تحلیل عوامل موثر قدرت در توسعه شهری با روش FAHP نمونه موردی:شهر قزوین(1357-1397)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 55، شهریور 1401، صفحه 53-68   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

هومن باباپور¹؛ زهره داودپور^{* 2}؛ مریم معیتی فر³

¹دانشجوی دکتری تخصصی شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

²دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

³استادیار شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی ، قزوین، ایران.

چکیده

شهر فضای تعامل قدرت‌های مختلف است؛ جایی که در آن تمرکز قدرت‌ها و فرهنگ‌ها متبلور است. قدرت به مثابه «نهاد» و حاکمیت به مثابه «ساختار» تلقی شده و رابطه آن‌ها با یکدیگر براساس این دو مفهوم تعیین شده است که بر توسعه شهر اثرگذار است. لذا، در این مقاله به تحلیل و بررسی عوامل موثر قدرت در توسعه شهر قزوین بر اساس ابعاد سیاسی-قانونی (ایدئولوژیک)، اجتماعی-فرهنگی (هویتی)، اقتصادی و ارتباطی-زیرساختی پرداخته شده است. این پژوهش بر اساس ماهیت و روش توصیفی تحلیلی و بر اساس هدف از نوع کاربردی می باشد که در آن با مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی به تحلیل داده‌های پژوهش پرداخته شده است. هم‌چنین، به منظور ارزیابی میزان تاثیرگذاری عوامل موثر قدرت در شهر قزوین از 25 خبره استفاده گردیده شده است و از طریق انجام مصاحبه، اقدام به استخراج نظرها و دیدگاه‌های آن‌ها شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مؤلفه سیاسی و ایدئولوژیکی در جایگاه نخست واقع شده است و از لحاظ اثرگذاری بیشترین نقش را در قدرت شهرسازی شهر قزوین داشته است. مؤلفه‌های نیاز شهرداری به کسب درآمد و قوانین و مقررات نیز به ترتیب در جایگاه های دوم و سوم قرار دارند و در نهایت مؤلفه‌های ارتباطی، ضعف قدرت سیاسی و عدم استقلال عملکردی(شهرداری) و ایجاد شهرک های صنعتی به ترتیب کمترین نقش را در قدرت شهرسازی شهر قزوین داشته است.

کلیدواژه‌ها

قدرت؛ برنامه ریزی شهری؛ توسعه شهری؛ قزوین

مراجع

رحیمی ، محمد (1397). بررسی و تحلیل عناصر قدرت شهری در دوره های تاریخی و معاصر، مجله مطالعات ایرانی، دانشکده ادبیات و علوم انساتی دانشگاه شهید باهنر کرمان، 1397 , سال هفدهم , شماره  33، صص 155-176.

مشکینی ، ابوالفضل و نورمحمدی، مهدی (1397). نقدی بر مدیریت زمین شهری کشورهای در حال توسعه (مطالعه موردی: ایران)، نشریه پژوهش های جغرافیای انسانی(پژوهش های جغرافیایی)، 1397 ، دوره 50 ، شماره  4،صص 809-829.

نژاد بهرام، زهرا و جلیلی، سید مصطفی(1399). تبیین مفهوم قدرت شهر و اثرات آن در فرایندهای توسعه شهر تهران، نشریه معماری و شهرسازی آرمان شهر، 1399 , دوره 13 , شماره  33، صص 267-278.

Ajorlou, Ismail, Taheri, Daniel (2016). Introduction to the Concepts of Public Law Studying the Concept of "Political Power", Guardian Council Research Institute, Office of Islamic Systems Studies, 1-22.

Aunphattanasilp, Chumphol. (2019). Civil society coalitions, power relations, and socio-political ideas: Discourse creation and redesigning energy policies and actor networks in Thailand. Energy Research & Social Science, pp. 101-271.

Belz, Thomas. Hagen, Dominikvon. Steffens, Christian. (2019) Taxes and firm size: Political cost or political power?" Journal of Accounting Literature. Vol. 42, pp.1-28.

Dobrucká, Lucia (2018). When Planners Depend on Powerful Actors: Automatism Versus Intention, Planning Theory, Vol 17(2), 234-252.

Dobrucka, Lucia. (2018) When planners depend on powerful actors: Automatism versus intentions. Planning Theory, Vol. 17, No. 2, pp. 234-252.

Dunleavy, P. (2012), Urban Political Analysis, London: Macmillan.

Forester, J. (1999), the Deliberative Practitioner: Encouraging Participatory Planning Processes, Cambridge: The MIT Press.

Hadizadehmoghadam, A. (1997). Dual power analysis models and organizational politics. Management Studies in Development and Evolution, 6(23.24), 159-176.

Harris, John. Russell, Zachary. Maher, Liam. Ferris, Gerald. (2015) Power, Politics, and Influence in Organizations. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition). J. D. Wright. Oxford, Elsevier: pp.770-775.

Harvey, D. (2009), “Urbanization under Capitalism: a Framework for Analysis”, International Journal of Urban and Regional Research, vol.2, N0. (1-4), 101-131.

Johnston, R. J. and et al. (2017) the Dictionary of Human Geography (4th.ed), Wiley-Blackwell.

Kamete, Amin Y (2012). “Interrogating planning’s power in an African city: Time for reorientation.” in Journal of Planning Theory, No. 11(1), pp. 66–88. ­

Karki, Tej Kumar (2017). Should planners join politics? Would that help them make better cities, PLANNIG THEOTY, VOL 16(2), 186-202

Karki, Tej Kumar. (2017) Should planners join politics? Would that help them make better cities, Planning Theory, Vol. 16, No.2, pp.186-202.

Kazemian, Gholamreza (2018). An Introduction to the Model of Urban Governance, Quarterly Journal of Urban Studies, No. 19-20.

Li, Li. Lien, Donald. Wu. Yiping. Zhao, Yang. (2017) Enforcement and Political Power in Anticorruption Evidence from China. World Development Vol. 98, pp.133-147.

Mansoori, Maryam (2015). Governance and Society in the Thought of Michel Foucault, Journal of Research Culture, No. 22, Special Social Sciences, 120-130

Meshkini, Abolfazl. Normohamadi, Mahdi. (2018). A Critique of Urban land Management in Developing Countries (Case Study: Iran). Human Geography Research, Vol. 50, No. 4, pp. 809-829, [in Persian].

Muchadenyika, D. Williams, J.J. (2017). Politics and the practice of planning: The case of Zimbabwean cities. Cities, 63: 33–40.

Muchadenyika, Davison. & Williams, John. (2017) Politics and the practice of planning: The case of Zimbabwean cities, Cities, Vol. 63, pp.33-40.

Nabavi, Seyed Abbas (2009). Philosophy of Power, Tehran, Samat, fourth edition, 110-125.

Nezhadbahram, Z., Jalili, S. (2021). Explanation of “Urban Power” and Its Effects on the Development Process of Tehran City. Armanshahr Architecture & Urban Development, 13(33), 269-280.

Nightingale, Andrea J. (2017) Power and politics in climate change adaptation efforts: Struggles over authority and recognition in the context of political instability, Geoforum.Vol. 84, pp. 11-20.

Rahimi, Mohammad. (2018) Study and analysis of elements of urban power in historical and contemporary periods, Journal of Iranian Studies, Vol. 33, No. 17, pp. 155-176, [in Persian].

Rashid, Mahbub. & Alobaydi, Dhirgham. (2015) Territory, politics of power, and physical spatial networks: The case of Baghdad, Iraq, Habitat International, Vol. 50, pp. 180-194.

Schmidt, Kaisa & Thomé and Raine Mäntysalo., (2014), “Interplay of Power and Learning in Planning Processes: A Dynamic View”, in Journal of Planning Theory, Vol. 13(2), pp.115–135

Seif, Allah Morad, Eftekhari, Asghar, Ezzati, Morteza and Mohammad Taghi Ramezani (2013). The concept of soft economic power; Development of Conventional Soft Power Theory in Economics, Basij Strategic Studies Quarterly, Year 16, No. 58. 12-13

Sharmand Consulting Engineers (2014). Methods of implementing urban development plans; Investigating the experiences of preparing and implementing urban development plans in Iran, Tehran, Ministry of Interior Publications of the Organization of Municipalities and Rural Affairs.19-25.

Spiegel, Samuel J. (2017) EIAs, power and political ecology: Situating resource struggles and the techno-politics of small-scale mining, Geoforum, Vol. 87, pp.95-107.

Stevenson, Angus (2010). Oxford dictionary of English. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-957112-3.