تحلیل ساختاری و گفتمانی آغازگرها در فتوت‌نامۀ نجم‌الدین زرکوب بر اساس نظریۀ هالیدی

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مقاله 1، دوره 6، شماره 21، آذر 1401، صفحه 1-24   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/rpcl.2022.697243

نویسندگان

داود قنبری¹؛ نرگس اسکویی^{* 2}؛ عزیز حجاجی کهجوق³

¹دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

²دانشیار گزوه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.(نویسندۀ مسئول)

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

چکیده

آغازگر به عنوان نقطۀ عزیمت پیام، امکان پردازش پیام متنی را برای گوینده و نیز تعیین جهت‌گیری کنشی و فکری پیام را برای مخاطب فراهم می‌آورد. در این پژوهش، به منظور تحلیل ساختاری و گفتمانی متن فتوت‌نامۀ نجم‌الدین زرکوب و کشف ساز و کارهای میان ذهن و زبان نویسنده و بافت فرهنگی-اجتماعی متن از تحلیل آغازگرها استفاده شده است. از تحلیل انواع آغازگرها در این متن که به روش ترکیبی (توصیفی، تحلیلی و آماری) انجام گرفت، این نتایج به­دست آمد: فراوانی معنادار آغازگرهای تجربی در این متن، نشانگر غلبۀ کنش ایضاحی و تبیینی در گفتمان مؤلف است. کاهش معنادار آغازگرهای میان‌فردی، نشانگر پایین بودن کنش‌های ارتباطی و تعاملی در متن و مؤید تقویت منظورهای گفتمانی تک‌صدایی و اقتداری موجود در سازه‌های تجربی است. از میان آغازگرهای متنی، عناصر ساختاری به جهت نقشی که در پیوستگی و توسعۀ متن ایفا می‌کنند، پررنگ‌تر از دو نوع دیگر (تداومی و افزودۀ پیوندی) است. در این متن، فراوانی آغازگرهای ساده و بی‌نشان، بیشتر از آغازگرهای مرکب و نشان‌دار است که تاثیر آن در متن، به شکل سهولت و قاعده‌مندی زبانی و دستوری در عین انسجام متنی در بافت گفتمان ایدئولوژیک متن مشاهده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

آغازگرها؛ فتوت‌نامه؛ نجم‌الدین زرکوب؛ زبان‌شناسی نقش‌گرا؛ گفتمان تک‌صدایی

مراجع