نقش تعامل طراحان جمعی بر تفکر و یادگیری کنش‌گران طراحی

معمار شهر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 آذر 1401

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه زارع¹؛ کاوه بذرافکن^{* 2}؛ هما ایرانی بهبهانی³؛ بهروز منصوری⁴

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشکده معماری و شهرسازی،

²معماری، معماری و شهرسازی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

³دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران [e-mail]

⁴گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]

چکیده

طراحی امری چندلایه است که در جهت پاسخ به نیازهای امروزه تغییر یافته است. طراحی جمعی با نقد رویکرد فردی، بر مبنای هم‌بازی میان کنش‌گران طراحی تکامل می‌یابد. اساس این روند بر گفت‌وگوی کنش‌گران تمرکز دارد و در آن، امر یادگیری درون تیمی قابل توجه است. در این راستا پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به پرسش «گفت‌وگومندی در طراحی جمعی چه تاثیری بر تفکر و یادگیری کنش‌گران دارد؟» گام بر می‌دارد. پژوهش حاضر، در دسته پژوهش‌های طراحی، به صورت کیفی صورت گرفته و ماهیتی کاربردی دارد. داده‌ها در این پژوهش از مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهده اقدام عملی طراحی جمعی جمع‌آوری شده و پس از کدگذاری، با راهبرد استدلال منطقی تحلیل شده‌اند. تعامل در روند طراحی، ماهیت طراحی را از امری شهودی و فردی به رویدادی جمعی دگردیس می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد چهار مدل چیدمانی باز، بسته، سلسله‌‌مراتبی و شبکه‌ای در طراحی جمعی قابل حصول است که در جهت دستیابی به نتایج مختلف از ادغام این چیدمان‌ها می‌توان بهره برد. همه این مدل‌ها، گفت‌وگومحور هستند. مشاهدات تجربه عملی طراحی جمعی نشان می‌دهد کیفیت گفت‌و‌گوها بیشتر انتقادی بوده و نقش تفکر انتقادی در آن قابل توجه است. همچنین، با توجه به سه سطح یادگیری فعال، تجربی و مشارکتی که بر تعامل جمعی تاکید دارند؛ چرخه گفت‌وگوها، بر یادگیری کنش‌گران تاثیر داشته و موجب تحول فکری می‌شود. این یادگیری منطبق بر مدل یادگیری اجتماعی است و به دنبال ارائه راه‌کارهای موازی به مثابه ماشین ایده‌زایی عمل می‌کند.

کلیدواژه‌ها

طراحی معماری؛ روند طراحی جمعی؛ گفت‌وگومندی؛ رویکرد تعاملی؛ یادگیری اجتماعی