اثر بخشی آموزش الگوی شادکامی فوردایس بر عملکرد خانوادگی و کفایت اجتماعی مادران دارای کودک کم توان ذهنی شهر اراک

روانشناسی اجتماعی

دوره 10، شماره 65، مهر 1401، صفحه 47-63   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مهری حران اوف^*

دانشگاه آزاداسلامی اراک-ایران

چکیده

چکیده

هدف از پژوهش حاضر اثر بخشی آموزش الگوی شادکامی فوردایس بر عملکرد خانوادگی و کفایت اجتماعی مادران کودکان کم توان ذهنی شهر اراک بود. روش پژوهش به صورت نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه و مرحله پی گیری بود. حجم نمونه شامل 30 نفر از مادران کودکان کم توان ذهنی بودند که به صورت دسترس از بین 108 نفر جامعه آماری انتخاب، و به صورت تصادفی (15 نفر) در گروه آزمایش و (15نفر) در گروه گواه جایگزین شدند.گروه آزمایش طی 10 جلسه 80 دقیقه ای مورد آموزش الگوی شادکامی فوردایس قرار گرفت. داده ها با استفاده از پرسشنامه های عملکرد خانواده مک مسترFAD (1983) و پرسشنامه کفایت اجتماعی بورمستر 1988(ICQ-R) جمع آوری و با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره، تحلیل کوواریانس تک متغیره و آزمون t همبسته با نرم افزار SPSS-20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد آموزش الگوی فوردایس در کوتاه مدت و بلند مدت بر عملکرد خانوادگی (حل مساله، ارتباطات، نقش ها، پاسخگویی عاطفی، درگیری عاطفی و کنترل رفتار) و کفایت اجتماعی(آغازگری، اظهار نظر منفی، حل تعارض، خودافشایی و حمایت گری) اثر بخشی معناداری دارد. همچنین نتایج آزمون t نشان داد بین میانگین نمرات مولفه های عملکرد خانوادگی و مولفه های کفایت اجتماعی در مرحله پس آزمون و مرحله پیگیری گروه آزمایش تفاوت معنی داری وجود ندارد. یعنی آموزش از ثبات خوبی برخوردار است.نتیجه گیری: با توجه فشار روانی که از جانب فرزند کم توان ذهنی بر مادران وارد می شود، مشاوران خانواده می توانند برای بهبود کارکرد خانوادگی و کفایت اجتماعی این افراد از آموزش الگوی شادکامی فوردایس استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

الگوی شادکامی فوردایس# عملکرد خانوادگی#کفایت اجتماعی

مراجع

ابراهیمی مقدم، حسین. گلزاری، میترا.(1395).مقایسه اثربخشی خنده درمانی و آموزش شادکامی بر راهکارهای مقابله ای با درد در افراد مبتلا به سردرد تنشی. فصلنامه روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، سال7، شماره1،ص:63-73.##

اکرامی،رعنا. قمری، محمد. جعفری، اصغر.آقا پور، مهدی.(1392). اثربخشی آموزش شادکامی به شیوه گروهی بر بهزیستی روانشناختی و عواطف مثبت و منفی زنان خانه دار.زن و مطالعه خانواده، سال6، شماره22،ص: 21-35. ##

بلاغت، سید رضا. ابراهیم زاده اسمین، حسین. موسوی نژاد، سیدجمال. خزاعی، زری. محمودوند، محمد.(1392).بررسی رابطه شادکامی و رضایت از زناشویی در بین خانواده های شهرستان زهک.فصلنامه فرهنگی – تربیتی زنان و خانواده، سال7، شماره22،ص: 84-102. ##

بیرامی، منصور.مرادی، علیرضا.(1385). تاثیر آموزش مهارت های اجتماعی بر کفایت اجتماعی دانش آموزان (مدل فلنر). فصلنامه علمی – پژوهشی روانشناسی دانشگاه تبریز. سال1، شماره4،ص:48-67. ##

پور رحیمی مرنی،مریم. احدی، حسن.عسگری، پرویز. بختیارپور، سعید.(1394). اثربخشی آموزش شادکامی فوردایس بر راهبردهای مقابله ای، کیفیت زندگی و خوش بینی دانشجویان دختر. فصلنامه علمی پژوهشی زن و جامعه، سال6، شماره3،ص: 25-40. ##

تامیلسون، باربارا.(1383).راهنمای سنجش خانواده.(ترجمه فرشاد بهاری، سید اسماعیل مهدوی هرسینی). تهران: تزکیه.{تاریخ انتشار به زبان اصلی،2002}.##

حسینی، مریم. عبد خدایی، محمد سعید.(1395).تاثیر آموزش شادکامی به شیوه شناختی – رفتاری فوردایس بر میزان احساس انسجام روانی بیماران دیابتی نوع دو. مجله دانشکده علوم پزشکی نیشابور، سال4، شماره4،ص: 1-10. ##

خدادادی سنگنده، جواد.تولائیان، سید عبدالحسین. بلقان آبادای، مصطفی.(1393).اثربخشی روان درمانی مثبت نگر به شیوه گروهی بر افزایش شادکامی مادران کودکان با نیازهای ویژه.روانشناسی خانوده، دوره1، شماره1،ص:53-62. ##

رباط جزی، عفت سادات. غفوری، اعظم.(1392).تاثیر آموزش مهارتهای زندگی بر شادکامی مادران کودکان کم توان ذهنی. فصلنامه افراد استثنایی، سال4، شماره13،ص:118-129. ##

زاده محمدی، علی. ملک خسروی، غفار.(1385). بررسی مقدماتی ویژگی های روان سنجی و اعتبار یابی مقیاس سنجش کارکرد خانواده(FDA). خانواده پژوهی، سال 2، شماره5،ص:69-89. ##

سودانی، منصور. مهرابی زاده هنرمند، مهناز. فرح بخش، سارا.(1388).بررسی اثربخشی آموزش به شیوه شناختی - رفتاری بر بهبود عملکرد خانواده زوجین ناسازگار.دست آورهای روانشناختی(علوم تربیتی و روان شناسی)، دوره 4، شماره2،ص:71-86. ##

غلامی حیدرآبادی، زهرا. نوابی نژاد، شکوه. شفیع آبادی، عبدالله. دلاور، علی.(1392).اثربخشی آموزش واثعیت درمانی و مثبت نگری در افزایش سخت رویی مادران دارای فرزند نابینا. فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی. سال4، شماره3،ص:57-76. ##

کاظمی، رضا. مومنی، سویل. کیامرثی، آذر.(1390). بررسی اثربخشی آموزش مهارتهای زندگی بر کفایت اجتماعی دانش آموزان مبتلا به اختلال ریاضی.مجله ناتوانی های یادگیری، دوره 1، شماره1،ص:94-108. ##

کجباف، محمدباقر. آقایی، اصغر. محمودی، عفت.(1390). بررسی تاثیر آموزش شادکامی بر کیفیت زندگی زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان. فصلنامه خانواده پژوهی، سال7، شماره25،ص:69-81. ##

محتشمی، طیبه. علی اکبری دهکردی، مهناز. چیمه، نرگس. علی پور، احمد. افقی، هاله.(1391). اثر آموزش روش درمانی پاسخ محور بر عملکرد خانواده در مادران کودکان مبتلا به اوتیسم. فصلنامه خانواده پژوهشی، دوره8، شماره31،ص:273-289. ##

مظلومی راد، محمد. زالکان، فاطمه.(1393).اثربخشی آموزش شناختی – رفتاری فوردایس بر میزان شادکامی و افسردگی زنان سرپرست خانواده.پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تنکابن،تنکابن. ##

نادری، حبیب الله. مختاری میر کلا، معصومه. محمدپور، مریم.(1393).اثربخشی آموزش شادمانی به شیوه فوردایس بر میزان امید به زندگی زوجین در حال متارکه.مجله روانشناسی و روان پزشکی شناخت، سال1، شماره2،صک 28-39. ##

نرماشیری، سحر. رقیبی، مهوش. مظاهری، مهرداد.(1394).تاثیر آموزش شادکامی بر باورهای غیر منطقی نوجوانان دختر تحت پوشش سازمان بهزیستی. پژوهش نامه روانشناسی مثبت، سال1، شماره2 پیاپی(2)،ص: 27-40. ##

Agbo, A. A., Ngwu, C. N.(2017). Aversion to happiness and the experience of happiness: The moderating roles of personality.Personality and Individual Differences, 111, PP:227-231.‏ ##

Aydın, A.(2015).A Comparison of the Alexithymia, Self-compassion and Humour Characteristics of the Parents with Mentally Disabled and Autistic Children. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 174, PP: 720-729.‏ ##

Bahrami, A.(2017).The Effect of Happiness on Various Aspects of Parenting and Positive Parenting.Volume 4 Issue. DOI: 10.19080/PBSIJ.2017.4.555627. ##

Benson, P. R.(2015). Longitudinal effects of educational involvement on parent and family functioning among mothers of children with ASD.Original Research Article, Research in Autism Spectrum Disorders, Volume 11, PP:42-55. ##

Buhrmester, D., Furman, W., Wittenberg, M. T., Reis, H. T.(2005).Five domains of interpersonal competence in peer relationships. Journal of personality and social psychology, 55(6), PP:991.‏ ##

Corno, G., Etchemendy, E., Espinoza, M., Herrero, R., Molinari, G., Carrillo, A., ... & Baños, R. M. (2017). Effect of a web-based positive psychology intervention on prenatal well-being: A case series study. Women and Birth. ##

Crowley, E.(2015). Social competence in more able students: a professional enquiry. The STeP Journal, 2(2), PP: 118-130.‏ ##

Epstein, N. B., Baldwin, L. M. And Bishop, D. S. (1983), The Mcmaster Family Assessment Device. Journal of Marital and Family Therapy, 9: PP:171–180. ##

Fabra-Brell, E., Romero-Naranjo, F. J.(2017).Social competence between equals through body percussion according to method BAPNE in secondary students. Procedia - Social and Behavioral Sciences 237, PP: 829 – 836. ##

Feicht, T., Wittmann, M. V. G.(2013).Evaluation of a Seven-Week Web-Based Happiness Training to Improve Psychological Well-Being, Reduce Stress, and Enhance Mindfulness and Flourishing: A Randomized Controlled Occupational Health Study, Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, Article, 14, PP:2-16. ##

Findler, L. Jacoby, A., K. Gabis, L.(2016). Subjective happiness among mothers of children with disabilities: The role of stress, attachment, guilt and social support. Original Research Article, Research in Developmental Disabilities, Volume 55, PP:44-54. ##

Fordyce, M. W.(1997). Development of Program to increase personal happiness. Journal of counseling psychology. 24 (6), PP:511. 521. ##

Ganz, F. D., Jacobs, J. M. (2014).The effect of humor on elder mental and physical health. Geriatric Nursing, 35(3), PP: 205-211.‏ ##

Herman, M. S., Shantz, C. U.(1983). Social problem solving and mother-child interactions of educable mentally retarded children. Journal of Applied Developmental Psychology, 4(3), PP:217-226.‏ ##

Kashani Nassab, Z., Allahvirdiyani, K. (2013). The effects of fordyce's happiness training on decreasing depression among elderly women. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 84, PP: 501-503. ##

Khayeri, F., Rabiei, L., Shamsalinia, A., Masoudi, R.(2016). Effect of Fordyce Happiness Model on depression, stress, anxiety, and fatigue in patients with multiple sclerosis. Complementary Therapies in Clinical Practice, 25, PP:130-135.‏ ##

Kushlev, K., Heintzelman, S. J., Lutes, L. D., Wirtz, D., Oishi, S., Diener, E.(2017). ENHANCE: Design and rationale of a randomized controlled trial for promoting enduring happiness & well-being, Contemporary Clinical Trials, 52, PP: 62-74. ##‏

Lima-Serrano, M., Guerra-Martín, M. D., Lima-Rodríguez, J. S.(2017).Relationship between family functioning and lifestyle in school-age adolescents. Enfermería Clínica (English Edition).‏ ##

Mahdavi haji, t., Mohammadkhani, S.,  Hahtami, M.(2011).The effectiveness of life skills training on happiness, quality of life and emotion regulation. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, PP:407-411.‏ ##

Mary, E. S., Watson, R., Clark, A.(2010).A hierarchy of happiness? Mokken scaling analysis of the Oxford Happiness Inventory, Personality and Individual Differences 48, PP: 845–848. ##

McConkey, R., Truesdale-Kennedy, M., Chang, M. Y., Jarrah, S., Shukri, R.(2008).The impact on mothers of bringing up a child with intellectual disabilities: A cross-cultural study. International Journal of Nursing Studies, 45(1), PP:65-74.‏ ##

Parker, A. G., Hetrick, S. E., Jorm, A. F., Mackinnon, A. J., McGorry, P. D., Yung, A. R., Purcell, R. (2016).The effectiveness of simple psychological and physical activity interventions for high prevalence mental health problems in young people: A factorial randomised controlled trial. Journal of affective disorders, 196, PP: 200-209.‏ ##

Petrova, E. A., Potashova, I. I., Kozyakov. R. V.(2016).Modern Technologies of Working with Families of Children with Disabilities. Procedia - Social and Behavioral Sciences 233, PP: 231 – 235. ##

Pratt, H. D., Greydanus, D. E.(2007).Intellectual disability (mental retardation) in children and adolescents. Primary Care: Clinics in Office Practice, 34(2), PP: 375-386.‏ ##

Schuler, T. A., Zaider, T. I., Li, Y., Masterson, M., McDonnell, G. A., Hichenberg, S., Kissane, D. W.(2017). Perceived Family Functioning Predicts Baseline Psychosocial Characteristics in US Participants of a Family Focused Grief Therapy Trial. Journal of Pain and Symptom Management.‏ ##

Şimşek, İ. E., Erel, S., Şimşek, T. T., Uysal, S. A., Yakut, H., Yakut, Y., Uygur, F.(2014). Factors related to the impact of chronically disabled children on their families. Pediatric neurology, 50(3), PP: 255-261.‏ ##

Sin, N. L., Lyubomirsky. S.(2009).Enhancing well-being and alleviating depressive symptoms with positive psychology interventions: a practice-friendly meta-analysis,” Journal of Clinical Psychology, vol. 65, no. 5, PP: 467–487. ##

Vitale, S. A. (2016). Parent Recommendations for Family Functioning With Prader–Willi Syndrome: A Rare Genetic Cause of Childhood Obesity. Journal of pediatric nursing, 31(1), PP: 47-54.‏ ##

Yamaoka, Y., Tamiya, N., Izumida, N., Kawamura, A., Takahashi, H., Noguchi, H.(2016).The relationship between raising a child with a disability and the mental health of mothers compared to raising a child without disability in japan.journal homepage, SSM -PopulationHealth2, PP:542–548. ##