ارائه مدل طراحی مسکن های بومی به روش مردم شناسی واقع گرایانه (مطالعه موردی:شهر جیرفت)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 55، شهریور 1401، صفحه 1-27   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

پونه پورسیستانی¹؛ مهناز محمودی زرندی^{* 2}؛ جواد مداحی مشیزی³

¹دانشجوی دکتری تخصصی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

²دانشیار گروه معماری، واحد تهران شمال، .دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

³استادیارگروه علوم اجتماعی،دانشگاه شهیدباهنرکرمان

چکیده

همواره شاخص‌ های کیفی در برنامه‌ریزی مسکن به‌عنوان یکی از معیارهای ارزیابی آن به حساب می‌آید و ایجاد محیطی با کیفیت مناسب برای برآورده کردن نیازهای اساسی و اولیه انسان، از اهداف اصلی مسکن به شمار می رود . مطالعه حاضر با تحلیل الگوهای طراحی مسکن بومی شهر جیرفت بر پایه مردم شناسی واقع گرایانه ، به بررسی راهکارهای مؤثر در راستای کیفیت بیشتر مساکن معاصر شهر جیرفت پرداخت .این پژوهش به روش کیفی انجام شده و مبنای روش آن از نوع توسعه -کاربردی خواهد بود که با بیان اهداف مردم شناختی شهر جیرفت از روش تحلیل سلسله‌مراتبی برای ارزیابی نهایی داده‌‌ها و از نرم‌افزار اکسپرت‌چویس به محاسبات فازی و تکنیک تصمیم‌گیری چند معیاره بهره گرفته‌شده است . نحوه جمع‌آوری اطلاعات برپایه نظریه گارفینکل نیزمد نظر قرار گرفته و در‌ادامه با بررسی عوامل اصلی مدل‌ های مختلف، تعداد 22 مولفه مؤثر در شکل‌گیری فضاهای مسکونی خانه‌ های معاصر شهر جیرفت تشریح وامتیازدهی شد. براساس نتایج این پژوهش مولفه‌ های کیفیت محیط مسکونی،به شش دسته نظارت‌پذیری، زیست‌پذیری، معناپذیری، انعطاف‌پذیری، رفتارپذیری و بازی‌پذیری طبقه‌بندی شد که «محرمیت» به عنوان اولویت اول مولفه نظارت‌پذیری و در دسته معناپذیری، معیار «زیباشناختی» به‌عنوان تأثیرگذارترین معیار انتخاب گردید و از دسته رفتارپذیری، معیار «راحتی‌و‌آسایش» و در دسته انعطاف‌پذیری نیز معیار «هماهنگی بامقیاس انسانی» به عنوان اولویت اول عنوان شده است و در دسته زیست‌پذیری معیار «ارتباط با طبیعت» و درنهایت در دسته بازی‌پذیری نیز معیار «ایمنی‌و‌حفاظت» نسبت به‌معیارهای دیگر تأثیرگذار در طراحی فضاهای‌مسکونی معرفی گردیدند.

کلیدواژه‌ها

مسکن بومی؛ واقع گراینه؛ مردم شناختی؛ مسکن معاصر؛ جیرفت

مراجع

Abbasi, D, Mahdavi Hajiloui, M, Sarvar, R, Kordvani, P. (2020). Identifying the facilities for empowering the villagers, three villages of Kordabad, Vian and Taherloo Kaboudar Ahang in the field of employment. Journal of New Attitudes in Human Geography, 12 (4); 37-52. (In Persian).

AliAkbari, A, Warsi, H. (2020). Investigating the inner development of the city and the pattern of physical development with emphasis on the status of urban housing (case study of Shahinshahr). Journal of New Attitudes in Human Geography, 12 (4);230-253. (In Persian).

Asefi, M and Imani, E. (2012). Rooting and recognizing the transformative factors of the spirit of Iran's past architecture over time, past originality, recent present, Journal of City Identity, No. 19 (8): 76-63. (In Persian).

Islami Tanha, A. (2014). The Phenomenological Theory of Culture and Cultural Policy-Making, Supreme Council of the Cultural Revolution: Quarterly Journal of Religion and Cultural Policy, No. 2. (In Persian).

Avoid, W. Batamor, T. (2013). 20th Century Social Science Culture, translated by Hassan Chavoshian, Tehran: Ney Publishing, First Edition (In Persian).

Edraki, M, Borna, R, Fattahi, E, Mahdavi, M. (2020). Investigating the effect of climatic elements on urban architecture: A case study of Julfa city. Journal of New Attitudes in Human Geography, 12 (4); 180-202. (In Persian).

Jalalian, S., Habib, F., Zakir Haghighi, K. (2016). Development of a conceptual model of environmental factors affecting the security of residential complexes (Case study: Hamedan residential complexes), Quarterly Journal of Environmental Science and Technology. 18 (Special Issue No. 3. Urban Design and Management; 345-360. (In Persian).

Haeri M, Mazandarani R, (2008), House, Culture, Nature, Study of the architecture of historical and contemporary houses in order to develop the process and criteria of house design, Tehran, Urban Planning and Architecture Research Center Publications(In Persian).

Daliri, V, Pakshir, A. (2013). Evaluation and analysis of the impact of physical indicators on the security of urban neighborhoods (case study of Sarshur and Razi neighborhoods of Mashhad), National Conference on Sustainable Architecture and Urban Development, Bukan, Sazeh Kavir Co., (In Persian).

Rostami, K, Pourtaheri, M, Rokn alDin Eftekhari, A. (2019). Identifying and ranking the components of environmental quality architecture in rural planning, Rural Research, Volume 10, Number 3, Pages 370. (In Persian).

Sarmast, B. (2009). Study and analysis of the role of city scale in the sense of belonging to a place of study: Tehran, Urban Management, 21 (6); 133-146. (In Persian).

Sadeghopi, N. (2012). History and Reasons for Tendency to Indigenous Architecture in the West, Islamic Countries and Iran, Shahr-e-Nomari Journal, No. 2, Spring 2012. (In Persian).

Salehi, I. (2009). The Role of Urban Planning (Environmental Theory) in Preventing Abnormal Urban Behaviors, Architecture and Fine Arts of Tehran, No. 39; 127-137. (In Persian).

Taheri, M, Armaghan, S, Shariat P, Majid Vi. (2020). Explain the role of reverse migration in socio-economic development of rural settlements (case study of villages in region 19). Journal of New Attitudes in Human Geography, 12 (4); 76-92. (In Persian).

Aliabadi, M and Hashemi Toghraljerd, M. (2009). Visual privacy in Iranian and Islamic culture and its effect on house construction in Kerman, citing applied ethics in Iran and Islam. By: Ahmad Faramarz Gharamaleki. Tehran, Research Institute for Cultural and Social Studies: 41-72(In Persian).

Ali Mohammadi, Gh, Abdollahi, R. (2018). explaining the principles of culture in the native architecture of Iran and its relationship with creating a sense of place. Urban and Rural Management, 17 (50): 46-33(In Persian).

Gharabogloo, M, Einifar, A, Izadi, A. (2013). Promoting the child's interaction with the outdoor space of residential complexes, Journal of Fine Arts, Architecture and Urban Planning, Volume 18, Number 2, Summer 2013. (In Persian).

Kamelnia, H, Mahdavinejad, M. (2016). Introduction to Contemporary Architecture from East to West, Alam Memar Publications, Fifth Edition, (In Persian).

Golkar, Kourosh. (1997). Sustainable urban design in desert cities, fine arts. 8 (0) (In Persian).

Robers- Hughes, R. (2011). Thcase for space, The size of England's new homes, Royal instate of Brits Architects.

Dilshad ,A , Mamun ,R. (2017). Imaging Vernacular Architecture: A Dialogue with Anthropology on Building Process , July 2017, Architectural Theory Review21(2):1-24

Mirzaei, F, Mehdizadeh S, Fayyaz,f, and Mofidi Shemirani, M. (2021). Climatic evaluation of rural housing improvement projects (case study: mountainous areas of Tehran province), https://civilica.com/doc/1240885(In Persian).

Mowlanaei, S, S. (2020). A Study of Indigenous Housing and Rural Housing Pattern with Climate Design Criteria in Rural Settlements (Case Study: Palangan Village), 7th National Conference on Applied Research in Civil Engineering, Architecture and Urban Management and 6th Mass Specialized Exhibition Builders of housing and buildings in Tehran province, Tehran, https://civilica.com/doc/1037435(In Persian).

Mohammadian Grangah, R, Eghbali, N, Judaki, H, Ziviar, P. (2020). The role of rules and regulations on the process of urban landscape formation in the neighborhoods of District 8 of Tehran. Journal of New Attitudes in Human Geography, 12 (4); 1-17 (In Persian).

Naghizadeh, M. (2015). Pattern, Principles, Pillars, Attributes and Principles of Islamic City, Farhang-e-Memari and Urban Planning Publications, First Year, Number One;63-80. (In Persian).