تحلیل سبک شناسی لایه ای اشعار سلمان هراتی

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

دوره 18، شماره 31، آبان 1401، صفحه 21-35   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اکرم جهانگیریان¹؛ منیژه فلاحی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد ساوه،دانشگاه آزاد اسلامی،ساوه،ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد ساوه،دانشگاه آزاد اسلامی،ساوه،ایران

چکیده

سبک شناسی، علمی است که شیوه‌‌‌‌‌‌ی خاص هر فرد را در بیان آرا و عقاید او بررسی می کند. سبک شناسی لایه‌ای با رویکرد تحلیل ادبی، متن را در پنج لایه‌‌‌‌‌‌ی، آوایی، بلاغی، نحوی، واژگانی و ایدئولوژی بررسی می‌کند و پس از تبیین هر یک از این عناصر پنجگانه در یک آثار ادبی بر آن است تا ویژگی ها و مشخصه های خاص اثر را که زمینه‌ساز سبک شخصی وی است به نمایش می‌گذارد. مقاله حاضر براساس مطالعات کتابخانه‌‌‌‌‌‌ای و به شیوه‌‌‌‌‌‌ی توصیفی-تحلیلی انجام شده است.سلمان هراتی را باید صدای‌‌‌‌‌‌ناب ادبیات پایداری انقلاب اسلامی ایران خواند، او در قالب‌‌‌‌‌‌های گوناگون از غزل و مثنوی و رباعی گرفته تا نیمایی و سپید، طبع خود را آزموده‌‌‌‌‌‌است. رویکرد اصلی و انگیزه او برای سرودن شعر دفاع از انقلاب اسلامی و تبیین ارزشهای آن مسئله جنگ، آرمان‌های دینی و انتقاد از ساختارهای اجتماعی سیاسی دیگر در جهان با تکیه بر ارزش‌های مذهبی تبلیغ روحیه ایمان و جهاد و فداکاری و ساده زیستی است. با توجه به اهمیت و جایگاه ویژه‌‌‌‌‌‌ی شاعر سعی بر آن است تا با ارائه ی ابزار و کارکردهای زبانی نظام شعری مجموعه‌‌‌‌‌‌های سلمان هراتی در پنج لایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ‌‌‌‌‌‌(آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی، ایدئولوژیک) بر مبنای آمارهای دقیق  مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.یشتر اشعار هراتی مستقیم یا غیرمستقیم به بازگویی جهان بینی شاعر به اعتقادات و برداشت های اجتماعی او اشاره دارد، هراتی در شعرهای سپیدش چندان توجهی به فرم، ساختار و موسیقی کلام ندارد و از نظر زبان، بیان و ساختار تشابهی با بیان شاعرانه ندارد، کاربرد واژگان عناصر برگرفته از طبیعت و کاربرد فرهنگ فولکلور ازخصوصیات ویژه زبان سلمان-هراتی است و از نظر تصویر گونه های مختلف صورخیال اعم از تشبیه، استعاره و کنایه را با محوریت تشخیص به کار گرفته و با زبانی ساده موفق به خلق تصاویری زیبا می شود که خواننده را در شفافیت خود غرق می‌‌‌‌‌‌کند.

کلیدواژه‌ها

سلمان‌‌‌‌‌‌هراتی؛ سبک‌‌‌‌‌‌شناسی؛ آوایی؛ واژگانی؛ نحوی؛ بلاغی؛ ایدئولوژیک