آموزه های اخلاقی سپندارمذ در اساطیرایران باستان (شاهنامه و گرشاسپنامه)

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

دوره 18، شماره 31، آبان 1401، صفحه 49-62   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

سارا پارسائی جهرمی^*

دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

اسطوره، یادگار اقوامی است که دارای تمدن و فرهنگی دیرینه اند؛ در این جستار، تلاش کرده ایم تا خصایص و ویژگی زمین را در میان ملل ایران باستان که از آن به عنوان سپندارمذ یاد می کنند، بر بنیاد اسطوره ای آن و با توجه ویژه به بازآمد کهن الگوها، بررسی و تحلیل کرده و با داستان های حماسی از جمله شاهنامه و کتاب گرشاسپنامه مورد تطبیق قرار دهیم. زمین، مادری است که نه تنها در میان ملّت‌‌های ایرانی بلکه اکثر ملل، نماد «مادرِ هستی» است و از ابتدا در اذهان، دارای روح و روان بوده است؛ مادری که هیچ گاه دست از زایش و پویش بر نمی‌‌دارد؛ زمین، زنده و پویاست و از چنان تقدسی برخوردار است که هرمزد (پروردگار) بعد از آفرینش آسمان، زمین را خلق کرد. زمین به عنوان مام هستی در خود، یلانی چون رستم، سهراب، سیاوش و... می پروراند و دست از زایش بر نمی دارد تا بار دیگر نطفه ی چنین کسانی را در وجود انسان های وارسته و عادل نمایان سازد.

کلیدواژه‌ها

شاهنامه؛ گرشاسپنامه؛ آفرینش؛ سپندارمذ؛ خصایص زمین