مقایسه اثربخشی آموزش معنویت‌درمانی و واقعیت‌درمانی بر رفتار خودمراقبتی و افسردگی در بازماندگان کرونا

فصلنامه تعالی تعلیم و تربیت و آموزش

مقاله 7، دوره 1، شماره 1، آبان 1401، صفحه 89-101   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم پیروی¹؛ مریم نصیردهقان^{* 2}؛ نیلوفر طهمورسی²

¹دکتری روانشناسی سلامت، گروه روانشناسی ، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج،ایران

²گروه روان‌شناسی ، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج،ایران

چکیده

 
معنویت و ادراک واقعیت، نقش مهمی در سلامت زندگی فردی و اجتماعی دارند. هدف از این پژوهش، مقایسه اثربخشی معنویت‌درمانی و واقعیت‌درمانی بر رفتار خودمراقبتی، افسردگی در بازماندگان کرونا ‏بود.‏
روش: پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون _ پس‌آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری کلیه بازماندگان کرونا در سال 1400 بودند. 45 نفر از داوطلبین واجد شرایط به روش نمونه‌گیری دردسترس به عنوان نمونه وارد پژوهش شدند. سپس به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی معنویت‌درمانی و واقعیت‌درمانی و گروه گواه(هرگروه پانزده نفر )قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه افسردگی(بک، 1966)، پرسشنامه رفتارهای خودمراقبتی مرتبط با کرونا(پویان فرد و همکاران ، 1399)استفاده شد. پیش‌آزمون، پس آزمون و پس از شش ماه پیگیری، انجام پذیرفت. داده‌‌ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بون‌فرونی در محیط نرم افزار ‏spss26‎‏ با سطح معناداری برابر 05/0 تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌‌ها: در پژوهش حاضر معنویت‌درمانی و واقعیت‌درمانی بر افسردگی (001/0P<) اثر کاهنده و بر خودمراقبتی (001/0=P) اثر افزاینده داشتند. اثر متقابل زمان*گروه‌ها موجب کاهش افسردگی (001/0P<) و افزایش خودمراقبتی (001/0P<) نسبت به گروه گواه شد. نتایج آزمون تعقیبی بون‌فرونی نشان داد که اثربخشی واقعیت‌درمانی بر خودمراقبتی، بیشتر از معنویت‌درمانی و معنادار است(031/0 =P) و هر دو درمان نسبت به گروه گواه از اثر بخشی بیشتر و معناداری برخوردار بودند.
نتیجه گیری: بر اساس یافته‌‌های این پژوهش ، معنویت‌درمانی و واقعیت‌درمانی بر کاهش ‏افسردگی و افزایش خودمراقبتی در بازماندگان کرونا‏ مؤثر بودند.

کلیدواژه‌ها

افسردگی؛ بازماندگان کرونا؛ رفتار خودمراقبتی؛ معنویت درمانی؛ واقعیت درمانی

مراجع

الهی‌نژاد، ساناز، مکوند حسینی، شاهرخ، صباحی، پرویز.(1397). مقایسه اثربخشی واقعیت‌درمانی گروهی و نوروفیدبک بر اضطراب و افسردگی زنان مبتلا به سرطان پستان: یک مطالعه با کارآزمایی بالینی. فصلنامه بیماری‌‌های پستان ایران. ۱۳۹۷; ۱۱ (۴) :۵۲-۳۹.

پویان فرد، سحر، طاهری، امیرعباس، قوامی، مهدیه، احمدی، سیدمجتبی، محمدپور، حسن. (1399). تفاوت‌‌های فردی، جنسیتی و کرونا: رابطه بین ویژگی‌‌های شخصیتی و تفاوت‌‌های جنسیتی با رفتارهای خودمراقبتی مرتبط با کرونا. مجله روان‌شناسی و روان پزشکی شناخت.سال هفتم، شماره 4، 77-67.

تسلیمی تهرانی، رضا .(1400). توصیف و تحلیل آیین‌‌های عزاداری در بین بازماندگان طبقه ی متوسط جدید در دوران همه گیری کرونا. مطالعات بین‌رشته‌ای در رسانه و فرهنگ. 11(2)، 31-61.

جوادی، سید محمد حسین و سجادیان، مریم.(1399). پاندمی کروناویروس عاملی برای سوگ تأخیری در بازماندگان: نامه به سردبیر. مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک. ۱۳۹۹; ۲۳ (۱) :۷-۲.

خزائی پول، معصومه.(1399). پیشبینی اختلال استرس پس از سانحه بر اساس پریشانی روان‌شناختی و رشد پس از آسیب در بازماندگان افراد قربانی کرونا ویروس(کووید-۱۹ ). اولین همایش بین المللی مشاوره. 20 اسفند 1399، اردبیل، ایران.

شمالی احمدآبادی، مهدی و برخورداری احمدآبادی، عاطفه.(1399). اثربخشی واقعیت‌درمانی موردی به شیوه مجازی بر اضطراب کرونا. رویش روان شناسی. سال نهم مهر 1399، 7 (52).

صدری، مسعود و ثابتیان، غزال. (1400). مقاله پژوهشی اثربخشی درمان ACT بر بهبود انعطاف پذیری روان‌شناختی، افسردگی و اضطراب کرونا در بیماران دارای نقص ایمنی با دریافت واکسن. فصلنامه نفس، 8.

عباسی، زهرا، سیدفاطمی، نعیمه، مردانی، مرجان، کدیور، ملیحه.(1400). کووید ۱۹ و سوگ بازماندگان: سوگواری در سکوت. اخلاق و تاریخ پزشکی ایران. ۱۴۰۰; ۱۴ (۱) :۱۷۳-۱۶۹.

فرشچی، نگار، کیانی، قمر، چیتی، حسین.(1397). اثربخشی واقعیت‌درمانی گروهی در کاهش افسردگی، اضطراب و افزایش پیروی از درمان بیماران دیابتی نوع 1Journal of Advances in Medical and Biomedical Research. ۱۳۹۷; ۲۶ (۱۱۷) :۸۵-۷۴.

فیاضی بردبار، محمدرضا، چالاکی نیا، نسرین، علیزاده جویمندی، فرح، دلشاد نوقابی، علی، حسینی، سیده طیبه، محرری، فاطمه.(1399). ارتباط بین سلامت معنوی و اثرات سوگ در خانواده متوفیان ناشی از کووید-۱۹ در شهر مشهد-۱۳۹۹. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. ۱۴۰۰; ۳۱ (۱۹۸) :۱۱۸-۱۰۹.

گلسر، ویلیام. (1396). واقعیت درمانی. ترجمه علی صاحبی. تهران: انتشارات سایه سخن، چاپ چهارم.

 

 Beck, A.T., Steer, R.A., Brown, G.K.(1996). Manual for the Beck Depression Inventory-II. San Antonio, TX: Psychological Corporation; 1996.

Beck, A.T., Steer, R.A., Carbin, M.G.(1988). Psychometric properties of the Beck Depression Inventory: Twenty-five years of evaluation. Clinical Psychology Review. 1988;8(1):77–100.

Cui, J., Li, F., & Shi, Z. L. (2019). Origin and evolution of pathogenic coronaviruses. Nature reviews Microbiology. 17(3), 181-192.

Farmani, F., Taghavi, H., Fatemi, A., & Safavi, S. (2015). The efficacy of group reality therapy on reducing stress, anxiety and depression in patients with Multiple Sclerosis (MS). International Journal of Applied Behavioral Sciences. 2(4), 33- 38.

 Hamidi, R., Fekrizadeh, Z., Azadbakht, M., Garmaroudi, G., Taheri Tanjani, P., Fathizadeh, S., et al. (2015). Validity and reliability Beck Depression Inventory-II among the Iranian elderly population. J Sabzevar Uni Med Sci. 2015;22(1):189–98

Kiyimba, N., Anderson, R. (2022). Reflecting on cultural meanings of spirituality/wairuatanga in post-traumatic growth using the Māori wellbeing model of Te Whare Tapa Whā. Mental Health, Religion & Culture 0:0. pages 1-17.

Muralidharan, S., Pookulangara, S. (2021). Exploring the functional distinction between Hindu religiosity and spirituality in direct and indirect domestic violence prevention PSAs: a study of bystander intervention in the era of COVID-19. International Journal of Advertising 0:0, pages 1-22.

Reznik ,A., Gritsenko, V., Konstantinov, V.,  Zinurova, R.,  Kulesh, E., Osipenko, I., Isralowitz, R. (2022) COVID 19 fear impact on Israeli and Russian female student mental health, substance use and resilience. Health Care for Women International 43:4, pages 378-381.

Su, S., Wong, G., Shi, W., Liu, J., Lai, A. C., Zhou, J., ... & Gao, G. F. (2016). Epidemiology, genetic recombination, and pathogenesis of coronaviruses. Trends in microbiology, 24(6), 490-502.

Sun, L., Sun, Z., Wu, L., Zhu, Z., Zhang, F., Shang, Z., ... & Liu, N. (2020). Prevalence and Risk Factors of Acute Posttraumatic Stress Symptoms during the COVID-19 Outbreak in Wuhan, China. medRxiv, 169, 1-17.

Wu, Z., McGoogan, J. M. (2020). Characteristics of and important lessons from the coronavirus disease 2019 (COVID19) outbreak in China: summary of a report of 72 314 cases from the Chinese Center for Disease Control and Prevention. Jama. Published online February 24, 2020. doi:10.1001/jama.2020.2648.