بررسی عشق و عرفان در یک دهه مقالات سعدی پژوهی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

دوره 14، شماره 53، بهمن 1401، صفحه 299-321   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2022.697719

نویسندگان

فاطمه مرتضوی¹؛ اصغر دادبه^{* 2}؛ بهرام پروین گنابادی³

¹دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد شمال تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²مدیر گروه ادبیات فارسی دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ایران.

³دانشیار گروه ربان و ادبیات فارسی، واحد شمال تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران.

چکیده

سعدی‌شناسی حوزه‌ی پژوهشی گسترده‌ای است که به آثار و افکار سعدی در ساحت‌های مختلف می‌پردازد. «عشق و عرفان» یکی از برجسته‌ترین مفاهیم پژوهشی این حوزه است که با شورانگیزی و تأویل‌پذیری عاشقانه‌های سعدی ارتباط دارد مطالعه‌ی آثار تحلیلی و انتقادی در این زمینه، اختلاف نظر زیادی را نشان می‌دهد که قابل تأمل و بررسی است . در پژوهش حاضر تعداد 19 مقاله در یک دهه سعدی‌پژوهی بررسی و تحلیل می‌شوند تا ارزش و منطق دیدگاه‌های مختلف سنجیده و نیازهای پژوهشی تازه شناخته‌شود و به پرسش‌هایی چون اولویت با عشق مجازی است یا حقیقی و چیستی و چرایی اختلاف نظر پژوهندگان چنین پاسخ دهد که قائل شدن به هر یک از انواع عشق با دلایل و شواهد متقن، معتبر و پذیرفته‌ است و با تکیه بر روش تحلیلی خواننده‌مدار می‌توان خواننده و پژوهشگر را در برداشت‌های قاعده‌مند و مستدل آزاد دانست بنابراین رسیدن به یک اجماع کلی و نظر واحد در این زمینه درست و شایسته نمی‌نماید . این پژوهش با رویکردی کیفی و روش تحلیلی-توصیفی با مطالعه مقالات مورد نظر و منابع کتابخانه‌ای مرتبط این نتیجه را نشان می‌دهد که پژوهش‌های انجام شده با همه اختلاف دیدگاهها ارزشمند و معتبر و منابع مطالعاتی خوبی برای علاقه‌مندان هستند .

کلیدواژه‌ها

عاشقانه‌های سعدی؛ اختلاف دیدگاه؛ عشق و عرفان؛ سعدی پژوهان؛ خواننده مدار

مراجع

منابع :

براون، ادوارد،1339، تاریخ ادبیات از سعدی تا جامی، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، چاپخانه دانشگاه.

پورنامداریان، تقی، 1396، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران، علمی و فرهنگی.

جمالزاده، محمدعلی، 1364، «واقع‌گرایی سعدی»،مجله‌ی  ایران‌نامه، شماره12، صص 669-649.

حاکمی، اسماعیل، 1364، «جلوه‌های عرفان در آثار منظوم سعدی»، گردآوری کمیسیون ملی یونسکو، ذکر جمیل سعدی، تهران ، وزارت ارشاداسلامی، صص 303-293.

حسنلی، کاووس، 1380، فرهنگ سعدی پژوهی، شیراز، مرکز سعدی‌شناسی و بنیاد فارس شناسی.

داوری، پریسا، 1388، «برخی اندیشه‌های واقع‌گرایانه سعدی در بوستان و گلستان»،مجله‌ی پژوهشنامه‌ی ادبیات تعلیمی، شماره3، صص 90-59.

دستغیب، عبدالعلی، 1391، مقالات دستعیب، تهران، خانه‌ی کتاب ایران.

دشتی، علی، 1354، در قلمرو سعدی، تهران، امیرکبیر.

زرین‌کوب، عبدالحسین، 1344، ارزش میراث صوفیه، تهران، آریا.

ــــــــــــــــــــــ، 1379، جستجو در تصوف ایران، تهران، امیرکبیر.

ــــــــــــــــــــــ، 1379، حدیث خوش سعدی، تهران، نشر سخن.

شمیسا، سیروس، 1392،سبک شناسی شعر، تهران، میترا.

ـــــــــــــــ، 1386، نقد ادبی، تهران، میترا.

صفا، ذبیح‌الله، 1386، تاریخ ادبیات فارسی، جلد3، تهران، تابش.

عبادیان، محمود، 1384، تکوین غزل و نقش سعدی،تهران، اختران.

فروغی، محمدعلی، 1369، کلیات سعدی، تهران، امیرکبیر.

ماسه، هانری، 1369، تحقیق در باره سعدی، ترجمه، محمدحسین مهدوی و غلامحسین یوسفی، تهران، توس.

محلاتی شیرازی، صدرالدین، 1346، مکتب عرفان سعدی، شیراز، دانشگاه پهلوی شیراز.

نیازکار، فرح، 1390، شرح غزلیات سعدی، تهران، هرمس.

هخامنشی، کیخسرو، 2535شاهنشاهی، حکمت سعدی، تهران، امیرکبیر.

یونگ، کارل گوستاو، 1396، انسان و سمبولهایش، ترجمه دکتر محمود سلطانیه، تهران، مصدق.