هستی شناسی شعر احمد شاملو با تأکید بر سه مفهوم «انسان»، «زندگی» و «مرگ».

فصلنامه زبان و ادب فارسی

دوره 14، شماره 53، بهمن 1401، صفحه 322-338   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2022.1963846.1664

نویسندگان

هیوا نادری¹؛ محمد علی خالدیان^{* 2}؛ حسن علی عباس پور اسفدن²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی. واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی. گرگان. ایران

²گروه زبان و ادبیات فارسی. واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی. گرگان. ایران

چکیده

مواجهه با اثر ادبی، مستلزم کنش‌های متعدد آگاهی است. آثار ادبی، به ویژه شعر، معمولا دارای ساختار پیچیده و چند لایه می باشد و این امر، موجب می شود برای درک یک متن ادبی، سطوح مختلف ادراکی با یکدیگر وارد تعامل شوند. یکی از این جنبه ها، بررسی مفاهیم برجسته در آثار ادبی است. در این مطالعه به بررسی مفاهیم «انسان»، «زندگی» و «مرگ» در شعر شاملو از منظر «هستی شناسی» پرداخته شده است. بر اساس یافته های مطالعه حاضر، می توان چنین ادعا کرد که «انسان» پایه و اساس شعر شاملو است و سایر مفاهیم شعری در سروده های وی، حول مفهوم «انسان» می چرخند. شاملو خود را در برابر «انسان» مسئول می داند و نمی تواند رنج او را نادیده بگیرد. همچنین بر اساس یافته های حاضر، «زندگی» در شعر شاملو سرشار از امید است. وی معتقد است که «زندگی» در همه جا جریان دارد و در همه شرایط باید امید و دلخوشی «انسان» حفظ شود. در این پژوهش، «مرگ» به عنوان آخرین مفهوم، مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش، «مرگ» در شعر شاملو، تنها به معنای پایان یافتن زندگی مادی نیست، بلکه ناامیدی و تن دادن به ظلم و بسیاری موارد دیگر می توانند مصداق مرگ باشند.در نهایت چنین نتیجه‌گیری می شود که «انسان» در شعر شاملو نقش محوری دارد و از آنجا که «زندگی» در نزد وی بسیار بااهمیت تر و لذت بخش تر از «مرگ» است معتقد است که برای دست یافتن به یک «زندگی» شرافتمندانه و آرمانی باید تلاش کرد.

کلیدواژه‌ها

شاملو؛ هستی شناسی؛ زندگی؛ مرگ؛ انسان

مراجع

ارتباط، مرضیه. (۱۳۹۱). انسان در شعر شاملو. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه ایلام. استاد راهنما: حسن سلطانی.

براهنی، رضا. (۱۳۷۱). طلا در مس. تهران: نشر مؤلف.

جغتایی، صادق. فدایی میارکلایی، زهرا. (۱۳۹۸). شکست مرگ (پدیده مرگ در اندیشه شاملو و مکتب اگزیستانسیالیسم). یازدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی. دانشگاه گیلان.

حکمت، شاهرخ. ریاضی، سیمین. (۱۳۹۰). انسان باوری و برخی از کارکردهای آن در شعر شاملو. نشریه عرفانیات در ادب فارسی. دوره ۲. شماره ۸.

خسروی، زهرا، گوهررستمی، امیر. (۱۳۹۲). زندگی و مرگ در اشعار فوزی معلوف و احمد شاملو. مطالعات ادبیات تطبیقی. سال هفتم. شماره ۲۵.

روشان، حسن. (۱۳۸۷). موسیقی شعر شاملویی. تهران. نشر سخن‌گستر.

رونق، محمدعلی. (۱۳۸۸). شاملو شناسی. تهران. نشر مازیار.

شاملو، احمد. (۱۳۸۳). مجموعه اشعار. تهران. نشر نگاه.

صلاحی، عسگر. گیتی، شهریار. فامیل براقی، صنم. (۱۳۹۵). بررسی انسان در اشعار احمد شاملو. کنگره بین‌المللی زبان و ادبیات. ایران. مشهد.

فروغی، حسین. رضایی، مهناز. (۱۳۹۲). تصویر مرگ وزندگی در شعر معاصر ایران. پژوهش ادبیات معاصر جهان. دوره ۱۸. شماره ۲.

کوچکی، لیلا. (۱۳۹۷). بررسی موضوع زندگی و مرگ در اشعار شاملو. مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه. دوره چهارم. شماره اول.