بررسی تطبیقی صفت در شعر احمد شاملو و شعر شاعران نهضت مقاومت فرانسه

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 16، شماره 63، مهر 1401، صفحه 15-42   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2022.1972198.2481

نویسندگان

زهره ساکیان¹؛ محمد طاهری^{* 2}

¹زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

²گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بو علی سینا

چکیده

یکی از شیوه‌های بررسی متن، سبک‌شناسی لایه‌ای است. با بررسی سبک‌شناسی لایه‌ای متن، پژوهشگران متن را به لایه‌های کوچکتر و مجزا تقسیم می‌کنند و بر اساس پربسامدترین ویژگی‌ها به مطالعه سبک می‌پردازند؛ در جستار حاضر پژوهندگان برآنند با بررسی لایه واژگانی متن و بویژه بررسی صفات در مجموعه «هوای تازه» از احمد شاملو و بررسی تطبیقی لایه مذکور در مجموعه اشعار لویی آراگون (چشم‌های الزا) و مجموعه اشعار پل الوار (با نیروی عشق) دو شاعر فرانسوی میزان تأثیرپذیری شاملو را در این لایه از سبک‌شناسی بررسی کرده و به نحوه تأثیرپذیری، اقتباس و تعمیم صفت‌ها و به تبع نشان‌دار ساختن واژگان شعری شاعر بپردازند.



بر اساس یافته‌های این پژوهش، کاربرد تکراری صفت‌هایی مشابه در شعر شاملو و شیوه مشابه او در به‌کارگیری این صفت‌ها با صفت‌های موجود در شعر شاعران فرانسوی بیانگر تأثیر‌پذیری بسیار شاملو از دو شاعر مذکور فرانسوی و بویژه پل الوار در این بخش از لایه واژگانی است؛ از جمله این صفت‌ها می‌توان به روشن، تیره، زمینی، گنگ، دوردست و ... اشاره کرد. اقتباس در این بخش از لایه‌ واژگانی، سبک شعری شاملو را به سمت و سوی حسی و انتزاعی شدن کشانده و درک مخاطب را از شعر او ملموس‌تر ساخته است. اقتباس شاملو و تعمیم صفت‌ها در تصاویر مختلف، ایدئولوژی و جهان‌بینی شعری شاملو را گاه به موازات و گاه منطبق بر ایدئولوژی این دو شاعر فرانسوی پیش برده است.

کلیدواژه‌ها

شاملو؛ آراگون؛ الوار؛ صفت؛ واژگان نشاندار

مراجع

الوار، پل (1400) با نیروی عشق، ترجمه جواد فرید، تهران: نگاه.

براهنی، رضا (1371) طلا در مس، چاپ اول، تهران: نویسنده.

پورعظیمی، سعید (1396) بام بلند هم­چراغی، تهران: هرمس.

شفیعی­کدکنی، محمدرضا (1390)  با چراغ و آینه، تهران: سخن.

ـــــــــــــ ، ــــــــــ (1387) تاریخ ادوار شعر فارسی(از مشروطیت تا سقوط سلطنت)، تهران: ا نتشارات سخن.

فتوحی، محمود، (1391) سبک­شناسی، نظریه­ها و رویکردها، چاپ اول، تهران: نشر سخن.

شمیسا، سیروس (1372) کلیات سبک­شناسی، تهران: فردوس.

زرین­کوب، حمید (1358) چشم­انداز شعر نو فارسی، تهران: توس.

اپلی، ارنست (1371) رؤیا و تعبیر رؤیا، تهران.

لوشر، ماکس (1375) روانشناسی رنگ­ها، تهران: مترجم.

محمدی­افشار، هوشنگ؛ شایان مهر، کبری (1396) «سبک­شناسی لایه­ای مجموعه اشعار قیصر امین­پور»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه باهنر کرمان، سال نهم، شماره شانزدهم، صص 259-281.

محمدی، اویس؛ اسماعیلی، مراد (1399) « تأثیر فرم شعر پل الوار بر شعر احمد شاملو» فصلنامه پژوهش­های ادبیات تطبیقی، دوره هشت، شماره یک، بهار 99، صص 24-55.

آراگون، لویی (1393) چشم­های الزا ؛ ترجمه جواد فرید، تهران: نگاه.

ساجدی­صبا، طهمورث (1383) «از ادبیات تطبیقی»، نشریه پژوهش زبان­های خارجی، دوره 17، صص 21-28.

شاملو، احمد (1382) آیدا در آینه، تهران: نگاه.

ـــــــ ، ـــــ (1393) هوای تازه ؛ تهران: نگاه.

خیام، مسعود. احمد شاملو، نمای نزدیک. گردآوری پورعظیمی، سعید (1396) من بامدادم سرانجام، تهران: هرمس.

شوالیه، ژآن؛ گربران، آلن (1384) فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضایلی، تهران: جیحون.

سلاجقه، پروین (1384) امیرزاده­ی کاشی­ها، تهران: مروارید.

پورنامداریان، تقی(1381) سفر در مه، تهران: نگاه.

میرزامحمدنیا، فریبا؛ گذشتی، محمدعی؛ یوسف­فام، عالیه (1398) «سبک­شناسی انتقادی شعر شاملو» (بررسی لایه­های بلاغی و کاربردشناختی)، نشریه زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، سال 72، شماره 240، صص 335-356.

 

 Sinha, M. (2021). literary influence: a pivotal aspect in the domain of comparative literature. PalArch's Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology, 18(4), 5267-5272.

Aragon, Louis (1981) Le voyage de hollande et autres poémes, Seghers.