی سبک زندگی جوانان در شهر تهران و عوامل موثر بر آن. فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، 5(4)، 75-105.

زردشت، رقیه؛ تدین فر، موسی الرضا؛ رهنما، فاطمه؛ اکبرزاده، رویا؛ استاجی، زهرا و نجار، لادن. (1348). بررسی سبک زندگی در ساکنان شهر سبزوار. مجله علمی - پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 13(3)، 134-139.

سلیمی، محمد و صالحی امیری، سیدرضا. (1396). الگویی مطلوب از شاخص های سنجش امور فرهنگی در رسانۀ ملی، دوفصلنامۀ علمی_پژوهشی مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه، 1(1)، 27-62.

شریفی، احمد حسین. (1391). سبک زندگی به عنوان شاخصی برای ارزیابی سطح ایمان، فصلنامۀ معرفت فرهنگی اجتماعی، 3(3)؛ 62-49.

شهابی، محمود و قائم پور، محمدعلی. (1399). مرزبندی و ترددهای فرهنگی در میان گروه‌های سبک زندگی مختلف در شهر تهران. فصلنامۀ مطالعات فرهنگ - ارتباطات، 21(51)، 229-260.

صادقی، سوسن. (1395). بررسی تأثیر تماشای برنامه­های شبکۀ اول تلویزیون بر سبک زندگی ساکنان شهر تهران، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، دانشکده مدیریت تهران غرب، رشتۀ مدیریت رسانه.

صمدی، منصور. (1386). رفتار مصرف­کننده، تهران: آییژ.

فاضلی، محمد. (1382). مصرف و سبک زندگی، قم: صبح صادق.

فتحی، حبیب­اله و جعفری، علی. (1396). رابطۀ مصرف رسانه­ای با تغییر سبک زندگی، فصلنامۀ مطالعات رسانه­های نوین، 3 (9)؛ 255-222.

فتحی، سروش و مختارپور، مهدی. (1393). بررسی نقش و تأثیر رسانه‌های نوین تصویری در تغییر سبک زندگی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات تهران). مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، 6(2)، 118-101.

فیاض، آرش. (1390). کارکرد و تأثیرات رسانه­ها در برخی بحران­های اجتماعی کشور در رسانه­ها و فرهنگ عمومی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

کاظمی، عباس. (1392). پرسه­زنی و زندگی روزمرۀ ایرانی، تهران: فرهنگ جاوید، چاپ اول.

کاوه­فیروز و صارم، اعظم. (1396). بررسی تأثیر مؤلفه­های سبک زندگی بر نگرش دختران مجرد در باب ازدواج، مسائل اجتماعی ایران، 8 (1)؛ 96-74.

کاویانی، محمد. (1390). کمی­سازی و سنجش سبک زندگی اسلامی، مجلۀ علمی_پژوهشی روانشناسی و دین، 4(2)؛ 44-27.

کرمی، امیر. (1395). بررسی تأثیر شبکه­های فارسی زبان ماهواره­ای بر تحول سبک زندگی عمومی با تأکید بر فعالیت­های روزمره در بین دختران 18 تا 35 سال ساکن منطقۀ 5 تهران، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم ارتباطات، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق.

کلانتری، اسماعیل؛ کلانتری، ابراهیم؛ محمودی، فاطمه و مقامی، حمید. (1394). ارائۀ چارچوب مفهومی سبک کسب و کار اسلامی. فصلنامۀ مدیریت اسلامی، 23(3)، 123-142.

کوهی، کمال؛ عباس­زاده، محمد و بی­شک، علی خواجه. (1393). بررسی تأثیر رسانه­های داخلی و خارجی بر میزان پایبندی به سبک زندگی دینی در بین شهروندان 15-65 شهر تبریز، پژوهش­های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 3 (1)؛ 94-79.

کیانی، مژده و صالحی، خدیجه. (1398). تأثیر سرمایۀ فرهنگی بر سبک زندگی جانبازان جنگ تحمیلی شهر نجف آباد، مجلۀ مطالعات ملی، 20 (77)؛ 160-145.

مظفری­نیا، سهراب و قاسم­پور، مریم. (1396). بررسی رابطه بین سبک زندگی متأثیر از فضای مجازی و طلاق عاطفی در شهر ایلام، فصلنامۀ علمی_ترویجی فرهنگ ایلام، 18 (56 و 57)؛ 191-172.

مهاجرانی، علی اصغر؛ حقیقتیان، منصور و یوسف نیا، مهدی. (1394). بررسی تأثیر شهرنشینی بر سبک زندگی ساکنان روستاهای تبدیل شده به شهر در ایران (نمونۀ موردی: شهرستانهای خواف و رُشتخوار در استان خراسان رضوی) مطالعات توسعۀ اجتماعی –فرهنگی، ۴ (۲) :۱۲۳-۱۰۳.

مهدوی کنی، محمدسعید. (1386). مفهوم گسترۀ آن در علوم اجتماعی،  سبک زندگی. فصلنامۀ  تحقیقات فرهنگ، شمارۀ 1.

مهدی زاده، سیدمحمد. (1391)، نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: نشر همشهری، چاپ اول.

نجارزاده، محمد. (1391). بررسی‌ تفاوت‌های سبک زندگی گروه‌های‌ شهری و روستایی در ارتباط با جهانی‌ شدن فرهنگی‌ (مطالعۀ موردی: اصفهان و روستاهای آن) جامعه‎شناسی کاربردی، 23(4)، 143-164.

نوری لنگ، سمانه؛ امیدی، اسماعیل و شریفی طاسکوه، رفعت­الله. (1396). بررسی تأثیر رسانه‌های جمعی خارجی و شبکه­های ماهواره­ای بر سبک زندگی، فصلنامۀ دانش انتظامی گیلان، 6 (21)؛ 119-102.

وارسته‌فر، افسانه و مختاری، هانیه. (1388). بررسی الگوی مصرف نزد زنان شهر تهران، فصلنامۀ پژوهش اجتماعی، 2(5)، 41-62.

Adler, Alfred (1956). The Individual Psychology of Alfred Adler. New York: Basic Books Inc.

Braun, V. & Clarke, V. (2006), “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101.

Chukwuere, J. E., & Chukwuere, P. C. (2017). The impact of social media on social lifestyle: A case study of university female students. Gender and Behaviour, 15(4), 9966-9981.

Cockerham, W. C. (2005). Health lifestyle theory and the convergence of agency and structure. Journal of Health and Social Behavior, 46, 51-67.

Khan, H., Razi, A., Ali, S. A., & Asghar, A. (2011). Identifying consumer lifestyle. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research In Business, 3(8), 249-268.

Potter, W. J. (2010). The state of media literacy. Journal of broadcasting & electronic media, 54(4), 675-696.

Suliburska, J., Bogdanski, P., Pupek-Musialik, D., Glod-Nawrocka, M., Krauss, H., & Piatek, J. (2012). Analysis of lifestyle of young adults in the rural and urban areas. Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 19(1).

Wang, L., Luo, J., Gao, W., & Kong, J. (2012). The effect of Internet use on adolescents’ lifestyles: A national survey. Computers in Human Behavior, 28(6), 2007-2013.