تحلیل عوامل مؤثر بر عدم موفقیت سیاست‌‌های زمین و مسکن در منطقه 22 تهران

آمایش محیط

دوره 15، شماره 58، آذر 1401، صفحه 59-80   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علی گودرزی¹؛ آمنه حق زاد^{* 2}؛ مهرداد رمضانی پور²؛ کیا بزرگمهر²

¹(دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران)

²(استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران)

چکیده

منطقه 22 تهران در سالیان اخیر همواره با چالش سیاستی زمین و مسکن روبرو بوده است و به‌خصوص با افزایش جمعیت و گسترش بلندسازی­ها و برج­های مسکونی و پیامدهای آن، توجه به عوامل مؤثر در عدم موفقیت این سیاست­ها همواره مورد توجه بوده است که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و جامعه آماری پژوهش شامل کارشناسان و مدیران شهرداری منطقه 22 تهران بود. بدین منظور از روش نمونه­گیری غیرتصادفی ساده و در دسترس استفاده شد که 38 نفر در این مطالعه مشارکت داشتند. به منظور اولویت­بندی گویه­ها و شاخص­های مورد مطالعه، از میانگین رتبه­ای طیف­ لیکرت استفاده شد. آنالیز داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSS22 انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که میزان عوارض جهت صدور پروانه ساختمانی با میانگین­ 84/3 مهم­ترین سیاست­ مداخله دولت در مدیریت شهرسازی بود. همچنین، بر اساس نظرات پاسخگویان، آشفتگی تصمیم­گیری و عدم وجود رویه مشخص به دنبال تغییر و تحولات سیاست­های زمین شهری و مسکن و نوسانات اخیر در قیمت زمین و مسکن با میانگین 21/4 مهم­ترین عامل مؤثر بر عدم موفقیت و کارآیی سیاست­های زمین و مسکن در منطقه 22 تهران بود.
 

کلیدواژه‌ها

سیاست؛ زمین شهری؛ مسکن؛ شهرداری؛ منطقه 22 تهران

مراجع

1. اسمعیل­پور، ن.، زارع­رودبزانی، م.، نصریان، ز. 1396. بررسی و تحلیل سیاست­های مسکن شهری در کشورهای شرق و جنوب‌شرق آسیا. مهندسی ساختمان و علوم مسکن، 11(21): 19-33.
2. امیری، ع.ر. 1386. نقش مدیریت زمین در توسعه شهرهای کوچک مطالعه موردی: شهر اردکان فارس. پایان­نامه کارشناسی ارشد در رشته شهرسازی، دانشگاه شیراز. 162 صفحه.
3. امیری، م.، مجتبی­زاده، ح.، زیاری، ی.، نوری­کرمانی، ع. 1397. الگوی تصمیم­گیری سیاست‌های زمین شهری در توسعه فیزیکی شهر ساری. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 19(54): 143-125.
4. برادران، م.، غفاری، غ.، ربیعی، ع.، زاهدی مازندرانی، م.ج. 1398. دولت و سیاست­گذاری مسکن در ایران بعد از انقلاب اسلامی، برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 10(38): 179-218.
5. جوادی، ا. 1378. بررسی تجربه­های برنامه‌ریزی مسکن در ایران با هدفی دوگانه. نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، 5 (7): 70-42.
6. خاتمی، س.، مولایی، ا. 1391. بررسی رویکردهای مختلف در کاربری پایدار زمین شهری. دومین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیست، دانشگاه تهران، 26 اردیبهشت. 10 صفحه.
7. خزایی،م.، رضویان، م. 1398. بافت فرسوده؛ فرصت یا تهدید مدیریت شهری (نمونه موردی: بافت فرسوده شهر نهاوند). فصل­نامه آمایش محیط، 12 (46): 101-126.
8. خوب­آیند، س. 1383. بررسی نقش سیاست‌های زمین شهری در توسعه شهرهای ایران. نشریه هنر و معماری مسکن و محیط روستا، 107: 22-37.
9. دهمرده، ف. 1393. تحلیل طرح تفصیلی شهر زهک و تطبیق با وضعیت موجود کاربری زمین شهری. پایان­نامه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه زابل. 171 صفحه.
10. رحیمی، 1. 1399. سیاست­های زمین شهری و تأثیر آن بر توسعه شهر تبریز، فصل­نامه آمایش محیط، 13(48): 130-109.
11. رحیمی، ف. 1394. ارزیابی نقش سیاست­های زمین و مسکن در تحولات الگوی سکونت و رشد افقی و عمودی شهر سبزوار. پایان­نامه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه حکیم سبزواری. 219 صفحه.
12. ریاضی، س.ا. 1385. نقش دولت در سازمان­یابی فضایی شهر (مطالعه موردی: منطقه 22 تهران). رساله دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی. 216 صفحه.
13. سجادی، س. 1397. ارزیابی و تحلیل نقش سیاست­های دولت در پراکنش شهری، نمونه موردی: شهر تبریز. پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا (بهسازی و نوسازی شهری)، پردیس دانشگاه تبریز، دانشگاه تبریز، 89 صفحه.
14. شاهرخی­فر، ز. 1395. تحلیل تطبیقی سیاست­های اجرایی بخش مسکن در برنامه­های توسعه بعد از انقلاب اسلامی (شهر کرمانشاه). پایان­نامه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس. 230 صفحه.
15. شمس­پویا، م.ک.، توکلی­نیا، ج.، صرافی، م.، فنی، ز. 1396. تحلیلی بر برنامه­های توسعه و سیاست­های زمین­شهری با تأکید بر رویکرد حکمروایی خوب زمین؛ موردپژوهی: کلان‌شهر تهران. فصل­نامه اطلاعات جغرافیایی، 26(104): 76-57.
16. عسگری،ن.، زمان­زاده، س.، چاووشی،ک. 1393. روش‌های تأمین مالی نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی: شهر تهران). فصل­نامه اقتصاد و مدیریت شهری، ۳ (۹) :103-87.
17. قنبری، ا.، ظاهری، ا. 1389. ارزیابی سیاست‌های کلان مسکن در برنامه‌های. مسکن و محیط روستا، ۲۹ (۱۳۲) :90-77.
18. لاله­پور، م. 1398. تحلیلی بر سیاست­ها و قوانین زمین شهری با تأکید بر رویکرد مقابله با سوداگری در بازار زمین شهری؛ مورد پژوهی: کلان­شهر تهران. فصل­نامه آمایش محیط، 12(47): 183-206.
19. مشکینی، ا.، شاهرخی­فر، ز.، طهماسبی­مقدم، ح. 1397. تحلیلی بر برنامه­ریزی راهبردی فضایی سیاست­های مسکن با استفاده از مدل متا-سوات (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه). مطالعات شهری، 29: 59-70.
20. مشکینی، ا.، نورمحمدی، م.، رکن­الدین­افتخاری، ع.، صرافی، م. 1394. الگوی سیاست‌گذاری مداخله دولت در مدیریت زمین شهری ایران (مطالعه موردی: شهر تهران). برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 19(1): 210-181.
21. مشکینی، ا.، سجادی، ژ.، تفکری، ا. 1390. تأثیر سیاست­های واگذاری زمین و مسکن دولتی در گسترش کالبدی شهرهای ایران (نمونه موردی: شهر کرمانشاه). جغرافیا و توسعه، 23: 47-67.
22. مومنی، ف.، امینی میلانی، م. 1390. توانمندی و توسعه پایدار در برنامه سوم و چهارم توسعه ایران با رویکرد آمار. فصل­نامه رفاه اجتماعی، 11(42): 65-37.
23. نورمحمدی، م. 1392. الگوی سیاست­گذاری مداخله مناسب دولت در مدیریت زمین شهری (مطالعه موردی: شهر تهران). رساله دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس. 298 صفحه.
24. وحیدی­برجی، گ.، نوریان، ف.، مهدی­عزیزی، م. 1396. شناسایی علل عدم تحقق  کاربری‌های پیشنهادی در طرح­های توسعه شهری ایران با استفاده از نظریه زمینه­ای. نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 22 (1): 14-5.
25. Chen،S.، Han، W.B. 2005. Study on strategic point of land consolidation and reclamation in China. China Land Science، 19 (1): 30–33.
26. Dadashpoor،، Somayeh، A. 2019. Land tenure-related conflicts in peri-urban areas: A review. Land Use Policy، 85: 218-229.
27. Kivell، 1993. Land and the city: patterns and processes of urban change. Routledge. London. UK
28. Morsi، 2003. The Role of the State in Managing Urban Land Supply and Prices in Egypt. habitat International، 27(3): 429-458.
29. Mwathunga،، Donaldson، R. 2018. Urban land contestations، challenges and planning strategies in Malawi’s main urban centers. Land use policy،77: 1-8.
30. Qian،، Peng، Y.، Luo، C.، Wu، C.، Du، Q. 2016. Urban land expansion and sustainable land use policy in Shenzhen: A case study of China’s rapid urbanization. Sustainability،8(1): 16.
31. Wang، ، Lin، Y.، Glendinning، A.، Xu، Y. 2018. Land-use changes and land policies evolution in China’s urbanization processes. Land Use Policy، 75: 375-387.
32. Wu،، Guo، Q.، Hewings، G.J. 2019. Land regulating economy as a policy instrument in urban China. Cities، 94: 225-234
33. Xu،، Zheng، X.، Zheng، M. 2019. Do urban planning policies meet sustainable urbanization goals? A scenario-based study in Beijing، China. Science of The Total Environment، 670: 498-507.