توسعه و ابعاد مختلف آن در استان اردبیل

آمایش محیط

دوره 15، شماره 58، آذر 1401، صفحه 43-58   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فرهاد برندک^{* 1}؛ سیدعلی حسینی²

¹(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز ، ایران)

²(هیأت علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام‌نور، رشت)

چکیده

تدوین استراتژی‌های توسعه، شناسایی توانایی‌ها و کاستی‌ها و تعیین سطح توسعه بر اساس سنجه‌های مناسب، جهت برنامه‌ریزی منطقه‌ای مؤثر، لازم است. هدف پژوهش حاضر، بهره‌گیری از رویکرد کمی‌گرایانه در ارزیابی توسعه‌مندی شهرستان‌های استان اردبیل متناسب با ابعاد مختلف، می‌باشد. پژوهش حاضر، با استفاده از ۶۰ شاخص (در بخش‌های بهداشتی-درمانی، زیرساختی، فرهنگی و اقتصادی) به سنجش وضعیت توسعه‌یافتگی و مقایسه تطبیقی پارامترهای توسعه‌یافتگی در بخش‌های مختلف در شهرستان‌های استان اردبیل، می‌پردازد. روش تحقیق به‌صورت توصیفی‌– تحلیلی بوده که برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از تکنیک چندشاخصه استفاده شده است. مطابق با نتایج کلی حاصل شده، وضعیت توسعه‌مندی شهرستان‌های استان اردبیل، نامتعادل است و این وضعیت در بخش‌های مختلف توسعه (بهداشتی- درمانی، زیرساختی، فرهنگی و اقتصادی) نیز، مشهود می‌باشد. مطابق با نتایج حاصل شده از بررسی پارامترهای توسعه‌یافتگی در بخش‌های مختلف بهداشتی- درمانی، زیرساختی، فرهنگی و اقتصادی توسعه، بیشترین میزان متوسط توسعه‌مندی شهرستان‌های استان اردبیل، در بخش مؤلفه‌های بهداشتی-درمانی می‌باشد که حاکی از پیشرو بودن این بخش از توسعه در استان اردبیل می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

توسعه؛ تکنیک‌ چندشاخصه؛ استان اردبیل؛ اولویت‌بندی؛ مقایسه تطبیقی

مراجع

1. امانپور، س.، علیزاده، ه.، دامن‌باغ، ص. 1392. ارزیابی میزان توسعه شهرستان‌های استان کرمانشاه از لحاظ برخورداری از شاخص‌های خدمات شهری، فصلنامه آمایش محیط، 23: 105-126.
2. برندک، ف. 1395. سنجش توسعه زیرساخت­های انرژی و ارتباطات نواحی روستایی در لرستان (رهیافت پرومته)، نشریه اقتصاد و توسعه منطقه­ای، 23 (12): 96- 121.
3. پوراحمد، ا.، حاتمی‌نژاد، ح.، محمدی، ع.، پیشگر، ا. 1394. سنجش توسعه‌یافتگی شهرهای استان ایلام با استفاده از مدل‌های تصمیم گیری چندمعیاره. مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاههای انسانی، 10 (32): 1-16.
4. پورطاهری، م.، پاشانژاد، ا.، احمدی، ح. 1395. ارزیابی میزان روایی روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه در تعیین پهنه‌های مناسب توسعه شهری(مطالعه موردی شهرستان اذرشهر)، فصلنامه برنامه­ریزی و آمایش فضا، 20 (1): 1-20.
5. تقوایی، م.، شیخ بیگلو، ر. 1392. ابداع و معرفی مدل RALSPI: مدلی جدید جهت ارزیابی گزینه‌ها و ستجش سطح توسعه سکونتگاه­ها. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه­ای، 4 (16): 1-22.
6. تقی‌زاده، ه.، ابراهیمی، ر.، شکری، ع. 1393، مقایسه و اولویت بهره‌وری نیروی انسانی حوزه‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز با استفاده از تکنیک ویکور، مدیریت بهره‌وری، 8 (31): 75-100.
7. حموزاده، پ.، مردای، ن.، صادقی فر، ج.، توفیقی، ش. 1392. سطح‌بندی شهرستان‌های استان آذربایجان غربی در بهره‌مندی از شاخص‌های ساختاری بهداشت و درمان، مجله علوم پزشکی قزوین، 17 (67): 41-49.
8. زاهدی، ش. 1390. جهانی‌شدن و توسعه پایدار، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، 2 (3):1-18.
9. زیاری، ک.، جانبابانژاد، م. 1388. دیدگاه­ها و نظریات شهر سالم، ماهنامه شهرداریها، 9 (95): 14-23.
10. شریف­زادگان، م.، مومنی، م. 1393. برنامه‌ریزی راهبردی توسعه‌ی یکپارچه و پایدار منطقه قزوین مبتنی بر تحلیل عرصه‌های مرتبط تصمیم‌گیری، 7 (26):39-64.
11. شیخ‌بیگلو، ر.، تقوایی، م. 1392. ارزیابی سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های کشور با استفاده از روش‌های تصمیم‌‌گیری چندشاخصه، فصلنامه انجمن جغرافیای ایران، 11 (39): 138-157.
12. غفاری­گیلانده، ع.، پادروندی، ب. 1397. ارزیابی و سنجش توسعه­یافتگی سکونتگاه­های استان لرستان با استفاده از روش تحلیل چندمعیاره برنامه­ریزی توافقی، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه­ای، 27: 95-110.
13. فنی، ز.، رضوی، م. 1393. سطح­بندی شهرستان­های استان خراسان رضوی بر اساس شاخص­های جامعه اطلاعاتی با استفاده از روش تحلیل خوشه­ای، برنامه­ریزی و آمایش فضا، 18 (1): 53-75.
14. قنبری، ا.، 1390، تحلیل عوامل مؤثر بر نابرابری در نقاط شهری استان­های ایران، فصلنامه آمایش محیط، 13: 187- 169.
15. ملکی، س.، احمدی، ر. ۱۳۹۵. تأثیر عامل فاصله از مرکز بر میزان توسعه یافتگی شهرستان‌های استان خوزستان. فصلنامه آمایش محیط، ۹ (۳۲): ۱- ۲۲.
16. میرزاخانی، ب.، برندک، ف. 1393. سطح­بندی توسعه­یافتگی شهرستان­های استان اردبیل، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 3 (11): 79-90.
17. نظم‌فر، ح.، پادروندی، ب. 1392. بررسی و تحلیل سطح برخورداری شهرستان‌های استان چهارمحال و بختیاری از شاخص‌های توسعه با استفاده از مدل تاپسیس فازی. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 4 (14): 103-122.
18. نظم‌فر، ح.، علی بخشی، آ. (1393). سنجش میزان برخورداری شهرستان‌های استان خوزستان‌ از شاخص‌های توسعه با استفاده از تکنیک ادغام. آمایش جغرافیایی فضا، 4 (14): 151-178.
19. نظم­فر، ح.، علی­بخشی، آ.، باختر، س. 1394. تحلیل فضایی توسعه منطقه­ای استان کرمانشاه با استفاده از مدل­های تصمیم­گیری چندمعیاره، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 15 (36): 229-251.
20. یزدانی، م.، رمضان­تاش، ح.، مصطفی­پور، م. 1395. تحلیل وضعیت شاخص­های بهداشتی- درمانی شهرستان­های استان اردبیل، مجله سلامت و بهداشت، 7 (5): 688-697.
21. Barandak،.، Karimi، H. 2015. Assess the Sustainability of Isfahan Using Ideal and Anti-ideal Decision-Making Units، 1st International Conference on Rethinking the Sustainable Development، Tabriz.
22. Bhatia، K.، RAI، S.C. 2004. Evaluation of socio-economic development in small areas، New Delhi.
23. Destatte، 2010. Foresight: A major tool in tackling sustainable development، Technological Forecasting & Social Change، 77: 1557-1587.
24. Karimi،، Yusop، Z and Hook، L. 2010. Regional Development Disparities in Malaysia، Journal of American Science، 3 (6): 70-78.
25. Ulrich، 2003، Effects of intraregional disparities on regional development in China: inequality decomposition and panel data analysis، Nagoya- University، Nagoya/Japan.