نقش و کارکرد بازار روز در سازمان یابی فضایی شهرهای شمالی ایران با استفاده از تئوری چیدمان فضا (مطالعه موردی: بازار روز نوشیروانی بابل)

برنامه ریزی و توسعه محیط شهری

مقاله 3، دوره 2، شماره 7، آبان 1401، صفحه 31-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/juepd.2022.1964152.1086

نویسندگان

احمد علی زاده فرد^{* 1}؛ غلامرضا کاظمیان²

¹مدرس دانشگاه پیام نور استان مازندران

²دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی تهران، تهران، ایران

چکیده

تمدن تابع عواملی چند است:زمین قابل ساخت، باران و عوامل و اوضاع اقتصادی.در واقع نخستین قدم در راه تمدن، کشاورزی است. وقتی فرهنگ عمومی به حد معینی برسد، فکر کشاورزی تولید می شود و تنها تمدن است که انسان را به فکر ایجاد مدنیت و شهر می اندازد. سازمان فضایی شهر خود شامل عناصر کانونی، خطی و پهنه ای می باشد که با چینش این عناصر بر روی زمین، نظم فضایی شهر ایجاد می شود. یکی از مهمترین عناصر سازمان فضایی شهرهای شمالی ایران، بازار روز می باشد که پژوهش حاضر سعی دارد یکی از وزین ترین عناصر سازمان فضایی در شهر بابل به نام بازار روز نوشیروانی را بررسی کرده و مفهوم بازار روز و تاثیرگذاری آن بر سازمان فضایی شهر با تئوری "چیدمان فضا" را بررسی کرده و همچنین راهکارهایی برای ارتقاء کیفیت عملکرد این بازار ارائه دهد. این تحقیق به صورت توصیفی-تحلیلی انجام شده است، گردآوری داده ها به شیوه اسنادی، مشاهده، پرسشنامه و مصاحبه و همچنین برداشت کالبدی صورت گرفته است و با نرم افزارهایAuto cad ،Arc GIS ، SPSS وDeapthmap   مرتب سازی و تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد که حوزه نفوذ این بازار، شهرستان بابل و حتی خارج استان می باشد، مهم ترین محل تعامل مردم روستاها با شهر می باشد و تاثیر بسزایی بر سازمان فضایی شهر داشته، مکان گزینی درستی شده، اما متناسب اهمیتی که در سازمان فضایی شهر دارد، عدم وجود معماری شایسته، مدیریت نادرست و نظارت ضعیف این بازار، از عملکرد و کارکرد این بازار کاسته است.

کلیدواژه‌ها

بازار روز؛ سازمان یابی فضایی؛ چیدمان فضا؛ شهر بابل

مراجع

Durant, William James, "The History of Civilization (Eastern Earth, the Cradle of Civilization)", Ahmad Aram and others, Scientific and Cultural Publishing Company, 2008.

Hekmatnia, Hassan and Mousavi, Mirnajaf, "Using the model in geography", Alam Novin Publications, 2006.

Hillier, B. (2007) Space is The Machine: a Configurational Theory of Architecture, Cambridge University Press.

Kazemian, Gholamreza, "Explaining the relationship between governance structure and urban power with spatial organization, an attempt to design a model (the example of the metropolitan area of ​​Tehran)", doctoral dissertation under the guidance of Dr. Akbar Parhizgar, Tarbiat Modares University, 2005.

Khairunnisa, M. & Ju Tjung, L. (2019). The Development plan of ‘Rusun’ integrated modern market (case study: Grogol Market). IOP Conf. Series: Materials Science and Engineering, 508. doi:10.1088/1757-899X/508/1/012033

Khaki, Gholamreza, "Research method (with thesis writing approach)", Tawhid Danesh Publications, 2012.

Khutsishvili, K. (2018.) Marketplaces: Meeting places in border zones of Georgia. Informal Markets and Trade in Central Asia and the Caucasus, 6, 1–14.

Lak, Azadeh Hakimian, Pantea (2017); Digging into the morphology of the Iranian market with the approach of spatial theories of the city. Case studies: Shiraz and Kerman markets; Shahid Beheshti University Faculty of Architecture and Urban Planning, Volume 27, Number 1 - Serial Number 1, September 2017, Pages 109-134.

Najari Nabi, Rana, Mehdi-Nejad, Jamaleddin (2020), evaluation of the role of physical and functional factors in the sociability of traditional markets, Iran using space syntax technique, case example: Tabriz market.

Non-Sustainable urban features and their relation with environmental satisfaction in commercial public space: an  example of the Great Bazaar of Tabriz, Iran. International Journal of  Urban Sustainable Development, 11(1), 1-22.

Pourmohammadi, Mohammad Reza, "Urban Land Use Planning", Organization for the Study and Compilation of Humanities Books of Universities (Samt), Tehran, 1st edition, 2003.

Qobadian, Vahid, "Climatic survey of Iran's traditional buildings", Tehran University Press, 2011.

SaberolShoara, Mohammad Amin (2018), Designing a shopping space based on the traditional pattern of the market or emphasizing the promotion of social interactions between visitors and the residents of the Razavi Shrine, Master's Thesis in Architectural Engineering, Faculty of Architecture and Urban Planning, Department of Architecture.

Seifoddini, Franak, "Specialized language of urban and regional planning", Ayizh Publisher, 2011.

Shafaqi, Sirous, "The role of the market in the structure of Islamic cities", in the Geographical Research Quarterly, article number 451, 2002.

Taghvaei, Massoud; Sheikh Biglow, Rana and Bandali, Maryam, "Planning and location of day markets in Isfahan city using Analytical Hierarchy Model (AHP)", Geography and Development Quarterly No. 19, 2010.

Tumbe, C. & Krishna Kumar, S. (2018). From bazaar to Big Bazaar: Environmental influences and service innovation in the evolution of retailing in India, c. 1850-2015. Journal of Historical Research in Marketing, 10(3), 312-330. https://doi.org/10.1108/ JHRM-12-2017-0078.

2010. Richard Scott and Gerald F. Davis, "Organizations and Organization", Seyed Reza Seyed Javadian and others, Marvarid Publications, 2010.