تحلیلی بر ارزیابی شاخص‌های فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) بر ساختار کالبدی – فضایی شهر کرمانشاه با رویکرد شهر خلاق

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 2، دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 66، خرداد 1403، صفحه 15-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نسا هاشمی¹؛ پژمان ناجی ضیایی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

²استادیار، گروه معماری، واحد اسلام آباد غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلام آباد غرب، ایران

چکیده

مقدمه: شهرها مظهر و تجلی‌گاه هر نوع فناوری و تکنولوژی جدید هستند. در عصر حاضر که عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات است، اثرات این فناوری نوین در شهرها و به‌خصوص ساختار کالبدی- فضایی شهر قابل توجه می‌باشند. شهر کرمانشاه از لحاظ زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای مسائل و مشکلاتی زیادی است که بر شهرها اثرات مثبت و منفی می‌گذارد
هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر شاخص‌های فناوری­های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) بر ساختار کالبدی -  فضایی با رویکرد شهر خلاق در شهر کرمانشاه است.
روش‌شناسی تحقیق: روش انجام پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده که اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه ­ای و از طریق تکمیل پرسشنامه جمع­آوری گردیده است و جهت تجزیه و تحلیل یافته ­ها از مدل­سازی معادلات ساختاری (SEM)  و آزمون تحلیل عاملی تأییدی دو عاملی مرتبه اول استفاده شد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه شهر کرمانشاه است.
یافته­ ها و بحث: نتایج پژوهش نشان داد که  از بین شاخص­های موردسنجش، فناوری اطلاعات با امتیاز 79/0 و گویه ­های (کاهش استفاده از وسایل حمل ونقل شهری (ICT 4)، افـزایـش نـفـوذپـذیـری در فعالیت­های شهری به صورت مجازی (ICT 8)، و متغیر تأمین اطلاعات از طریق فناوری­های نوین (ICT 9)، از بین شاخص­های مورد سنجش شهر خلاق به امتیاز 64/0 گویه­ های افزایش فعالیت­های خلاق (KH1) و میزان استقبال و پذیرش مدیریت شهری کرمانشاه از ایده­ های خلاق (KH4) و از بین شاخص­های موردسنجش، ساختار کالبدی - فضایی با امتیاز 73/0 گویه­های (تأثیرپذیری فضاهای شهری از داده­های بصری (p.s3)، تحول در مفهوم فضا و فضای شهری (p.s8)، تبدیل فضاهای شهری به فضاهای ملاقات (p.s9)، غلبه فعالیت­های شهری بر کالبد وفضای فیزیکی آن (p.s11)، تبدیل خیابان­ها به قلمرو پیاده (p.s14)) اهمیت بیشتری دارند.
 نتایج: رابطه معنی داری بین شاخص­های  فناوری­های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT)، شهر خلاق و ساختار کالبدی- فضایی شهر کرمانشاه وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

شاخص‌های فناوری‌؛ ساختار کالبدی &ndash؛ فضایی؛ شهر خلاق؛ شهر کرمانشاه

مراجع

امیرانتخابی، شهرام؛ قلی پور، یاسر و میثمی، سعید. (1397). تحلیلی بر ارتباط شهر یادگیرنده و شهر خلاق در راستای دستیابی به شهر پایدار (مطالعه موردی: شهر رشت). مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه های انسانی، 13(2)، 482-465.

امینی قشلاقی، داود؛ مرصوصی، نفیسه و لطفی، احمد. (1400). سنجش و رتبه‌بندی برنامه‌ریزی شهر خلاق در مناطق 22‌گانه کلان‌شهر تهران. برنامه­ ریزی توسعه کالبدی، 8(3)، 152- 127.

بزی، خدارحم و دولتی، راضیه. (1392). بررسی تأثیر ICT بر آشفتگی فضا و ساختار شهری؛ نمونه موردی شهر کرمان. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 1(3)، 99-121.

ترجمان، زهرا. (1399). امکان‌سنجی تأثیر مؤلفه‌‌های شهر خلاق بر توسعه پایدار شهر ایلام، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور استان ایلام، مرکز پیام نور ایلام.

جلالی، علی اکبر و زارع، محمد امین. (1385). روستای الکترونیکی. تهران: مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت.

حبیبی، مسعود و احمدی دهرشید، عاطفه.(1399). تحلیلی بر برنامه ریزی راهبردی شهر سنندج با رویکرد شهر خلاق. پژوهش­های جغرافیای برنامه­ ریزی شهری، 8(4)، 812-789.

حسینی خواه، حسین؛ محمدی دوست، سلیمان و صادقی، علی. (1401). تبیین روش‌های تأمین منابع مالی پایدار شهرداری‌ها با تأکید بر شهر خلاق (پژوهش موردی: شهرداری یاسوج). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 9(30)، 97-126.

حلوائیان مصلائی، سیدمصطفی. (1400). ظرفیت سنجی شهر یزد برای الحاق به شبکه شهرهای خلاق یونسکو. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کارآفرینی.

حیدری فر، محمدرئوف؛ حسینی سیاه گلی، مهناز و سلیمانی­راد، اسماعیل. (1398). مطالعه بهبود ساختاری کالبدی-فضایی و تاثیر آن در فضای روحی و روانی (آسایش) مردم کرمانشاه. جغرافیا و پایداری محیط (پژوهشنامه جغرافیایی)، 9(33 )، 117-103.

رحیمی، محمد؛ مردعلی، محسن و داها، الهام. (1392). شهر خلاق (مبانی نظری و شاخص­ها). دانش شهر، 196(9)، 68-1.

رستمی، مسلم و رضایی اسحق وندی، ساره. (1400). تحلیل شاخص‌های شهر خلاق با استفاده از مدل ساختاری تفسیری (مطالعه‌ی موردی: شهر کرمانشاه). فصلنامه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ­ای، 2(2)، 104-82.

سلطانی، مرضیه. (1388). تحلیل فضایی نقش ICT در توسعه گردشگری الکترونیکی شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد گروه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه اصفهان.

شاهیوندی، احمد و موسوی­پور، الهام. (1396). اثرگذاری فناوری­های اطلاعاتی و ارتباطی نوین بر ساختار کالبدی - فضایی شهر با رویکرد شهر خلاق (مطالعه موردی شهر اصفهان). فصلنامه مطالعات شهری، 7(25)، 90-77.

شمسی، خضر؛ کرکه آبادی، زینب وکامیابی، سعید. (1397). مروری بر مفهوم شهرخلاق با تأکید بر سنجش وضعیت خلاقیت شهری (نمونه موردی: مناطق 3 گانه قزوین). مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 13(2)، 443-427.

صابری­فر، رستم و نیت مقدم، صالحه. (1397). تحلیل میزان موفقیت در دستیابی به شهرهای خلاق و نوآور (مطالعه موردی: شهر فردوس). مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 13(3)، 627-613.

صیادی، فرخنده و سلمانی، ام البنین. (1394). تحلیلی بر سنجش عملکرد فناوی اطلاعات و ارتباطات و نقش آن در برنامه­ریزی شهری (نمونه موردی: شهرفسا). دومین کنگره سراسری فناوری­های نوین ایران با هدف دستیابی به توسعه پایدار، تهران.

ضرابی محمدی، جمال و علیزاده اصل، جبار. (1390). تحلیلی بر سنجش فناوری اطلاعات و ارتباطات و نقش آن در مدیریت و برنامه­ریزی شهری (مطالعه موردی: بخش مرکزی اصفهان). نشریه جغرافیا و برنامه ­ریزی، 16(37)، 109-83.

عرب عامری، روح الله؛ ارغان، عباس و کامیابی، سعید. (1400). واکاوی مولفه‌های موثر در تحقق پذیری شهر خلاق با رویکرد آینده‌نگری پایدار (مطالعه موردی: شهر رودیان). نشریه علمی جغرافیا و برنامه ­ریزی، 25(78)، 300-289.  

عظیمی آملی، جلال و رضایی، مصطفی. (1395). نقش فناوری­های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی بر مدیریت و ساماندهی حمل ونقل شهری (نمونه موردی: منطقه 12 تهران). نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، 9(1)، 205-187.

عظیمی، نورالدین و رضائی آدریانی، سهیلا. (1400). شناسایی شاخص های مدیریت و فناوری اطلاعات در تحقق شهر خلاق ایرانی - اسلامی (مطالعه موردی کلان شهر اصفهان). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 8(28)، 215-195.

علیزاده اصل، جبار. (1394). استراتژی توسعه شهری با تاکید بر تحقق پذیری شهر الکترونیک: مطالعه موردی شهر ارومیه. رساله­ی دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکده جغرافیا و علوم برنامه­ریزی، دانشگاه اصفهان.

فولادبند، زهره. (1386). شهر الکترونیک، امنیت اطلاعات و شهروندان، اولین کنفرانس بین­المللی شهر الکترونیک. مرکز همایش‌های علمی جهاد دانشگاهی، تهران.

محمودی آذر، شیرزاد و داودپور، زهره. (1398). بررسی نقش برندسازی شهری در تحقق مفهوم شهر خلاق؛ (مورد مطالعه: ارومیه). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 6(18)، 141-109.

مرکز آمار ایران. (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن کرمانشاه.

مطلق، معصومه و بهروزنیا، پرستو. (1388). بررسی تأثیر فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر توسعه شهری (مورد: اراک). پژوهش نامه علوم اجتماعی، 2(2)، 38-7.

موسوی‌پور، الهام. (1394). تحلیل نقش فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات در تحقق شهر خلاق؛ (نمونه موردی: شهر اصفهان). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده معماری و شهرسازی

یوسفی، زاهد. (1398). تبیین نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در دگرگونی ساختار فضایی کلان‌شهرها (مورد مطالعه کلان‌شهر تهران). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر.

Bourdakis, V., & Deffner, A. (2010). Can Urban Planning, Participation and ICT Co-Exist? Developing a Curriculum and an Interactive Virtual Reality Tool for Agia Varvara, Athens, Greece. Handbook of Research on E-planning. ICTs for urban development and monitorin, 268-285. DOI:10.4018/978-1-61520-929-3.CH014.

Cordoba-Pachon, J.R. (2009). Systems Thinking and E-Participation: ICT in the Governance of Society: ICT in the Governance of Society: IGI Global.

Dameri, R.P., & Rosenthal-Sabroux, C. (2014). Smart City. Springer Publications.

Florida, R. (2008). The Rise of the Creative Class Revisited. New York, NY: Basic Books.

Florida, R. (2005). Cities and creative class. Routladge. UAS.

Gascó-Hernandez, M. (2009). Information Communication Technologies and City Marketing: Digital Opportunities for Cities Around the World: Digital Opportunities for Cities Around the World: IGI Global.

Goldberg-Miller, S. B. D. (2018). Keeping creativity downtown: Policy learning from San Francisco, Seattle, and Vancouver for municipal cultural planning in Toronto. The Journal of Arts Management, Law, and Society,48(3), 170-190.

Grodach, C. (2017). Urban cultural policy and creative city making. Cities, 68, 82-91.

Hägerstraand, T. (2021). What about people in regional science? Papers in regional science, 24(1), 7-24.

Landry, C. (2013). Creative City Index Comfortable or Captivating, An assessment of Palmerston North, Print synergy Palmerston North Ciry Council.

Lorentzon, S., & Paradiso, M. (2014). ICT and places: Policy approaches and digital divide. A frame of reference. Networks and Communication Studies (NETCOM), 18(3-4), 159-170. 

Medeiros, N. (2005). Planning for creativity: the case study of winnipeg‟s exchange   district, Master degree project, faculty of environmental design, University of Calgary.

Neil, BrenerandRoger, Keil. (2019). The global cities Reader. Esri press.

Portugali, J., Meyer, H., Stolk, E., & Tan, E. (2012). Complexity theories of cities have come of age: an overview with implications to urban planning and design: Springer Science & Business Media.

Rodrigues, M., & Fracco, M. (2020). Networks and performance of creative cities: A bibliometric analysis. City ،Culture and Society, 20, No 100326.

Scoott, W. (2014). Organization Theory: A Reassessment. Academy of Management Journal, 17, 38- 51.

Sohn, J. (2015). Are commuting patterns a good indicator of urban spatial structure? Journal of Transport Geography, 13(4), 306-317.

Tajudeen, I. (2008). Jenesys Program Report, Conference of Urban Community Development Inspired by Culture: The Potential of Creative Cities, Published by The Japan Foundation.