نقش واسطه‌ای سبک‌های هویتی در رابطه‌ی میان ساختار خانواده و افت تحصیلی

فصلنامه مهارت های روانشناسی تربیتی

دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 46، شهریور 1400، صفحه 67-81   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یاسر گراوند^{* 1}؛ ناصر بهروزی²؛ محمد کوهی³؛ سمیه زارع نژاد⁴؛ زهرا علیزاده⁵

¹دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه چمران، اهواز، ایران

²دانشیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه چمران، اهواز، ایران

³دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

⁴کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی مشاوره و تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

⁵کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

چکیده

 در پژوهش حاضر رابطه ساختار خانواده و افت تحصیلی با نقش میانجی سبکهای هویت  بررسی‌شد. روش پژوهش، همبستگی از نوع تحلیل مسیر بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان متوسطه دوم شهر خرم‌آباد بود که از بین آنها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای و هدفمند تعداد 365 نفر به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزارهای تحقیق شامل پرسشنامه های ساختار خانواده (FAD) و  سبک هویت (ISI) بودند، همچنین معدل کمتر از 15 ترم گذشتۀ دانش‌آموزان به‌عنوان ملاک افت تحصیلی در نظر گرفته شد. برای تحلیل داده روش تحلیل مسیر به کار رفت. بر اساس نتایج حاصل الگوی پیشنهادی پژوهش مورد تأیید قرار گرفت ، بین ساختار خانواده و افت تحصیلی رابطه مستقیم وجود نداشت اما رابطه غیرمستقیم از طریق تمام خرده مؤلفه های سبکهای هویت وجود داشت، همچنین بین ساختار خانواده با تمام خرده مؤلفه های سبکهای هویت رابطه مستقیم یافت شد. علاوه بر این از بین خرده مؤلفه های سبکهای هویت، دو خرده مؤلفه سبکهای هویت سردرگم- اجتنابی و  هویت اطلاعاتی با افت تحصیلی رابطه مستقیم نشان دادند. درمجموع ساختار خانواده به‌واسطه‌ی سبکهای هویت به‌عنوان یک میانجی بانفوذ می تواند بر افت تحصیلی دانش‌آموزان تأثیرگذار باشد. لذا، نقش محوری سبکهای هویت و ساختار خانواده باید در کانون توجه مداخلات و برنامه‌ریزی‌های مرتبط با بهبود عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان باشد.

کلیدواژه‌ها

ساختار خانواده؛ سبک‌های هویت؛ افت تحصیلی

مراجع