شیخ صدوق وتبیین گونه‌های تأویل در فهم متون حدیثی در حوزۀ مباحث اعتقادی

نامه الهیات

مقاله 4، دوره 15، شماره 59، شهریور 1401   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

زینب ایزدخواستی^{* 1}؛ محمد تقی دیاری بیگدلی²

¹دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قم، قم، ایران (نویسنده مسئول)

²استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

تفسیر متون حدیثی و یکی از شیوه های آن؛ تأویل، روشی از فهم حدیث است؛ اما از آنجا که فهم تأویل، محدودپذیر نیست؛ آموزش آن از پیامبر به دیگران منتقل گردیده است وشیخ صدوق نیزدر داده های خویش فراوان و به تنوع در گونه‌های تأویل بدان پرداخته است. بنابراین، این نوشتار با عنوان «تبیین گونه‌های تأویل در فهم متون حدیثی در حوزۀ مباحث اعتقادی از نگاه شیخ صدوق» به منظور آشنایی با روش وی و فهم بیشترمتون روایی تنظیم گردیده است. دراین روند، شیخ صدوق در تأویل روایات در قالب گزاره های اخباری و انشایی به گونه های متعدد آن توجه داشته است: نظیر تفسیر، تطبیق، کلید واژه: صدوق، تأویل اصولی، تطبیق ، بطن، مجاز.
تأویل اصولی، تأویل باطنی، مجاز و کنایه که چگونگی این تأویلات در تطبیق، عبارتند از: مفهوم عام بر عام، مفهوم عام بر خاص، مطلق بر مقید، تجرید معنا و جری. وی درتأویل اصولی نیز به متشابهاتی نظیر صفات پروردگار، عوالم غیبی عنایت داشته است.

کلیدواژه‌ها

صدوق؛ مفید؛ تأویل اصولی؛ تطبیق

مراجع