مقایسه عنصر بلاغی حس آمیزی در شعر رهی معیری و دیوان عبدالوهاب البیاتی بر اساس نظریه اولمن

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

دوره 16، شماره 63، مهر 1401، صفحه 137-150   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2022.1973095.2484

نویسندگان

فاطمه اعظم السادات مدیرزاده طهرانی^{* 1}؛ شهین اوجاق علیزاده²؛ فاطمه امامی³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد رودهن،دانشگاه آزاد اسلامی،رودهن،ایران.

²استادیار زبان وادبیات فارسی، گروه زبان وادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

³استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد رودهن،دانشگاه آزاداسلامی،رودهن،ایران.

چکیده

حس آمیزی در آفرینش و خلق نگاره ها و شمایل زیبای شعری و مضمون آفرینی نو به شاعر کمک می کند.این آرایه با انعکاس عواطف و احساسات شاعر و شکستن حد و مرز میان حواس، سبب گسترش معانی و قدرت کلام گوینده می شود و با ایجاد موسیقی معنوی به تاثیر بر مخاطب خود می افزاید. سابقه طولانی به کارگیری این آرایه چه در ادب فارسی و چه در سروده های شاعران عرب، نشان از اهمیت و ارزش آن دارد که به مرور زمان گاه کم رنگ شده است اما هیچ گاه به طور کامل محو نگردیده است و در دوره معاصر با استقبال گسترده شاعران مواجه شده است و در کار برخی از آنان اساس سبک و خلاقیت شعری قرار گرفته است.این پژوهش، درنگ و تاملی است در به کارگیری این صنعت زیبای ادبی در شعر دو شاعر معاصر ایرانی و عرب( رهی معیری و عبدالوهاب البیاتی) تا حس آمیزی های استخراج شده در اشعارشان از نظر چگونگی ترکیب حواس و بسامد استفاده هر کدام از آن ها مورد بررسی قرار گیرد و سپس این ترکیبات حس آمیز بر اساس نظریه اولمن زبان شناس مجار و به صورت تطبیقی نگارش شود. روش تحقیق در این پژوهش به شیوه توصیفی، تحلیلی و کتابخانه ای است. نتیجه این پژوهش توجه و علاقه این دو شاعر را در به کارگیری حواس گوناگون و بسامد استفاده از این موهبت شعری را در اشعارشان با توجه به نظریه اولمن مشخص خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

اشعار رهی معیری؛ اشعار عبدالوهاب البیاتی؛ بررسی تطبیقی؛ حس آمیزی؛ نظریه اولمن

مراجع

ابولعدوس، یوسف. (2007م)، الاسلوبیه: الرویه و تطبیق. عمان: دارالمسیره للنشر و التوزیع و الطباعه.

البیاتی، عبدالوهاب. (1999 م)، الدیوان. بیروت: دارالعوده.

امیرآفتابی، میناسادات. بررسی مقایسه ای آرایه حس آمیزی در شعر احمد نجیب و نادر نادر پور. فصلنامه ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت. شماره 48. ص 131.

حمید عبدالله، امجد. (2010م)، نظریه تراسل الحواس، الاصول، العنمات، الاجراء. بیروت: دار ومکتبه البصائر.

زارع، ناصر. 1398، بررسی حس آمیزی در شعر عبدالوهاب البیاتی. مجله زبان و ادبیات عربی( مجله ادبیات و علوم انسانی سابق). شماره 1. صص 125-121.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1366)، صور خیال در شعر فارسی. تهران:آگاه.

صیاد کوه، اکبر. فراهانی، علی اکبر. (1384)، جایگاه رهی معیری در میان شاعران .نشریه دانشکده ادبیات دانشگاه شهید باهنر. ش 18. 31-62.

عبدلرحمن، نصرت. (1979 م)، فی النقد الحدیث. عمان: مکتب الاقصی.

فتوح احمد، محمد. (1987 م)، الرمز و الرمزیه فی الشعرا المعاصر. مصر: دارالمعارف.

فرهمند، محمد. شعر و منشا آن در ادبیات جهان. فصلنامه ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت. شماره 14. ص 102.

ماحوزی، امیر حسین. 1390، بررسی تشبیه در غزلیات شمس. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.

معیری، رهی.  1387، کلیات. تهران: نشر زوار.

معتمدی، غلامحسین. یاسمی، محمدتقی. 1368، وحدت حواس و آفرینش شعر 1 و2. ماهنامه دنیای سخن. شماره 28. 2-3.