بررسی و اولویت‌بندی زیست‌پذیری مناطق و محلات شهر شهرکرد

آمایش محیط

دوره 15، شماره 58، آذر 1401، صفحه 179-200   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

پژمان محمدی ده چشمه¹؛ یوسفعلی زیاری^{* 2}؛ علی توکلان³

¹(دانشجوی دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)

²دانشیاردانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری ؛ واحد تهران مرکزی؛ دانشگاه آزاد اسلامی؛تهران؛ایران

³(استادیاررشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)

چکیده

ارزیابی شاخص‌های زیست­پذیری می‌توانند وضعیت محدوده‌های مختلف جغرافیایی شهر را به صورت تطبیقی نشان داده، آن‌ها را از نظر وضعیت امکانات، خدمات و نیز تنگناهای شهری رده­بندی کرده و اولویت بخشند. هدف از پژوهش حاضر اولویت­بندی زیست­پذیری مناطق و محلات شهر شهرکرد می‌باشد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف یک تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت یک پژوهش تحقیقی است. جامعه آماری شامل ساکنان شهر شهرکرد به تعداد 160000 نفر می‌باشد که تعداد نمونه برابر 383 نفر بر اساس فرمول کوکران و به شیوه تصادفی در دسترس تعیین شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه­ای که دارای سه بخش اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی با 85 سؤال می‌باشد که روایی پرسشنامه به شیوه صوری به تأیید 5 تن از اساتید مربوطه رسیده و پایایی آن نیز بر اساس آلفای کرونباخ به میزان 83/0 تعیین شد. داده‌های گردآوری شده بر اساس آزمون فریدمن با نرم‌افزار SPSS22 و نیز نرم‌افزار GIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج بیانگر آن بود که منطقه 1 که اغلب مراکز اداری و خدماتی در آن قرار دارد به لحاظ زیست­پذیری در رتبه نخست و منطقه 2 در رتبه دوم قرار دارد. همچنین رتبه­بندی محلات مختلف در شهر شهرکرد نشان از آن دارد که محله­هایی که در حاشیه شهر قرار دارند و از مرکز دور بوده و با توجه به جمعیت ناهمگون آن و حاشیه­نشینی، نبود امکانات و خدمات مناسب و.... به لحاظ زیست‌پذیری در مراتب آخر قرار دارند و محلاتی که در مرکز شهر قرار دارند به لحاظ زیست­پذیری در وضعیت بهتری قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

زیست‌پذیری؛ مناطق؛ محلات؛ مدیریت شهری؛ شهر شهرکرد

مراجع

1. آروین، م، فرهادی خواه، ح، پوراحمد، ا، منیری، ا. 1397. ارزیابی شاخص‌های زیست‌پذیری شهری بر اساس ادراک ساکنان (نمونه موردی: شهر اهواز). دانش شهرسازی. 2(2): 1-17.
2. ارغان، ع، ابوالفضل زاده، ن. ۱۳۹۵. سنجش و ارزیابی زیستپذیری شهری در شهرهای اقماری مورد مطالعه شهر قرچک. اولین همایش بین المللی و دومین همایش ملی معماری و شهرسازی هویت گرا، مشهد، موسسه بین المللی معماری، شهرسازی مهراز شهر.
3. بدری، ع، افتخاری، ع. 1382. ارزیابی پایداری: مفهوم و روش. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. (2): 1 9-34.
4. تیموری، ا. 1391. ارزیابی پایداری اجتماعی با استفاده از منطق فازی (مورد: شهر تهران). فصلنامه انجمن جغرافیای ایران. دوره جدید. 10(35): 19-39.
5. حیدری، م، زیاری، ک، مشکینی، ا، انبارلو، ع. 1397. واکاوی زیست‌پذیری در فضاهای شهری با رویکرد کالبدی (مطالعه موردی: شهر زنجان). فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه ای). 8(4): 40-23.
6. حیدری، م. 1395. تحلیل زیست‌پذیری بافتهای فرسوده شهری(مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان). رساله دکتری. دانشگاه خوارزمی تهران.
7. خدایی، ز، پورخیری، ع. 1393. کیفیت زندگی شهری و نقش آن در ارتقاء رضایت شهروندان. پایگاه تحلیلی-خبری راسخون.
8. رخشانی‌، ح. 1397. ارزیابی وضعیت شاخص‌ زیست‌ شهری از دیدگاه شهروندان (مورد شناسی: مناطق پنج‌گانۀ شهر زاهدان). جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای. 8(27): 55-74.
9. رضوانی، م، متکان، ع، منصوریان، ح، ستاری، م. 1388. توسعه و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی شهری. مجله مطالعات و تحقیق‌های شهری و منطقه‌ای. 1(2): 21-36.
10. زیاری، ک، پوراحمد، ا، حاتمی نژاد، ح، باستین، ع. 1397. سنجش و ارزیابی اثرات حکمروایی خوب شهری بر زیست‌پذیری شهرها (مطالعه موردی شهر بوشهر). نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. 9(34): 18-1.
11. ساسان پور، ف، علیزاده، س، اعرابی مقدم، ح. 1397. قابلیت سنجی زیست‌پذیری مناطق شهری ارومیه با مدل RALSPI. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 18(84): 258-241.
12. شماعی، ع، پوراحمد، ا. 1384. بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا. دانشگاه تهران.
13. عبدی، م، مهدیزادگان، س. 1389. توسعه درونی شهری، انتشارات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن. چاپ اول. تهران.
14. علی اکبری، ا، امینی، م. 1390. کیفیت زندگی شهری در ایران. فصلنامه رفاه اجتماعی. 36(1): 12-25.
15. غفاری، غ، امیدی، ر. 1388.کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی. اندیشه مدرن جامعه.
16. لطفی، ص. 1388. مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری. فصلنامه علمی تحقیقی جغرافیای انسانی. 1(4): 36-48.
17. محمدی، م، بهرامی، ص. 1393. ارائه الگوی فضایی توسعه شهری بر مبنای اصول شهر زیست‌پذیر (نمونه موردی: منطقه 22 تهران). مجموعه مقالات کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار.
18. محمودی، م. 1390. سنجش کیفیت محیط شهری منطقه 4 شهرداری تهران (بررسی مقایسه‌ای محله‌های نارمک و خاک سفید). پایا نامه دوره کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری به راهنمایی محمد سلیمانی و طهمورث بهروزی نیا. دانشکده علوم جغرافیایی. دانشگاه تربیت معلم.
19. موسی کاظمی محمدی، م، شکوئی، ح. 1381. سنجش پایداری اجتماعی شهر قم. فصلنامه تحقیق‌های جغرافیایی. 43(1): 21-47.
20. یوسفی، ر. 1393. تحلیل شاخص‌ها و ابعاد کیفیت زندگی شهری با رویکرد زیست‌پذیری. مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین المللی مهندسی محیط زیست.
21. Balsas،J.L. 2017. Measuring the livability of an urban center. An exploratory study of key performance indicators planning، practice and research، 19(1): 101-110
22. Bonvan، 2015. Politics، markets and lifesatis faction: the Political economy of human happiness، American Political science Review.
23. Banica، 2010. sustainableurbandevelopmentindicator. case study;Targu ocna town. present environment and sustainable development. NR. 4: 339-352.
24. Clinton-Gore A. 2010. Building Livable Communities: Sustaining Prosperity، Improving Quality of Life، Building a Sense of Community، available at: livablecommunities.gov.
25. Godschalk،R. 2014. land use planning challenges with conflicts visions of sustainable development and livable communites
26. Hyungun، S، Sugie، L،، and SangHyun، 2015. “Operationalizing Jane Jacobs’s Urban Design Theory: Empirical Verificationfrom the Great City of Seoul، Korea”.
27. Kashef، 2016. Urban livability across disciplinary and professional boundaries. Frontiers of Archhitectural
28. R.. 2013. Understanding Qualitative Conceptions of Livability: Indian Perspective، international Jurnal of Research in Engineering and Technology
29. R. K.. 2012. An over view of sustainability assessment methodologies. EcologicalIndicators15،pp281-299. Journal homepage: www. elsevier. com/locate/ecolind.
30. Song y. 2011. a livable city study in china: using structural Equation models، thesis submitted in statistics، department of statistics Uppsala university