مقایسه تطبیقی حس مکان در شهرهای جدید تهران (نمونه موردی: شهرهای جدید پردیس، پرند و اندیشه)

آمایش محیط

دوره 15، شماره 58، آذر 1401، صفحه 103-118   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

میثم ادینه لوفرد^{* 1}؛ محمد رحمانی²

¹(کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره))

²(استادیار گروه شهرسازی،واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران)

چکیده

یکی از مهمترین چالش‌های شهرهای دوران معاصر، بحران هویت می‌باشد که تحت تأثیر فقدان حس مکان، تعلق و دلبستگی به آن ایجاد می‌شود. در این زمینه، شهرهای جدید که از سابقه سکونت کمتری برخوردار هستند، بیشتر از سایر شهرها در معرض بی‌هویتی قرار دارند. شناسایی و تحلیل عوامل منجر به حس مکان در این شهرها، تأثیر عمده‌ای بر رفع مشکلات موجود و دستیابی به هویت خواهد داشت. بنابراین، تحقیق کیفی حاضر با روشی توصیفی -تحلیلی به بررسی تطبیقی حس مکان در سه شهر جدید پرند، پردیس و اندیشه می‌پردازد. نتایج بیانگر آن است که حس مکان در شهر جدید اندیشه (فاز سوم)، در شرایط بهتری قرار دارد که عمدتاً ناشی از کیفیت بالای محیط کالبدی و انطباق با استانداردهای شهرسازی می‌باشد. ازاین‌رو، ارتقای کیفیت کالبدی- فضایی در شهرهای جدید، به ویژه تنوع فعالیت‌ها و میزان پاسخگویی آن‌ها به نیازهای روزانه ساکنین، منجر به افزایش حس مکان و هویت خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

شهرهای جدید تهران؛ حس مکان؛ شهر جدید؛ کیفیت کالبدی

مراجع

1. احمدی­پور، ز.، میرزایی­تبار، م (1390) نقش احساس مکانی در سازماندهی سیاسی فضا، فصلنامه آمایش محیط، 12 (4) : 62-47.
2. بیگدلو، ر (1396) تحلیل تاریخی کارکرد حس مکان در ایجاد و تداوم هویت ایرانی، مطالعات ملی، 18(3): 42-21.
3. دانش‌پایه، ن.، حبیب، ف.، طغیانی، ش (1396)، تبیین فرایند شکل‌گیری مکان در توسعه جدید شهری (منطقه 4 شهرداری تهران)، مطالعات ملی، 18(4): 155-137.
4. سرمست، ب.، متوسلی، م.م (1389) بررسی نقش مقیاس شهر در میزان حس تعلق به مکان، مطالعه موردی: شهر تهران، مدیریت شهری، 26: 146-133.
5. علیپور، د.، شهابیان، پ (1398) ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایتمندی از کیفیت محیطی محلات مسکونی، فصلنامه آمایش محیط، شماره 46: 22-39.
6. فتح­بقالی، ع.، صنیعی­پور، ح (1395) تأثیر عوامل کالبدی-فضایی (معماری) بر دلبستگی به مکان شهروندان در مجموعه بازار تبریز، فصلنامه آمایش محیط، 43 (11): 124-97.
7. فلاحت، م.ص (1385) مفهوم حس مکان و عوامل شکل‌دهنده آن، هنرهای زیبا، 26: 66-57.
8. فلاحت، م.ص.، کمالی، ل.، شهیدی، ص (1395) نقش مفهوم حس مکان در ارتقای کیفیت حفاظت معماری، باغ نظر، 14(46): 22-15
9. کاشی، ح.، بنیادی، ن (1392) تبیین مدل هویت مکان-حس مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن، هنرهای زیبا، 18(3): 52-43.
10. لینچ، ک (1395) تئوری شکل خوب شهر، ترجمه دکتر سید حسین بحرینی، چاپ هفتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
11. منتظر‌الحجه، م.، شریف‌نژاد، م.، دهقان، س (1395) ارزیابی و سنجش عوامل مؤثر بر ایجاد حس مکان در مراکز محله‌های شهری، مطالعه موردی: مراکز محله‌های شیخداد و شهرک دانشگاه در شهر یزد، مطالعات شهر ایرانی، اسلامی،7(26): 54-43.
12. مهندسان مشاور نقش محیط (1392) طرح بازنگری توسعه و عمران شهر جدید پرند. وزارت راه و شهرسازی.
13. Robert، C (2005) The Dictionary of Urbanism. Streetwise Press. London.
14. Micheal، D (2004) A Planners Dictionary. Chicago، IL: American Planning Association، Planning Advisory Service.
15. Eisenhauer BW، et al (2000) Attachment to Special Places on Public Lands: An Analysis of Activities، Reason for Attachments and Community Connections، Society and Natural Resources،12:421-441.
16. Farnum، J et al (2005) Sense of Place in Natural Resource Recreation and Tourism: An Evaluation and Assessment of Research Findings، General Technical Report، PNW-GTR-660. United States Department of Agriculture، Pacific Northwestern Research Station.
17. Bradley،، Richard، S (2011) Measuring the Spatial Component of Sense of Place: A Methodology for Research on the Spatial Dynamics of Psychological Experiences of Places، Environment and Planning B: Planning and Design، 38: 795 – 813.
18. Bjorn، K (1997) Nature of Place Attachment: A study among Recreation Homeowners in Southern Norway، Leisure-Sciences، 19(3): 175-189.
19. Maria، L (2011) Place Attachment: How Far Have We Come in the Last 40 Years، Environmental Psychology،31: 207-230.
20. Manzo،C.، Perkins، D. D (2006) Finding Common Ground: The Importance of Place Attachment to Community Participation and Planning، Planning Literature، 20:335-350.
21. Robert،، Rosaline، C (2018) From Sense of Place to Visualization of Place: Examining People-Place Relationships for Insight on Developing Geovisualizations، Heliyon،2(4):1-37.
22. Schulz، N (1997) The Phenomenon of Place، New York: Princeton Architectural Press.
23. Relph، E (1976) Place and Placelessness.London: Pion Press.
24. Shamai، S et al (2012) From Home to Community and Settlement: Sense of Place in Different Scales، Stud Home Com Sci، 6(3): 153-163.
25. Shamai، S (1991) Sense of Place: An Empirical Measurement، Israel Geoforum ،22: 347-358.
26. andisheh-ntoir.gov.ir
27. pardis.ntdc.ir